Windows 10 is een half jaar oud. Microsofts besturingssysteem was destijds nog een 'work in progress', maar na 6 maanden is het tijd de balans op te maken. Hoe staat Windows 10 er eigenlijk voor? En, belangrijker misschien wel: Is het al veilig om te upgraden naar Windows 10?
Toen Microsoft Windows 10 anderhalf jaar geleden presenteerden, werden we enthousiast van het concept. Windows 10 is namelijk méér dan alleen 'gewoon een nieuw besturingssysteem', maar 'de laatste versie van Windows.' Windows 10 werd één besturingssysteem voor alle apparaten van Microsoft op moesten draaien: Niet alleen desktops, maar vooral ook mobiele telefoons, tablets, de Xbox One en zelfs de toen net aangekondigde Hololens.
Dat eerste lukt vrij aardig: Windows is op meer dan 200 miljoen apparaten geïnstalleerd. Dat lijkt indrukwekkend, al is het pas een vijfde van de 1 miljard apparaten waar Microsoft zich op richt.
Ontbrekende functies
Die tegenvallende cijfers voor mobiele apparaten, én het feit dat Windows 10 Mobile er nog steeds niet is, leidt tot een aantal zaken die nog ontbreken in Windows 10. Zo hadden we gehoopt dat Windows 10 Mobile zou zorgen voor meer applicaties die ook op de desktop te gebruiken waren, maar op een handjevol apps zoals Netflix en Facebook na blijft die beloofde stijging uit.
Er ontbreken nog veel functies in Windows 10 die ons wel beloofd waren
Een andere functie waar we erg enthousiast van werden waren de gesynchroniseerde notificaties, die vanaf Windows Mobile direct in het vernieuwde Actiecentrum zouden verschijnen - maar ook die functie ontbreekt nog. Er wordt wel mee geëxperimenteerd; je kunt met de meest recente Technical Previews gemiste oproepen laten zien. Maar de ongekende mogelijkheden die Microsoft ons voorhield blijven helaas uit.
Chaotisch uiterlijk
Qua uiterlijk is Windows 10 een puinhoop. De nieuwe menu's zijn weliswaar mooi vormgegeven, maar erg inconsistent. We gaven Microsoft tijdens de lancering het voordeel van de twijfel omdat het bedrijf zei "Windows constant te blijven updaten", maar na een half jaar zijn die problemen nog steeds niet weggewerkt.
Tijdens de lancering hekelden we vooral de inconsistentie tussen nieuwe menu's (zoals 'Instellingen') ten opzichte van oude menustructuur zoals het Configuratiescherm. Maar ook op andere vlakken slaat Microsoft de plank mis, want binnen die nieuwe menustructuur zijn niet minder dan 6 verschillende UI's te ontdekken.
Niet af
Windows 10 is nog lang niet 'af'
We ergeren ons ook nog steeds aan het feit dat hele besturingssysteem nog niet helemaal 'af' voelt, wat je bijvoorbeeld in het startmenu ziet. Programma's die je daar als tegels instelt, krijgen kleine icoontjes tegenover gigantische vlakken. Dat is zelfs zo lelijk, dat onze collega's van Computer Idee een workshop schreven om te laten zien hoe je dat moet veranderen.
Het frustrerende van Windows 10 is dat je zulke oneffenheden terugziet in slechts een deel van de programma's, maar lang niet in allemaal. Office-apps zien er bijvoorbeeld foeilelijk uit, maar Office Touch (de mobiele variant) weer niet.
Spartaanse browser
Het lichtend voorbeeld waaruit blijkt dat Windows 10 nog lang niet af is, is de nieuwe Edge-browser. Dat is het schoolvoorbeeld van een product dat is verscheept voor het klaar was, en dat is extra zonde omdat de opvolger van Internet Explorer één van de belangrijkste nieuwe onderdelen van het OS was.
Edge mag dan in de praktijk wel sneller zijn dan Chrome of Firefox, het gebrek aan add-ons en plugins maakt het hele programma praktisch onbruikbaar. Een gemiste kans, want als die plugins straks wél komen (al is daar voorlopig nog geen zicht op) dan is het voor de meeste gebruikers al niet meer aantrekkelijk om nog over te stappen.
Ontbrekende functies
Het gebrek aan add-ons in Edge maakt de browser onpraktisch
Naast het gebrek aan add-ons ontbreken er nog steeds veel functies in Edge, zoals het dempen van individuele tabbladen, en zijn belangrijke features zoals de geschiedenis per tabblad bekijken pas recent toegevoegd.
