Microsoft Surface Pro X review - Windows op ARM

Intel lijkt dezer dagen wel van alle kanten concurrentie te krijgen: van de beter presterende AMD Ryzen-processors, de M1 SRM-chip in de nieuwe Macs en ook van de Microsoft SQ1- en SQ2-ARM-processoren in de Surface Pro X. Maar hoe goed werkt Windows 10 op ARM-gebaseerde hardware? Voorlopig nog niet zo optimaal als op Intel-gebaseerde hardware, zo blijkt.

De Microsoft SQ1- en SQ2-chipsets in de verschillende modellen van de Surface Pro X zijn gebaseerd op Snapdragon 8cx en 8cx Gen 2-chipsets van Qualcomm. Die draaien Windows-apps die van nul af aan gecodeerd zijn voor de ARM-architectuur. Ook lukt het ze om bestaande Windows-applicaties zonder tussenkomst van een emulator te draaien … zolang het om 32bit-code gaat.

Wat niet lukt, is 64bit-code zonder emulator uit te voeren. 64bit-ondersteuning is vooral noodzakelijk bij apps die veel geheugen gebruiken, zoals een browser met veel open vensters, omvangrijke documenten en rekenbladen, ingewikkelde ontwerpen in Autodesk Sketchbook of grote multimediabestanden in Adobe Photoshop of Premiere Pro.

Emulator

Microsoft lanceerde in oktober 2019 zijn op ARM-gebaseerde Surface Pro X gelijktijdig met de Intel-gebaseerde, maar verder vrijwel identieke, Surface Pro 7. De 64bit-Windows-emulator zou ‘snel’ volgen, maar er was nog altijd geen spoor van toen Microsoft in oktober 2020 een licht verbeterde versie van de Surface Pro X uitbracht. 

Pas eind december 2020 verscheen een vroege previewversie van de emulator, alleen beschikbaar voor leden van het Windows Insider-programma, in het experimentele Dev-channel. Die previewversie is nog zeer experimenteel en ondersteunt voorlopig nog lang niet alle 64bit-software. 

Bovendien gaat het om een emulator, die 64bit-Windows-code onvermijdelijk iets trager uitvoert. Het is daarom te vroeg om betrouwbare benchmarks uit te voeren van 64bit-Windows-software op ARM-gebaseerde computers.

© PXimport

Versies en accessoires

In ons land zijn momenteel vijf varianten verkrijgbaar van de Surface Pro X: drie met de SQ1-chipset en twee met de nieuwere SQ2-processor. Wij testten het op een na duurste model, met SQ2-chipset (gebaseerd op de Qualcomm Snapdragon 8cx Gen 2 5G, zonder 5G-modem, maar wel met een Qualcomm X24 LTE-modem en met Adreno 690-gpu), 16 GB RAM en 256 GB ssd met nog 206 GB vrije ruimte bij de ingebruikname. Het duurste model heeft een ssd van 512 GB en is voor de rest identiek.

Het belangrijkste verschil met de Surface Pro 7, op de ARM-architectuur na, is het verbeterde ‘PixelSense’-aanraakscherm met een beeldverhouding van 3 : 2 en een diagonaal van 13 in plaats van 12,3 inch. Het heeft dezelfde pixeldichtheid van 267 ppi, dankzij een licht verhoogde resolutie. De schermkwaliteit is een van de sterke punten van de Surface-reeks en ging er bij het ARM-model dus nog wat op vooruit.

Wil je de Surface ook als laptop gebruiken, dan kun je er het best ook de officiële toetsenbordcover bij kopen. Behalve de alleen in zwart verkrijgbare Surface Pro X Keyboard (149,99 euro) heeft Microsoft het Surface Pro X Signature Keyboard met Slim Pen-bundel in het assortiment (249,99 euro, vier kleuren). 

Het toetsenbord drukt behoorlijk in en wiebelt ook als je er snel op tikt. Het is minder comfortabel dan een echt laptoptoetsenbord of een kwalitatief draadloos toetsenbord, al is het wel bruikbaar.

Wanneer je de Surface Slim Pen voor het eerst uit de gleuf in het toetsenbord haalt, start de bijbehorende configuratie-app automatisch op. De pen is zowel links- als rechtshandig te gebruiken. De knop op de bovenzijde activeert bij het indrukken een extra zelf te bepalen functie. Jammer genoeg werkte de pen niet bij ons testexemplaar: de knop op de bovenkant functioneerde wel, bluetooth meldde dat de pen verbonden was, correct werkte en toonde de batterijstand (100 procent), maar de schrijftip functioneerde niet. 

Dat de mini Surface-pen soms niet schrijft, is blijkbaar een bekend probleem, te oordelen naar het aantal meldingen op internet. Als geen van de door Microsoft vermelde troubleshooting-tips helpt, rest niets anders dan de pen in te ruilen voor een werkend exemplaar. Even bij aankoop controleren dus!

Prestaties

Met een gemeten stroomverbruik van iets meer dan 51 watt in de UL Futuremark 3DMark Professional Night Raid-benchmark is de ARM-variant van de Surface Pro niet energiezuiniger dan de vergelijkbare Intel-versie. De Surface Pro 7 verbruikt ongeveer hetzelfde in die benchmark en presteert bovendien iets sneller in de DX12 grafische benchmark. 

De ARM-versie zet wel een hogere PCMark-score neer dan de Intel-variant (bijna twee keer zo hoog). Vooral in de productiviteitstests (kantoorsoftware) blijkt de ARM-versie sneller dan de Intel-variant. Ook in de batterijtests presteert de ARM-tablet beter dan de Intel-variant. De vergelijking loopt wel gedeeltelijk mank, omdat een groot deel van onze 64bit-benchmarks niet of onvolledig draaiden op de Surface Pro X.

© PXimport

Conclusie

Wat design, bouwkwaliteit en ergonomie betreft, is de Surface Pro X vergelijkbaar met de Surface Pro 7. Op een aantal vlakken (gewicht, omvang en schermkwaliteit) mag je van een lichte verbetering spreken. Dat de 64bit-ondersteuning voorlopig nog zeer experimenteel is, bemoeilijkt een eerlijke vergelijking tussen het ARM- en het Intel-model van deze Microsoft-tablet. 

We zien momenteel niet echt een gegronde reden om het ARM-model boven de Intel-uitvoering te verkiezen. Maar wat niet is, kan altijd nog komen: in sommige benchmarks presteert de op ARM gebaseerde tablet beter dan het Intel-equivalent.