Een defecte laptop kan iedereen overkomen. Vervelend, maar geen reden om het apparaat meteen maar bij het afval te dumpen. Door je een beetje in te lezen kun je veel problemen vaak gemakkelijk zelf oplossen. Je laptop repareren is goedkoper dan een hele nieuwe kopen, en een stuk leerzamer!
Defecten die je zelf hebt veroorzaakt vallen meestal niet onder de garantie. Bij de winkelketen waar je het apparaat hebt aangeschaft, zullen ze je al gauw adviseren dan maar een nieuw exemplaar te kopen. Vaak is het mankement echter gewoon te repareren.
Met wat slim googelen is een webshop die de vervangende onderdelen voor een redelijke prijs levert snel gevonden. Een geoefende klusser hoef je er meestal niet voor te zijn. Op YouTube of iFixit zijn talloze voorbeeldfilmpjes – vaak in het Engels, dat wel – te zien waarin reparaties aan allerlei onderdelen stap voor stap worden toegelicht.
Harde schijf defect
Een van de meest voorkomende problemen waardoor de computer niet meer start, is een gecrashte harde schijf. In een desktop is zo’n schijf eenvoudig uit zijn bay te schuiven en te vervangen. Zowel de 3,5inch- als de 2,5inch-formaten zijn met verschillende capaciteiten van 500 GB tot zelfs 12 TB makkelijk verkrijgbaar. Harddisks van kleinere omvang zijn heel betaalbaar en een 4TB-model heb je al voor circa 100 euro.
Heb je geen 4 TB nodig, dan kun je hem vervangen door een wat minder ruime, maar snelle ssd zonder bewegende delen of een combi-sshd die de opslag van een harde schijf met de snelheid van een ssd combineert. Heb je een Windows-iso-installatiebestand op een usb-stick en een recente back-up, dan zal de schade beperkt blijven.
Om de harde schijf van een laptop te bereiken zul je de afdekplaat aan de onderzijde – ook wel service cover genoemd – of de grondplaat moeten verwijderen. Op sommige modellen kan dat wat meer moeite kosten en moet je enkele onderdelen losmaken. Monteren is in de regel niet moeilijk. Het tijdrovende deel is alle software weer draaiend krijgen. Een harde schijf moet wel 2,5 inch zijn, een ssd is dit standaard al.
Laptopscherm vervangen
Een ongeluk zit in een klein hoekje. De laptop wordt van tafel gestoten en het scherm vertoont een flinke barst. Vervelend, maar geen reden het apparaat weg te gooien. Met het juiste gereedschap is het niet eens zo heel moeilijk een laptopscherm te verwisselen. Niet elke laptop zit hetzelfde in elkaar, maar de werkwijze komt in grote lijnen overeen.
Begin altijd met het verwijderen van de accu en de stroomtoevoer. Bij de wat oudere modellen verwijder je eerst de afdekdopjes in de hoeken van de schermrand, ook wel bezel genoemd, waarna je de vrijgekomen schroefjes losdraait. Bij nieuwere modellen moet je de rand met een spateltje of de vingernagels losklikken. Nadat je de rand van het scherm hebt gelicht, draai je aan de zijden de schroefjes los waarmee het lcd-scherm aan het frame is bevestigd.
Als het scherm los is, kantel je het naar het toetsenbord en maak je voorzichtig de connectors van de video, de camera en de microfoon los. Bij een touchscreen komt daar nog de connector van de digitizer bij. Daarna plaats je het nieuwe scherm in omgekeerde volgorde weer terug. Laptopschermen zijn eenvoudig te krijgen. Websites als Replacedirect bieden tientallen schermen aan voor verschillende merken in verschillende afmetingen en resoluties. Voor elk merk is er ook wel een YouTube-filmpje ter instructie te vinden.
Een ander probleem dat zich overigens voor kan doen is dat het beeld op zwart gaat of begint te knipperen zonder dat het scherm kapot is. Zeer waarschijnlijk is dan de lcd backlight voltage inverter stuk. Die stuurt de verlichting achter het beeldscherm aan. De inverter tapt gelijkstroom uit het moederbord en zet dat om in wisselstroom met een veel hoger voltage voor de ccfl-lamp. Het is een gevoelig onderdeel dat nog wel eens defect raakt.
Ook geen reden je laptop af te schrijven, want deze inverter is goed te vervangen en niet duur. De inverter bevindt zich achterop het scherm. Voor de reparatie moet dat dus worden losgeschroefd. Nieuwe led-screens hebben geen inverter nodig.
