Alhoewel we al tientallen jaren 3D-objecten maken op de computer is het pas in de laatste jaren het domein geworden voor een breder publiek. Niet in de laatste plaats door 3D-printers en het gratis ontwerpprogramma SketchUp. In deze eerste SketchUp-tutorial vertellen we je over de basics.
Het is al bijna 40 jaar geleden dat Pixar (‘s werelds beroemdste 3D-animatiebedrijf) zijn deuren opende. Lange tijd was 3D synoniem voor peperdure software en uiterst krachtige computers die voor gewone stervelingen nauwelijks betaalbaar waren. Zelfs het maken van een enkele stilstaande fotorealistische afbeelding was in die begintijd al een heidens karwei waarop menige pc een nacht of langer stond te zwoegen. Steeds krachtigere hardware bracht het werken met 3D binnen het bereik van meer mensen, al ging dat aanvankelijk nog wel met behulp van het prijzige (en daardoor steevast illegaal gedownloade) 3D Studio.
Met de komst van het gratis Google SketchUp (inmiddels SketchUp Make geheten en niet meer van Google) was dure software geen belemmering meer en kon iedereen met 3D aan de slag. Veel reden was daar voor veel mensen overigens nog niet voor, tenzij je je eigen 3D-games wilde maken of je huis als 3D-model in Google Earth wilde importeren. De komst van 3D-printen maakte 3D-ontwerp echter voor steeds meer mensen interessant. Mocht je nog niet toegetreden zijn tot de wereld van 3D-ontwerp dan praten we je in deze 4-in-1 workshop bij.
SketchUp gratis downloaden
SketchUp is er in een betaalde Pro-versie en de gratis Make-versie. Met die laatste kun je alleen stilstaande scènes met 3D-objecten maken en daar eventueel een locatie op aarde aan toekennen. Hieraan zien we nogmaals de roots van het programma dat van oorsprong het doel had om Google Earth van 3D-modellen te voorzien. Zoals we dan ook later zullen merken ligt de nadruk van SketchUp heel erg op architectuur als het om modelleren gaat en leent het programma zich minder om een nieuwe avondvullende speelfilm mee te maken.
Download SketchUp via de officiële site. Achter de downloadknop gaan enkele vragen schuil over ons gebruiksdoel en ons besturingssysteem (Windows of MacOS) en ook wil men graag een e-mailadres (wat geen echt adres hoeft te zijn). Wanneer alles is ingevuld mogen we het installatiebestand van circa 150 MB downloaden waarbij je automatisch de versie (32- of 64-bits) krijgt die bij je systeem past.
De installatie bevat niet alleen Make maar ook een 30-dagen probeerversie van Pro en als gevolg daarvan zien we 3 nieuwe pictogrammen op ons Bureaublad. LayOut en StyleBuilder horen bij Pro en die laten we voor wat ze zijn. We starten SketchUp 2017.
Interface naar je hand zetten
Het openingsscherm verwijst ons onder andere naar een aantal leermiddelen en naar het 3D Warehouse. Onder Template vinden we de nodige stijlsjablonen die de gebruikte maateenheden en weergave bepalen. Zoals je ziet ligt de nadruk sterk op architectuur. Omdat wij een algemener doel hebben kiezen we Interior and Production Design – Millimeters.
Met een klik op Start Using SketchUp komen we in het programma terecht. Standaard wordt SketchUp gestart met een minimum aan gereedschappen en in perspectiefweergave. We hebben de beschikking over een selectiegereedschap, vier tools om objecten te maken of te wissen (lijnen, cirkels, rechthoeken), vijf pictogrammen waarmee we (delen van) objecten kunnen manipuleren, drie speciale onderdelen (meten, tekst en schilderen), vier gereedschappen om te navigeren en tot slot vier pictogrammen voor interactie met andere componenten. Elk gereedschap heeft rechts een eigen Instructor die beknopt laat zien hoe dit gereedschap gebruikt wordt.
Zoals gezegd is SketchUp gestart met een minimum aan gereedschappen maar achter View, Toolbars kunnen we er nog veel meer kiezen. Het is geen goed idee om ze allemaal aan te vinken want dan wordt het aantal pictogrammen onoverzichtelijk groot en de werkruimte klein. Bovendien zien we sommige dan tweemaal.
Een goede keus in plaats van Getting Started is voor allround-gebruik Large Tool Set, Solid Tools, Standard, Views en Warehouse. Die laatste vier worden door Sketchup wat rommelig neergezet, maar we kunnen ze eenvoudig naar dezelfde regel slepen zodat we een overzichtelijk werkblad overhouden.
Orbit, pan en zoom
Goed navigeren is van levensbelang in 3D-software. SketchUp heeft daarvoor de pictogrammen Orbit (scéne roteren), Pan (scène verschuiven) en Zoom. Met je muiswiel kan gezoomd worden, roteren gebeurt door met ingedrukt wiel te slepen en pannen door daarbij Shift in te drukken.
Klassieke 3D-ontwerpprogramma’s tonen ons vier aanzichten. Drie daarvan staan loodrecht op elkaar, bijvoorbeeld boven, links en voor terwijl een vierde aanzicht meestal het beeld van een denkbeeldige camera toont. Dergelijke aanzichten zijn van levensbelang om je goed te kunnen oriënteren, wat weer onontbeerlijk is bij het maken van vormen.
SketchUp is wat dat betreft wat eigenzinnig. Het programma geeft alleen een perspectiefaanzicht, waarbinnen het natuurlijk moeilijk navigeren is in 3D omdat een beeldscherm nu eenmaal tweedimensionaal is. Het programma biedt echter wel allerlei hulpjes om toch te weten waar de cursor zich bevindt.
Wanneer we vormen hebben gemaakt kan SketchUp bijvoorbeeld zelf hoeken selecteren (Endpoint) en ook zijdes (On Edge), middelpunten van zijdes (Midpoint) en vlakken (On Face). Daarnaast geeft het programma met gekleurde stippellijnen aan of je je parallel aan een as beweegt. Met Camera, Standard Views is het echter eenvoudig om een ander aanzicht te kiezen.
Extra hulpmiddelen
Bij het opstarten attendeert SketchUp ons al op de video-tutorials die op de site van het programma zelf staan. Behalve de ‘getting started’-video’s vind je hier meer diepgravend materiaal zoals de Toolbar Series waarin aan vrijwel elk gereedschap een video wordt gewijd.
Behalve officiële video’s van de makers zijn er ook heel wat Youtube-kanalen zoals SketchUp School, Master Sketchup en SketchUp’s eigen kanaal. Al dit materiaal is Engelstalig. Videolessen in het Nederlands zijn er wel, maar vaak gaan ze niet over de nieuwste editie.
In een later artikel gaan we dieper in op de mogelijkheden van SketchUp.
Tekst: Ap de Smits