Als updates van de fabrikant van een Android-toestel uitblijven, of als je toe bent aan wat meer controle en minder bloatware, kun je de installatie van een custom Android rom overwegen. Het aanbod is groot, afhankelijk van de populariteit van je toestel. Wat is ervoor nodig, hoe begin je eraan en wat zijn de valkuilen?
De bekendste custom rom is LineageOS, een voortzetting van CyanogenMod. Het Android Open Source Project (AOSP) vormt de basis, maar er zijn veel nuttige aanpassingen gemaakt. LineageOS heeft niet voor niets het grootste ontwikkelteam en ondersteunt ook de meeste toestellen, zeker als je ook niet-officiële versies meetelt. Het meest gangbaar is LineageOS versie 14.1 met Android Nougat.
Voor enkele toestellen verscheen onlangs versie 15.1 met Android Oreo. Mogelijk verschijnen updates in de toekomst sneller dankzij Project Treble: door een aangepast beheer van de code voor hardware kunnen veel sneller nieuwe versies gelanceerd worden voor uiteenlopende toestellen.
AOSP en ook LineageOS vormen vaak basis voor andere roms, zoals Paranoid Android, SlimRoms en Resurrection Remix. Je keuze zal vooral afhangen van de kwaliteit en de beschikbaarheid. Een goed startpunt voor die zoektocht is het forum XDA-developers, waar ontwikkelaars en gebruikers samenkomen.
De beste kansen heb je met een populair toestel: er is meer vraag naar, er komt meer feedback wat de verdere ontwikkeling ten goede komt en er zijn simpelweg ook meer ontwikkelaars die zelf zo’n toestel hebben. De installatie van een custom rom gaat vrijwel altijd via een zogenaamde custom recovery die je daarom éérst op je toestel moet installeren.
Custom Recovery installeren
Bij het aanzetten van je Android-toestel kom je eerst in de zogenaamde bootloader, die zorgt voor het starten van Android. Tijdens dit proces kun je, met een speciale toetscombinatie, in de zogenaamde recovery komen. Dat is een gelimiteerde opstartmodus met enkele opties, zoals het uitvoeren van een harde reset. Door die recovery door een zogenaamde custom recovery te vervangen, bijvoorbeeld het populaire TWRP, krijg je er veel features bij.
De belangrijkste extra feature is de mogelijkheid een custom rom en aanvullende apps te installeren, zoals Google-apps of apps voor root-toegang. Zo’n custom recovery zet je meestal via een pc op je toestel. Bij Samsung gebruik je de software Odin of Heimdall nadat je het toestel eerst in de zogenaamde download-mode hebt gezet. Dit laten we in de tweede workshop zien.
Bij andere toestellen, onder meer van Nexus, Motorola, Sony of HTC, gebruik je daarvoor meestal fastboot, een onderdeel van de sdk-tools voor Android. Hierover lees je in de derde workshop meer. Vaak moet je, voordat je een custom recovery kunt installeren, nog wel de bootloader ontgrendelen (unlocken).
Google-apps op custom rom
Een custom rom bevat om licentieredenen meestal niet de diverse apps van Google, zoals de Play Store, Gmail of Chrome. Gelukkig kun je eenvoudig via de website van Open GApps een pakket met de gewenste apps samenstellen. Hierbij kies je eerst het platform van je toestel (in de meeste gevallen ARM), daarna de Android-versie (bijvoorbeeld 7.1) en de gewenste variant, zoals nano, pico of mini. Die varianten verschillen vooral in het aantal Google-apps dat is opgenomen.
Minimaal heb je natuurlijk Google Play nodig, zodat je een manier hebt om andere apps of ontbrekende apps van Google te installeren. Via de wiki van Open GApps kun je de varianten uitgebreid vergelijken. Na de installatie van een custom rom vanuit de custom recovery is het belangrijk om direct de Google-apps te installeren voordat je je toestel herstart.
Meer features van TWRP
De installatie van de custom recovery TWRP (zie ook de volgende workshops) geeft je een mooie basis om met custom roms te experimenteren. Je kunt gemakkelijk een andere custom rom installeren of, dankzij de back-upvoorzieningen van TWRP, terug naar een eerdere custom rom of naar het origineel van de fabrikant (ook wel ‘stock firmware’ genoemd).
Bij sommige fabrikanten kun je die downloaden, maar anders kun je ook met TWRP eerst een volledige systeemback-up maken, soms ook nandroid back-up genoemd. Daarin neem je doorgaans de partities Boot, System en Data op. Het is een vrij grote back-up die je daarom bij voorkeur op de sd-kaart zet. Die kun je in TWRP aanwijzen via Select Storage. Een custom recovery is ook erg praktisch om root-toegang te activeren. Verder kun je hiermee updates van de custom rom installeren.
Risico’s bij custom roms
Er is natuurlijk een kans dat er iets mis gaat, maar als je zorgvuldig te werk gaat is die kans eigenlijk heel klein. Problemen zijn bovendien vaak nog wel op te lossen. Hoewel fabrikanten soms anders beweren, houd je tevens wettelijk recht op garantie.
De kans dat een custom rom niet op ieder onderdeel even goed werkt, is overigens wel reëel. Soms werkt bijvoorbeeld de camera of gps (nog) niet optimaal. Meestal is het een bekend probleem en soms is het ook op te lossen door op een verbeterde versie te wachten of een alternatieve app te gebruiken, zoals Open Camera bij cameraproblemen.