Column: Ophef over nepnieuws is zwaar overdreven

Als je regelmatig de mainstream media leest, zou je denken dat ‘nepnieuws’ het grootste probleem van onze tijd is, een fenomeen waar democratieën van uithollen en gebruikt worden als moderne propagandakanalen voor dictators. Maar stiekem valt dat best wel mee en zijn het vooral de media zelf die er een probleem van maken.

Nieuwsmedia schrijven graag over zichzelf. Als er iets gebeurt in medialand zal dat het grote publiek weinig interesseren, maar omdat journalisten graag over andere journalisten schrijven, lijkt het alsof een overname in krantenland ineens veel groter nieuws is dan het daadwerkelijk is. Er zijn ook andere problemen in medialand die flink worden opgeblazen, en nepnieuws lijkt volgens sommige media hét probleem.

De term nepnieuws is sinds de opkomst van Donald Trump in rap tempo salonfähig geworden. Waar een uitspraak als “You are fake news!” een jaar geleden nog tot onconstitutionele ontzetting leidde, is het tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld om onaangename berichten in de krant of op tv weg te zetten als ‘nep’.

Toch is duidelijk aan te geven wat daadwerkelijk nepnieuws is en wat slechts loze kreten zijn. In Macedonië ligt bijvoorbeeld een dorp waar inwoners op vakkundige wijze grootschalig nieuwsblogs opzetten met daarop compleet uit de duim gezogen berichten over immigranten, moslims, geweldplegingen en ‘leugens’ van liberalen (bron). Het enige doel van dit soort websites is om advertentiegeld te verdienen aan de woedende onderbuikgevoelens van de samenleving, door aan zoveel mogelijk verontwaardigde clicks te komen … en vooralsnog lijkt dat prima te lukken.

Rol van Facebook

De grote boosdoener in de verspreiding van nepnieuws zouden sociale media zijn, met Facebook voorop. Via die socialmedia-site is het voor de makers van zulke websites heel makkelijk om dergelijke flutstukjes te verspreiden onder een weinig kritisch publiek dat toch al op zoek is naar bevestiging van het eigen gelijk. Daarom worden er allerlei initiatieven opgezet om te zorgen dat Facebook maatregelen tegen deze snel opgezette blogjes neemt. Zo ging het netwerk een samenwerking aan met nu.nl, en startte de Universiteit van Leiden een compleet factcheck-blog genaamd Nieuwscheckers.

Toch kan niemand echt zeggen hoe groot het probleem van nepnieuws nou eigenlijk is. Al die initiatieven vinden namelijk amper berichten met bewust verzonnen leugens. Het eerste echte bericht dat door de factcheck-teams van nu.nl en Nieuwscheckers in twijfel werd getrokken en het label ‘nep’ kreeg was in juni, ruim drie maanden nadat het initiatief werd gestart. Het nieuws? Dat had niks te maken met Jesse Klavers seksuele voorkeur of een pedo-feest in een New Yorkse pizzeria, maar een overduidelijk clickbait-artikel over een vrouw die een baby van twintig kilo kreeg.

Er wordt misschien wel aangenomen dat Rusland probeerde om met nepnieuws de Westerse verkiezingen te beïnvloeden, maar volgens de AIVD én door de uitslagen te bekijken, is er geen significante invloed van nepnieuws te zien op onze samenleving.

De impact van nepnieuws wordt grotendeels overdreven door de nieuwsmedia zelf, die het misschien wel als een aanval op hun eigen integriteit zien dat al het onaangename nieuws meteen ‘fake’ wordt genoemd. Maar het overgrote merendeel van de stemmers ziet heus wel het verschil tussen een nepartikel op asielzoekers-watch.tk en een artikel uit de Volkskrant. En de mensen die dat verschil niet zien, willen dat toch niet.

Nepnieuws een groot probleem? Juist dát is het nepnieuws.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten
ID.nl logo

ID.nl, onderdeel van Reshift BV, is in 2022 gestart en uitgegroeid tot de meest toonaangevende en complete consumentensite van Nederland. Het doel van ID.nl is om de consument te helpen met alle technologie die hoort bij het dagelijks leven: van smart-health-meters tot e-bikes, van warmtepompen tot zonnepanelen - en alles daar tussenin!

Duidelijk, betrouwbaar en onafhankelijk: ID.nl maakt moeilijke dingen makkelijk.

Contact

ID.nl

Nijverheidsweg 18

2031 CP Haarlem

info@id.nl

Telefoon: 023-5430000