Een duurtest van de Rasberry Pi kan alle kanten uitgaan. Het apparaatje is immers heel veelzijdig. Gebruik je het als mediacenter, als mini-desktop-pc, als domoticacontroller, als weerstation, als vpn-router, als digitaal fotolijstje of als spelconsole? Het is allemaal mogelijk met dit kleine computerbordje.

We focussen ons in deze duurtest daarom op de toepassingen waarmee we zelf het langst ervaring hebben: een mediacenter met de hulp van LibreELEC en een domoticacontroller op basis van Domoticz. Daarnaast gaan we ook kort in op enkele belangrijke veranderingen van het laatste jaar in Raspbian, de officiële Linux-distributie van de Raspberry Pi. Want die softwarekant heeft niet stilgestaan, en dat heeft ook een belangrijke impact op de dagelijkse ervaring met je Raspberry Pi 3.

Raspberry Pi als mediacenter

De Pi is pas vanaf de Raspberry Pi 2 krachtig genoeg om dienst te doen als volwaardig mediacenter. Bij de oudere modellen ging dat niet altijd even comfortabel, met een stotterende interface als voornaamste frustratie. De Raspberry Pi 3, die nog krachtiger is dan zijn voorganger, is dan ook prima geschikt als mediacenter, ook voor 1080p-video. Je gebruikt daarvoor het best de ethernetpoort: de wifi-interface was bij mij soms te traag om video’s van de nas vlot af te spelen.

Ik werk daarvoor al lang met LibreELEC, de fork van OpenELEC door de belangrijkste ontwikkelaars van die laatste distributie. LibreELEC is een gespecialiseerde mediacenterdistributie: in tegenstelling tot Raspbian, waarmee je op je Raspberry Pi allerlei taken kunt uitvoeren, bevat LibreELEC alleen Kodi en enkele andere componenten om zijn taak als mediacenter uit te voeren. Daardoor start LibreELEC ontzettend snel. Het is het ideale besturingssysteem om van je Raspberry Pi 3 een mediacenter te maken. Je krijgt in het dagelijks gebruik alleen maar te maken met de interface van Kodi, die heel gebruiksvriendelijk is.

LibreElec troubleshooting

Als je je Raspberry Pi 3 op een ouder tv-scherm met een afwijkende resolutie aansluit, past het beeld misschien niet helemaal op het scherm, maar valt het van de rand. Gelukkig is dat op te lossen door je scherm te kalibreren. Die mogelijkheid vind je in de systeeminstellingen van Kodi, in System Settings / Display / Calibration als je de instellingen op Expert hebt ingeschakeld.

Ga daar naar de linkerbovenhoek en sleep het kader tot het juist aan de rand van je beeldscherm staat. Doe hetzelfde met de rechteronderhoek. Rechtsklik daarna op een willekeurige plaats om terug te keren naar de instellingen en de kalibratie toe te passen.

Soms herkent LibreELEC de resolutie van je beeldscherm niet. Dan dien je in het bootconfiguratiebestand /boot/config.txt van de Raspberry Pi 3 te duiken. Dat bestand wordt door de firmware van de Raspberry Pi gelezen nog voordat die Linux in het geheugen laadt.

Om dit configuratiebestand aan te passen, schakel je de Pi uit en koppel je het micro-sd-kaartje aan je pc. Windows koppelt dan de boot-partitie aan en opent deze in de Verkenner. Open het bestand config.txt en wijzig de configuratie. Op deze site vind je de mogelijkheden.

Daarna steek je het kaartje terug in je Pi en probeer je of de wijziging werkt zoals je verwacht. Indien niet, dan moet je opnieuw je Pi uitschakelen en het kaartje weer in je pc steken en de configuratie wijzigen. Dat is allemaal vrij omslachtig. Gelukkig hoef je zoiets maar één keer te doen.

© PXimport

Domoticacontroller met Domoticz

De Raspberry Pi 3 is met zijn lage stroomverbruik ideaal om langdurig ingeschakeld te blijven, bijvoorbeeld als controller voor je domoticasysteem. Hier draait al meer dan een jaar een Raspberry Pi 3 met Domoticz om mijn huis te besturen. Slechts zo nu en dan blijft het systeem hangen en het is me nog onduidelijk wat de oorzaak is, maar ik vermoed dat het eerder een softwareprobleem is. Na een herstart kan mijn domoticasysteem altijd weer een paar maanden verder.

De processorkracht van de Raspberry Pi 3 is ruimschoots voldoende om als domoticacontroller te dienen. Zelfs een Raspberry Pi 1 voldoet in veel gevallen nog, zij het dat je dan minder usb-poorten tot je beschikking hebt. Dat is bij de Raspberry Pi 3 wel handig: dankzij de vier usb-poorten zijn er gemakkelijk diverse usb-adapters voor Z-Wave en andere domoticaprotocollen aan te sluiten.

