Intel volgt een vast schema als het gaat om processorinnovatie. Het schema wordt liefhebbend het 'tick-tock'-schema genoemd. Het ene jaar is er een 'tick', het volgende jaar een 'tock', waarbij de 'tick' staat voor een nieuwe processorarchitectuur en de 'tock' voor een upgrade van deze architectuur. De nieuwe Penryn-core moet gezien worden als een 'tock' op de vorig jaar geïntroduceerde Core 2-architectuur. Het productieproces wordt verkleind van 65 naar 45 nanometer, de cachegrootte is opgedreven en er zijn een aantal nieuwe instructies aan de processor toegevoegd, waaronder SSE4. Een compleet nieuwe architectuur (een 'tick') staat voor volgend jaar gepland, wanneer Penryn opgevolgd wordt door Nehalem.

Verkleinen, verkleinen...

Het verkleinen van het productieproces heeft voordelen. Een cpu op 45 nanometer is fysiek kleiner dan dezelfde cpu op 65 nanometer, waardoor er meer cpu's uit één siliconwafer gehaald kunnen worden. Dat gaat ook op voor Penryn, ondanks de grotere cache (6 MB voor dualcore en 12 MB voor quadcore) die Intel nu in de cpu gestopt heeft. De kosten van een 45nm-cpu zijn dus lager dan die van een 65nm-cpu. Een ander voordeel is het energiegebruik dat bij gelijke kloksnelheid ook lager ligt. Zo is het mogelijk om de kloksnelheid hogen in te stellen dan voorheen, zonder dat de maximale TDP overschreden wordt.

Op gelijke voet

Omdat Penryn een refresh is van Conroe, maakt de processor niet alleen gebruik van dezelfde socket (Socket 775) maar is de processor in principe ook compatibel met dezelfde moederborden. Hier zitten wat haken en ogen aan, maar deze hebben minder te maken met de nieuwe core alswel met de frontside bus. Penryn maakt namelijk gebruik van de nieuwe fsb1333, net als de meest recente Core 2-processoren. Niet alle moederborden kunnen overweg met een busfrequentie van 1333 MHz, maar degenen die dit wel kunnen zijn na een biosupdate geschikt voor Penryn. Handig wanneer u niet lang geleden nog in een moederbord geïnvesteerd heeft, maar we moeten eerlijkheidshalve vermelden dat moederbordcompatibiliteit bij AMD stukken beter geregeld is dan bij Intel.

Extreme!

We krijgen van Intel de Core 2 Extreme QX9650. Deze processor wordt in het vierde kwartaal van dit jaar hét paradepaardje van de Core 2-familie. Qua specificaties heeft de processor wel iets weg van de recentelijk geïntroduceerde Core 2 Extreme QX6850: beide processoren zijn voorzien van vier cores die op 3,0 GHz draaien. Verschillen zitten in de cache (van 8 naar 12 MB) en de nieuwe SSE4-instructies, die overigens op dit moment nog nauwelijks gebruikt worden. We verwachten dat hier wel snel verandering in optreedt; vooral bij multimedia-encoding zou de SSE4-set voor flink veel snelheidswinst zorgen.
Dat de processoren, afgezien van het cachegeheugen, weinig van elkaar verschillen blijkt wel uit benchmarks die we op identieke systemen houden. In 3DMark06 scoort de QX9650 twee procent hoger, in PCMark05 is het verschil verwaarloosbaar. Pas bij Cinebench 10 en iTunes zien we echt verschil: acht procent en vijftien procent. Het is dus applicatieafhankelijk of de overstap naar Penryn u echt voordeel bezorgt.

Klaar voor de toekomst

Wat wél gezegd kan worden van Penryn is dat de processor klaar is voor de toekomst, hoe cliché het ook klinkt. Intel heeft op 45 nanometer veel meer speelruimte om de kloksnelheden te verhogen en daarmee concurrent AMD voor te blijven. AMD zal met de nieuwe Barcelona-processoren (die uiteindelijk onder de naam Phenom in de winkel komen te liggen) hard moeten inzetten op de voordelen van HyperTransport en de geïntegreerde geheugencontroller; alleen op deze manier maakt het bedrijf nog kans tegen het voortvarende Intel. Vooral de wetenschap dat Intel bij de volgende 'tick', Nehalem, ook gebruik gaat maken van een geïntegreerde geheugencontroller betekent dat AMD goed moet nadenken over toekomstige stappen en dat de overstap van 65 naar 45 nanometer soepeler moet verlopen dan die van 90 naar 65 nanometer dat deed.PluspuntenMinpuntenConclusie

Intel loopt met de introductie van de eerste Penryn-processor, de Core 2 Extreme QX9650, steeds verder vooruit op concurrent AMD. Deze zal snel zijn eerste Phenom's moeten uitleveren om niet in de verdrukking te komen. De QX9650 bewijst dat Intel de overstap van 65 naar 45 nanometer succesvol onder de knie heeft weten te krijgen. Als cpu zelf is de QX9650 prijzig, maar de prestaties zijn waanzinnig en vooral de nieuwe SSE4-instructieset zal nog wel eens voor verrassingen kunnen zorgen in de media-encoding- en gameshoek.SocketSocket 775Aantal cores4KernYorkfieldFabricageproces45 nmKlokfrequentie (GHz)3Front Side Bus1333 MHzGeheugencontroller-Level-2-cache (KB)1228864-bit ExtensiesjaHyperthreadingneeVirtualisatiejaTDP (Watt)125