Zelf repareren doe je met deze tips ter voorbereiding
Apparatuur kapot en wil je die zelf repareren? Een wijdverbreid misverstand is dat je kennis van elektronica moeten hebben om dat te kunnen. Maar met een goede voorbereiding kom je een heel eind. Op deze pagina hebben we wat algemene tips voor je verzameld.
Er zullen een heleboel apparaten zijn die je, op het eerste gezicht, niet zelf kunt repareren. Voordat je besluit om het door een ander te laten doen, loont het de moeite om eens wat onderzoek te verrichten (bijvoorbeeld op de site ifixit.com). Er is tegenwoordig namelijk zoveel informatie beschikbaar dat het bijna is alsof iemand over je schouder meekijkt om je te helpen. Bovendien, en dat kunnen we je uit ervaring vertellen, is het fijn om te leren hoe apparaten in elkaar steken, zodat je meer inzicht in (en controle over) de apparaten in je leven hebt.
Daarbij zetten we een hele grote kanttekening: er zijn apparaten die je beter niet zelf kunt repareren. Een computer repareren kan niet veel kwaad. Een gasfornuis repareren zouden we toch echt overlaten aan een professional, omdat fouten maken daarin ernstige gevolgen zou kunnen hebben. Dus repareer, maar analyseer goed wat wel en niet verstandig is om zelf te doen.
Onderdelen bestellen
We hebben het in dit artikel over het repareren van apparaten, maar in feite hebben we het vooral over het vervangen van onderdelen. Immers, we achten de kans klein dat je een apparaat openschroeft om de soldering op de printplaat even aan te passen, en zo wel, dan heb je ons en dit artikel waarschijnlijk totaal niet nodig. Repareren komt in dit geval dan ook vaak neer op onderzoeken wat er kapot is, en vervolgens het kapotte onderdelen / de kapotte onderdelen te vervangen.
Het mooie van deze tijd is dat wat je zoekt vrijwel altijd online te vinden is. Gaat het puur om elektronica, dan raden we een site als conrad.nl aan. Zekeringen, schakelaars, maar ook grotere componenten vind je daar allemaal. Daarnaast is er voor elk apparaat dat je wilt repareren wel een specifieke site te vinden en Google is daarin je beste vriend.
Gereedschap selecteren
Iedereen heeft wel een paar standaard schroevendraaiers en tangetjes in huis. Een apparaat repareren is echter iets anders dan de batterijen vervangen. Fabrikanten hebben apparaten doorgaans niet ontworpen met de bedoeling dat gebruikers ze open gaan schroeven, en daarom vind je soms de vreemdste (of juist piepkleine) schroeven in apparaten. Het is natuurlijk een anticlimax als je alle onderdelen in huis hebt, aan de slag wilt, en dan pas ontdekt dat je een Torx-schroevendraaier nodig hebt, of een schroevendraaier met een driehoekige kop.
Maak daarom eerst een grondige inventarisatie: welke gereedschappen heb je nodig (en denk dan tegelijkertijd ook aan bakjes om eventuele schroefjes in te leggen zodat je ze niet kwijtraakt tijdens de reparatie). En, een onderdeel dat wat ons betreft nog veel te vaak over het hoofd wordt gezien: licht. Zorg ervoor dat je werkt onder een goede lamp, of buiten met goed daglicht.
Afscheid nemen
Even geen technische tip tussendoor, maar wel een hele praktische: neem mentaal afscheid van het apparaat voor je aan de klus begint. We doelen hier niet op een emotionele sessie met een grafrede, maar simpelweg op de mindset waarmee je aan de klus begint. Is het voor jou van levensbelang dat je reparatie lukt, dan hangt er veel te veel van af en begin je met veel te veel stress aan dit avontuur. Ga er liever vanuit dat het apparaat verloren is, en doe vervolgens je best om er alsnog iets van te maken. Want ook al is repareren nuttig, het moet geen stressvolle bezigheid zijn. Sterker nog, zorg dat je er ook wat plezier aan beleeft, dan geniet je na afloop nog veel meer van je levensreddende operatie.