Er is nog geen zicht op dat Edge in de komende weken of zelfs maanden een belangrijke update krijgt, dus vrezen we dat deze browser dezelfde kant op gaat als IE: In een donker hoekje op onze pc, die we alleen openen als we iets moeten testen.
Niet zo slimme assistent Cortana
Nog zo'n feature die met veel bombarie werd aangekondigd maar in de praktijk nagenoeg onbruikbaar bleek is Cortana. De slimme zoekassistent is tot op de dag van vandaag nog niet in het Nederlands te gebruiken, en er is voorlopig geen zicht op dat dat gaat gebeuren.
Wie zijn systeem in het Engels kan en wil zetten kan Cortana alsnog gebruiken, maar wees gewaarschuwd: Ook dan heb je nog heel erg weinig aan de 'slimme' assistent. Die ondersteunt hooguit een handjevol commando's, en als je daar ook maar een klein beetje vanaf wijkt krijg je geen antwoord. "Start Calculator" werkt nog wel, maar "Launch Calculator" of "Calculator" eindigen simpelweg in een Bing-zoekopdracht naar die exacte termen.
Zoekfunctie
Cortana is nauw verbonden aan de zoekfunctie van Windows 10, maar ook daar hebben we flink wat op aan te merken.
Er zijn genoeg voorbeelden te vinden van de zoekfunctie die niet goed functioneert. Als je bijvoorbeeld zoekt naar 'Word', dan komt niet het Office-programma 'Word 2016' naar boven, maar het voor niemand interessante WordPad.
Andere programma's worden juist helemaal niet gevonden, terwijl ze toch heel erg duidelijk op de C-schijf staan.
Je kunt met de zoekfunctie ook zoeken naar bepaalde instellingen, wat handig kan zijn als je niet precies weet waar in het doolhof van menu's je iets moet vinden, maar qua instellingen vindt Windows 10 ook compleet andere programma's:
De zoekfunctie kan in sommige gevallen iets toevoegen, maar de resultaten zijn zo onvoorstelbaar dat je er niet van op aan kunt. En dat maakt het behoorlijk frustrerend.
De 'app-ificatie' van Windows
Eén van de belangrijkste nieuwe features van Windows 10 zit onder de motorkap. De architectuur van applicaties is namelijk hetzelfde voor zowel de desktop als voor mobiele apps of zelfs die van consoles. Daar merk je in de praktijk niet heel veel van, behalve dat het makkelijker is om programma's te installeren.
Windows 10 heeft geen programma's maar apps - en dat is mooi
Dat kan op twee manieren: Via de ongeorganiseerde en slecht onderhouden Store, waar je met de zoekopdracht 'VLC' niet de videospeler krijgt maar vooral een aantal betaalde handboeken erover, of juist via de website van VLC zoals je altijd al programma's hebt gedownload en geïnstalleerd.
Zeker door dat laatste biedt Windows 10 het beste van twee werelden. Als je wilt, is het installeren en vooral het verwijderen van applicaties kinderlijk eenvoudig, en via de instellingen krijg je een handig menu met de apps die het meeste ruimte innemen op je harde schijf. Via de Store is het bovendien eenvoudig apps te updaten, wat natuurlijk een stuk veiliger is.
Maar als je een geavanceerde gebruiker bent (je leest PCM immers niet voor niets), dan zul je blij zijn dat je gewoon nog naar C:\Program Files\ kunt om alle details over een applicatie te zien én de bestanden daar te bewerken.
Overigens betekent die 'app-ificatie' van programma's wel dat je deze flauwekul af en toe moet tolereren:
Overstappen
Toen Windows 10 net uit was, was een terechte vraag van veel lezers of je nou wel moest overstappen. Veel van jullie waren (terecht) huiverig voor de incompatibiliteit van het besturingssysteem met bepaalde drivers of servers en wilden eerst de kat uit de boom kijken.
Je kunt met een gerust hart overstappen, maar dat is ietwat teleurstellend
We durven te stellen dat je inmiddels met een gerust hart kunt upgraden. De grootste problemen lijken te zijn verholpen, drivers werken in de meeste gevallen en crashes en onnatuurlijke bugs komen een stuk minder voor.
Dat wil niet zeggen dat alles in Windows al goed is - er zullen ongetwijfeld nog gebruikers zijn die tegen bugs aanlopen, maar dat is altijd een risico. Je doet er daarom altijd goed aan een backup te maken - maar dat hoeven we je niet echt te vertellen, toch?
De grootste problemen op dit moment met Windows 10 zijn cosmetisch, en het feit dat veel nieuwe functies hun beloftes niet waarmaken, hoe spannend ze aanvankelijk ook klonken. Dat maakt Windows 10 een prima besturingssysteem, maar één met veel gemiste kansen.