Laptop-toetsenbord vervangen
Haperende toetsen die een plens koffie op hun dak hebben gekregen of gewoon zijn versleten: frustrerend, maar het kan worden verholpen. Voor nagenoeg elk merk bestaan er vervangende toetsenborden. Per merk en per model kunnen ze echter heel verschillend zijn gemonteerd. Meestal dien je eerst enkele schroeven aan de onderzijde te verwijderen. Een aardige fabrikant voorziet deze van de letter K of een toetsenbordsymbool, zodat je direct de juiste schroeven te pakken hebt.
Het aantal schroeven dat je los moet draaien loopt sterk uiteen en vaak moet je nog enkele schroeven onder een afdekplaat opzoeken. Meestal dien je verder nog enkele knipsluitingen langs de randen van het toetsenbord met een klein spateltje in te drukken om het helemaal los te maken. Sommige laptops werken uitsluitend met knipsluitingen en bij weer andere laptops verwijder je eerst een strip boven aan het toetsenbord waarna enkele schroeven vrijkomen.
Na het losdraaien ervan kun je het toetsenbord vervolgens eenvoudig uit het chassis lichten. Wat dan nog rest is de lintkabel uit de connector op het moederbord te schuiven. In omgekeerde volgorde sluit je daarna weer de kabel van het nieuwe toetsenbord aan, druk je het op zijn plaats of schroef je de achterklep weer dicht.
Laptops van HP en Lenovo kunnen nog een extra aansluiting hebben voor de trackpoint, het bekende rode knopje voor de cursorbesturing, maar dit maakt het niet ingewikkelder. Let bij het bestellen zeker ook op het taaltype. Qwerty VS International is in Nederland het meest gebruikt, maar ook Azerty (Belgisch) of Duitse indelingen worden aangeboden. Het vervangen van een toetsenbord is niet vreselijk moeilijk, maar een fluitje van een cent is het ook weer niet altijd. Als je pech hebt, dan heb je een model waarbij je de harde schijf en de fan los zal moeten schroeven.
Het trackpad of touchpad wordt hiernaast intensief gebruikt en reageert op een gegeven moment steeds slechter. Vervangen is over het algemeen redelijk goed te doen. Het behelst in ieder geval het verwijderen van de grondplaat, een afdekplaatje en mogelijk een interne batterij. Het trackpad is echter een moeilijk verkrijgbaar onderdeel en je zult waarschijnlijk flink moeten zoeken naar het type voor jouw laptop.
Laptop te warm? Check de ventilatie
Wordt je laptop steeds trager en warmer, dan heb je een koelingsprobleem. Veel warmer dan 80 graden zou de cpu niet mogen worden. In het ergste geval leidt oververhitting tot een crash. Hoe warm de cpu wordt bij verschillende activiteiten is te controleren met een tooltje als Core Temp. Oorzaak van het probleem is meestal een stofdeken die een goede luchtstroom belemmert. De fan zit direct boven de ventilatieopening onderop de laptop, de uitstroom aan de rand van laptop.
Het stof dat de laptop in wordt getrokken hoopt zich uiteindelijk op in de ventilator en achter het uitstroomrooster. Van buiten af schoonmaken met een busje perslucht lijkt geen goed idee. Daarmee verplaats je het stof immers alleen maar. Vanwege het gevaar op elektrostatische ontlading is ook de stofzuiger af te raden. De beste oplossing is de fan van het moederbord los te maken en goed schoon te maken.
Om de ventilator te bereiken zul je de grondplaat aan de achterzijde van de laptop moeten losschroeven, waarna de ventilator direct zichtbaar wordt. Je zult dan waarschijnlijk ook zien dat de fan is verbonden met een koperen heatpipe en een heatsink die op de cpu is geplakt. De fan is eenvoudig los te schroeven, maar als de fan en het heatpipe-systeem onlosmakelijk verbonden zijn, dan zul je ook die laatste moeten losdraaien, wat het iets ingewikkelder maakt.
Bij het terugplaatsen van de heatsink zul je voor alle zekerheid ook een nieuw laagje thermische pasta op de cpu moeten aanbrengen. Zorg ervoor dat je de buis niet beschadigt. In een heatpipe zit een transportvloeistof die aan de warme kant energie opneemt en daardoor verdampt, waarna deze zich als gas naar de koude kant beweegt. Daar geeft die zijn warmte af en condenseert, om vervolgens weer als vloeistof terug naar de warme kant te stromen.
Als de ventilator vaak hapert of gaat ratelen, zul je hem helemaal moeten vervangen, dus vaak inclusief het heat-systeem. Koelers met heat-systeem zijn uiteraard duurder dan een enkele ventilator; reken op zo’n zestig euro.
Tekst: Hans Niepoth