Mozilla, de open source stichting achter webbrowser Firefox, doet verwoede pogingen om mee te komen op de mobiele markt. Het gebruik van smartphones heeft de pc overtroffen en de groei is volgens analisten nog niet uitgewoed. De opkomst van tablets lijkt wat afgeremd, maar mobiel is niet meer weg te denken uit de computerwereld. Probleem voor Firefox is dat het op andermans platform op achterstand staat, door praktische obstakels.

Mozilla heeft de smartphonetrend en deze obstakels enkele jaren geleden ook ingezien. Het heeft daarom voor mobiele apparaten zijn eigen webbesturingssysteem op basis van Linux ontwikkeld: Firefox OS. Dit open systeem nog altijd niet doorgebroken. Mozilla hoopt daar komend jaar verandering in te brengen. Maar of het daarin slaagt, waar Microsoft en BlackBerry zijn gefaald?

Eigen browser eerst

Alternatieve browsers werken wel, maar niet erg goed

Firefox OS is een reactie op praktische obstakels voor Mozilla in de mobiele wereld. Zo hebben de makers van mobiele besturingssystemen als Android en iOS elk hun eigen browser geïntegreerd in hun respectievelijke platformen. Alternatieve browsers zijn, net als op pc’s en Macs, wel te installeren maar daar zitten in de praktijk wat haken en ogen aan. De diepe integratie van de meegeleverde browser leidt veel gebruikers naar die default voor het gebruikte platform.

De parallel valt te trekken naar de browsersituatie ooit op Windows, waar vervolgens flinke antitrustrechtszaken over zijn gevoerd. Op de mobiele markt is er formeel geen sprake van een monopoliepositie door één bepaalde leverancier, zoals Microsoft die heeft op de pc-markt. Een browserkeuzescherm voor smartphones valt dus niet te verwachten.

Safari voortrekken

De hordes voor Firefox zijn hoger dan alleen selectie door de eindgebruiker. Zo staat Apple voor iOS officieel wel alternatieve browsers toe, maar die mogen niet een eigen web-engine gebruiken. Juist daarmee kan een browser zich qua prestatieniveau onderscheiden, zoals Firefox eerder op pc’s heeft gedaan ten opzichte van het toen trage Internet Explorer.

Het gebrek aan een eigen web-engine is desastreus voor Firefox

Op iOS verplicht Apple echter gebruik van de onderliggende WebKit-engine van zijn Safari-browser. Alternatieve browsers op iOS zijn daardoor eigenlijk slechts een schilletje bovenop verschillende Safari-varianten. Bovendien trekt Apple zichzelf voor door de nieuwe, snellere JavaScript-engine Nitro alleen voor het eigen Safari toe te staan.

Eerst principieel geweigerd

Mozilla heeft hierom lange tijd geweigerd een Firefox-app voor iOS te maken. Een jaar geleden is het gezwicht en vorige maand is de Firefox-app er alsnog van gekomen, om daar te zijn waar de gebruikers zijn. Dit nadat Mozilla in 2010 al met hetzelfde doel een eigen Firefox Home-app had uitgebracht - en die snel weer geschrapt.

Op Android kan Firefox zich wel onderscheiden. Dat doet het bijvoorbeeld ook met extensies, die Google niet toestaat voor Chrome op Android. Toch staat Mozilla mobiel op achterstand en zoekt het naar manieren om weer meer gebruikers voor zich te winnen - en voor het zogeheten open web. Firefox OS is net zoals de browser waar het zijn naam aan dankt een stuk open source software. Dat betekent dat de broncode waaruit het is opgebouwd openlijk toegankelijk is voor derden. 

Webapps versus apps

Daarnaast is Mozilla’s mobiele OS een webbesturingssysteem, wat wil zeggen dat het geen eigen apps draait die specifiek zijn gemaakt voor het onderliggende besturingssysteem. Net als Google’s Chrome OS voor laptops (en mini-desktops) draait Mozilla’s Firefox OS webapps; applicaties die op websites draaien, in de webstandaardtaal HTML. In theorie maakt dit het platform aantrekkelijker dan besturingssystemen die eigen app-ontwikkeling vereisen. De praktijk blijkt echter anders.

De populariteit van iOS en Android zorgen namelijk voor een vliegwielwerking. Gebruikers stromen naar platformen met veel apps en app-developers richten zich op platformen waar veel gebruikers zitten. Mozilla hoopte dit te doorbreken door de goedkoopste optie te zijn. Net zoals Google zijn Android gratis weggeeft, doet Mozilla dat met Firefox OS dat in de regel draait op zeer lichte en goedkope toestellen. Deze zijn bedoeld voor opkomende markten waar gebruikers weinig smartphonebudget hebben.

Goedkoop is duurkoop?

De eerste Firefox-toestellen werden met de grond gelijk gemaakt

Toch heeft de goedkope aanpak Mozilla geen goed gedaan. Twee jaar terug zijn de eerste Firefox OS-toestellen met vernietigende reviews afgeserveerd. De tekortkomingen van het mobiele besturingssysteem plus de beperkingen van de ultragoedkope hardware deden het de das om. Iets meer dan een jaar geleden was de situatie niet veel beter. Technieuwssite Ars Technica stelde eind vorig jaar dat de review een masochistische reis was.

Het argument van ‘goedkoop’ heeft dus niet voor een doorbraak gezorgd. Het argument van ‘open’ heeft ook al geen potjes gebroken voor Firefox OS. Zie maar de neergang van het open gemaakte webOS, van achtereenvolgens Palm, HP en LG. Mozilla gooit het nu over een andere boeg en wedt op meerdere paarden tegelijk.

High-end en op Android

Enerzijds brengt het komend jaar high-end toestellen uit in de Westerse markt, met de VS, Spanje, Japan en Zuid-Korea voorop. Spanje was eerder al een land waar Firefox OS is uitgekomen, op low-end toestellen. De bredere betreding van de Westerse markt wordt geen rechtstreeks gevecht tegen iOS en Android. Mozilla wil zich onderscheiden door Firefox OS uit te brengen op de ‘ouderwetse’ vormen van flip-phones en sliders. Hiermee gaat Mozilla het opnemen tegen de eenheidsworst van touch-schermtoestellen, die allemaal afgeleid lijken van de eerste iPhone.

Volledig online besturingssysteem

Anderzijds komt Firefox OS dus naar de gebruikers toe, deze winter al. Naast de eindelijk verschenen Firefox-app voor iOS brengt Mozilla zijn mobiele besturingssysteem als app uit voor Android. Dit komt eigenlijk neer op een nieuwe app-launcher, wat vergelijkbaar is met hoe Nokia wil terugkeren op de smartphonemarkt, met een eigen Android-toestel waarvan naar verluidt ook een Windows Phone-variant uitkomt.

Misser + misser = succes?

Het lijkt er al met al op dat Mozilla veel doet wat gevallen concurrenten ook al hebben gedaan. De focus op kwaliteitshardware is wat Nokia en Microsoft eerder hebben geprobeerd voor Windows Phone en HTC voor Android. Het uitbrengen van eigen form factors is - en wordt - volgehouden door BlackBerry. Het draaien op andermans platform is lang geleden al gedaan door verloren gegane partijen als Be OS. Wat heeft Firefox OS dat het deze missers van voorgangers kan overstijgen? We gaan het komend jaar zien.