Veiligheid eerst
Wij zijn niet je moeder, en je hoeft niet naar ons te luisteren wanneer we het over veiligheid hebben. Toch zien we nog te vaak mensen die een reparatie uitvoeren op een product dat doodleuk nog met de stekker in het stopcontact zit, waar de batterijen nog in zitten of een product dat gewoon is ingeschakeld. In het stopcontact is natuurlijk levensgevaarlijk, en repareren wanneer een product nog aan staat kan bovendien schade aan het product veroorzaken en dat is nu juist wat we niet willen. Koppel apparaten los, schakel ze uit, laat ze afkoelen.
Controleer daarnaast ook of het apparaat waarschuwingen toont met betrekking tot gevaar. Een magnetron repareren kan bijvoorbeeld levensgevaarlijk zijn, zélfs als de stekker niet meer in het stopcontact zit. We raden je sterk af om zelf met dit soort apparaten te rommelen, en ze desnoods te laten repareren. Op Facebook vind je groepen vol mensen die dit soort reparaties aanbieden. Recycling is geweldig, maar niet ten koste van je eigen veiligheid.
Foto’s en labelen
Wij mensen hebben nogal de neiging om onszelf te overschatten, zeker wanneer het gaat om het uit elkaar halen en weer in elkaar zetten van apparaten. Laten we je vast één ding verklappen: tenzij je één of ander meesterbrein hebt, weet je na vijftien seconden al niet meer hoe het apparaat dat je zojuist uit elkaar hebt gehaald, weer in elkaar moet zetten. En het zou natuurlijk zonde zijn als je heel veel werk hebt gestoken in het vervangen van een bepaald onderdeel, maar vervolgens niet meer weet hoe je het apparaat in elkaar moet zetten.
Om die reden raden we je ten sterkte aan om detailfoto’s te maken van een apparaat terwijl je het aan het demonteren bent, en om álle onderdelen die je verwijdert te labelen (zelfs de onderdelen waarvan je denkt: dat weet ik wel). Dat voelt misschien als amateuristisch, maar het tegendeel is waar: professionals gaan er juist prat op om te labelen wat ze demonteren. Bovendien, waarom zou je het jezelf moeilijk maken als je op deze manier een prima kruimelspoor voor jezelf kunt achterlaten?
Alles op volgorde
Dit is een tip die we in alle eerlijkheid niet helemaal zelf hebben bedacht, maar die afkomstig is van Adam Savage, de brildragende nerd uit het tv-programma Mythbusters. We geven direct toe dat Savage een beetje doorgeslagen is op dit gebied, maar wanneer hij vertelt over ‘knolling’, kun je niet anders dan beseffen dat je dit al veel eerder had moeten doen.
Knolling houdt in dat je alle onderdelen die je hebt keurig naast elkaar legt op een stabiele ondergrond, compact gesorteerd langs horizontale en verticale lijnen. Of iets losser geformuleerd: het overzichtelijk naast elkaar neerleggen van de voorwerpen waarmee je gaat werken. Dat klinkt misschien een beetje overdreven, maar het geeft je zoveel overzicht en rust, dat de klus die je moet klaren er een stuk eenvoudiger van wordt.
Mislukt? Recycle!
Wanneer je kiest voor het avontuur en je apparatuur gaat repareren, hopen we natuurlijk op een goede afloop. Maar zoals we al eerder aangeven, is het belangrijk om rekening te houden met de mogelijkheid dat het niet gaat lukken. Mocht dit nou zo zijn, gooi het apparaat dan niet in de prullenbak. Per jaar gooien we per persoon in Nederland 11 kilo aan elektronica in de prullenbak, zonder te recyclen dus. Met 17 miljoen inwoners is dat dus 187 miljoen kilo elektronica per jaar op de storthoop. Een bijzonder slecht idee wat ons betreft. Dus heb je écht besloten dat je trouwe apparaat z’n laatste adem heeft uitgeblazen, breng het dan weg naar een inzamelpunt voor e-waste.
Op de website wecycle.nl kun je precies aangeven wat voor apparaat je precies wilt recyclen en waar je woont, waarna je een overzicht te zien krijgt van alle inleverpunten. Per stad zijn het er inmiddels zoveel dat er altijd eentje bij je in de buurt is, en er dus eigenlijk geen excuus meer is om het apparaat zomaar bij het vuil te gooien.