Een van de leukste aspecten van de Raspberry Pi als je zaken wilt automatiseren, zoals in een domoticasysteem, zijn de veertig gpio-pinnen. Daarop kun je allerlei hardware aansluiten, van gespecialiseerde printbordjes voor bijvoorbeeld communicatie op de 433 MHz-frequentieband tot losse sensoren of infrarood-leds.

Aan de softwarekant bestaan er talloze bibliotheken en programma’s om hardware via de gpio-pinnen aan te sturen. Vaak zijn het Python-projectjes die je eenvoudig van GitHub downloadt en installeert. Omdat er zoveel mensen met de Raspberry Pi experimenteren is bijna alles al wel eens gedaan en vind je er genoeg code en documentatie voor.

© PXimport

Trage usb-poorten

De Raspberry Pi 3 heeft een belangrijk zwak punt: zijn trage interne usb 2.0-hub en daardoor ook (omdat de ethernetpoort intern op de usb-hub is aangesloten) een trage ethernetpoort. Dat maakt zelfs deze nieuwste telg uit de Raspberry Pi-familie ongeschikt voor taken die snel veel gegevens moeten doorsturen via het netwerk. Een nas of een ownCloud- of Nextcloud-machine, het is allemaal mogelijk met de Raspberry Pi 3, maar ik heb het geprobeerd en vond de performance absoluut niet voldoende.

Er is nog niets bekend over de opvolger van de Raspberry Pi 3, maar fans wachten al jaren op een snellere ethernetinterface. Hoewel 10/100 Mbps ethernet voor toepassingen zoals hd-videostreaming volstaat, is gigabit-ethernet zeker welkom. En ook een upgrade naar usb 3.0 of zelfs een (e)sata-aansluiting zou interessant zijn. Beide aanpassingen zouden van de vierde versie van de populaire Raspberry Pi eindelijk een minicomputertje maken dat voor een zelfbouw-nas geschikt is. En nu we toch een verlanglijstje aan het opsommen zijn: hopelijk heeft de Raspberry Pi 4 ook eindelijk een aan- en uitknop en een realtime-klok met batterij.

Raspbian PIXEL

Ook al is de Raspberry Pi 3 al meer dan een jaar oud, op het gebied van software is er het laatste jaar het een en ander veranderd. In de officiële Linux-distributie voor de Pi, Raspbian, werd de desktopomgeving LXDE ingeruild voor de eigen desktopomgeving PIXEL (Pi Improved Xwindows Environment, Lightweight).

Een nuttige vernieuwing in PIXEL is dat je nu in de rechterbovenhoek van het scherm duidelijke pictogrammen te zien krijgt bij een te lage spanning (een bliksemflits) of als de temperatuur van je Pi oploopt (een thermometer), ook op de console. Zo zie je in één oogopslag wanneer de voedingsspanning voor je Pi 3 te laag is. Dat komt nog vaak voor als je zonder na te denken een willekeurige voedingsadapter pakt voor je Pi 3. De adapter moet toch minstens 2,5 ampère stroom kunnen leveren.

Het is ook goed dat de ontwikkelaars van de Raspberry Pi Foundation meer aandacht aan beveiliging schenken. Zo is de ssh-toegang sinds eind 2016 in Raspbian standaard uitgeschakeld. En als je ssh inschakelt en nog altijd het standaardwachtwoord ‘raspberry’ hebt voor de gebruiker ‘pi’, krijg je elke keer dat je via ssh of op je desktop inlogt een waarschuwing met de vraag om je wachtwoord te veranderen. Deze beveiligingsmaatregel moet misbruik van de vele Raspberry Pi’s wereldwijd moeilijker maken. Voor je het weet, maakt je Pi immers deel uit van een IoT-botnet.

Zoals bij alle beveiligingsmaatregelen maakt dit het wel wat omslachtiger voor de beginnende gebruiker. Die kon vroeger immers gewoon Raspbian op een sd-kaartje zetten, het kaartje in de Pi steken, deze opstarten en dan via ssh inloggen. Daarvoor was er geen enkele configuratie nodig en hoefde je ook geen toetsenbord en scherm aan te sluiten.

Om het inschakelen van ssh toch mogelijk te maken zonder toegang tot een toetsenbord en scherm, hebben de ontwikkelaars een nieuw bestand in het leven geroepen. Als je een bestand /boot/ssh aanmaakt op de micro-sd-kaart, schakelt Raspbian bij zijn eerste opstart ssh in en verwijdert de distributie het bestand.

© PXimport

Conclusie

Met de Raspberry Pi 3 bouw je zelf eenvoudig je eigen mediacenter, domoticacontroller, retrospelconsole of weerstation. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is mogelijk. Ook de gpio-pinnen zorgen voor talloze uitbreidingsmogelijkheden. Het belangrijkste minpunt is de slechte usb- en netwerkperformance. We hopen dat de langverwachte Raspberry Pi 4 daar eindelijk iets aan gaat doen, zodat het apparaatje nog meer toepassingsmogelijkheden krijgt. Maar in ons huis doet het apparaatje al een jaar prima dienst als domoticacontroller en mediacenter.