Watvoor fotograaf ben jij?

Als we op zoek zijn naar een nieuwe camera, dan moeten we eigenlijk misschien eerst op zoek gaan naar de fotograaf in onszelf en even voor de spreekwoordelijke spiegel gaan staan. Welk soort fotograaf ben jij?

Techneut of techniet (kunstenaar)

De eerste onderverdeling die je in fotografen kunt maken, is die op basis van de algemene interesse in fotografie. Er is een groep die het medium vooral bekijkt vanuit een technisch oogpunt. Een foto is voor hen vooral een zo perfect mogelijke registratie van de werkelijkheid, waarbij belichting, kleur en scherpte optimaal moeten zijn. Foto's worden bijna zonder uitzondering nauwkeurig op 100% in Photoshop tot op de pixel bestudeerd en waar nodig gecorrigeerd.
Een 'tegenhanger' van deze technische groep zijn de fotografen die vooral belang hechten aan het creatieve aspect van fotografie. Het gaat hen niet zozeer om de technische kwaliteit van een foto, maar meer om de beleving van het onderwerp en het verhaal dat de maker wil vertellen. Een onscherpe foto hoeft voor hen niet direct in de prullenmand te belanden. Integendeel, de onscherpte zou zelfs een positieve bijdrage kunnen zijn in de sfeer van de foto, net zoals onder- of overbelichting of een 'foute' witbalans dat zou kunnen zijn. De camera is slechts een gereedschap om een creatief beeld te concretiseren, zoals een kwast voor een schilder.
Bovenstaande opsplitsing in fotografen is natuurlijk erg zwart-wit, maar je zult ongetwijfeld raakvlakken hebben met een van beide. Slaat de balans door naar de technische kant, dan zul je je af moeten vragen of een compactcamera voor jou wel de juiste keuze is en misschien een systeemcamera moeten overwegen.

Gemaksdier of controlefreak

Je kunt je fotografische ik ook bekijken uit het oogpunt van bedieningsgemak en mate van controle. Wilt je weten wat een diafragma is of hoe je bewegingsonscherpte voorkomt? En heb je wel behoefte aan 25 knopjes en evenzoveel menuopties om alles zelf in te kunnen stellen en in de hand te hebben? Nee? Dan moet je een camera aanschaffen zonder al te veel toeters en bellen, waarbij de automatiek zoveel mogelijk het denkwerk van je overneemt.
Wil je echter elk onderwerp fotografisch tot een goed einde brengen, ook als de automatische functies van de camera er naast zitten, dan moet je zorgen dat je als fotograaf handmatig kunt ingrijpen. Zelf de witbalans kiezen, belichtingscompensatie toepassen, de flitser uit- of juist aanzetten en een groot diafragma instellen zijn dan zaken die belangrijk zijn.

Gelegenheid of hobby

Tot slot kunnen we nog een onderverdeling maken in gelegenheids- en hobbyfotografen. De eerste groep maakt alleen maar foto’s als er iets speciaals aan de hand is. Een feestje, een dagje uit, een vakantie. De onderwerpen van hun fotografie komen eigenlijk vanzelf op hun pad.
Een hobbyfotograaf gaat juist speciaal met zijn camera op pad, op zoek naar leuke onderwerpen. Vroeg uit bed voor een zonsopkomst of laaghangende mist. Wandelen door het bos uitkijkend naar mooie paddenstoelen. In een schuilhut wachten op een hert of wild zwijn.

Om tot de perfecte ‘match’ te komen met je nieuwe digitale compactcamera, dien je dus het antwoord te weten op de volgende vragen:

Zijn deze alle drie beantwoord, dan moet je nog op zoek naar de beste prijs en service, waarna je met je nieuwe camera vol vertrouwen op fotoavontuur kunt.

Websites Cameramerken:
www.canon.nl
www.casio.nl
www.fujifilm-digital.nl
www.olympus.nl
www.nikon.nl
www.panasonic.nl
www.pentax.nl
www.samsung.nl
www.sony.nl

Reviews:
focusmedia.nl
www.kieskeurig.nl
www.dpreview.com
www.stevesdigicams.com

Onderwaterfotografie:
www.onderwaterhuis.nl

Waarom zou je eigenlijk foto’s maken met een compact- of systeemcamera als dat ook kan met je mobiele telefoon of je camcorder?

Een mobiele telefoon heb je altijd bij de hand en een compactcamera moet je speciaal meenemen. En als je filmt op vakantie en je gebruikt de camcorder ook als fototoestel, dan zou je de compactcamera gewoon thuis kunnen laten. Dit zijn volkomen terechte argumenten en veel mensen gebruiken hun smartphone dan ook al als foto- en videocamera, waarmee ze heel leuke plaatjes schieten.

Er zijn echter een paar kanttekeningen. De foto’s die genomen worden met een smartphone komen vaak niet verder dan de telefoon zelf of worden hooguit gemaild, getwitterd, gewhatsappt of naar Facebook gestuurd. Ze dienen vooral een snelle beleving op een (klein) beeldscherm. Zelden belanden ze in een weldoordacht fotoarchief voor later, laat staan dat er een mooie fotoboek mee gemaakt wordt.

Vaak is de kwaliteit hiervoor ook niet goed genoeg. Er zijn misschien wel genoeg pixels, maar de kwaliteit van de (zoom)lens van een smartphone, de snelheid, de beeldprocessing in de telefoon en de marges om foto’s aan te passen zijn allemaal een stuk minder dan bij een moderne echte compactcamera.

Als je op internet op zoek gaat naar een nieuwe camera of je loopt een fotowinkel binnen, dan zul je merken dat er onwaarschijnlijk veel soorten en maten camera’s te koop zijn. Groot, klein, zwart, wit of met een leuk kleurtje, duur, goedkoop. Een onderscheid dat je niet zo direct aan de buitenkant ziet, is of het een compact- of een systeemcamera is.

Een compactcamera (dsc, digital still camera) is veelal een camera met een kleine behuizing (formaat pakje sigaretten) en een zoomlens die niet gewisseld kan worden. Body en lens zijn dus een onlosmakelijk geheel. Een dergelijke camera kan zo klein zijn, omdat het een kleine sensor − maatje pinknagel − heeft en daarom ook maar een kleine lens nodig heeft. Meestal is er ook geen mogelijkheid om een losse flitser op de camera te zetten.

Een systeemcamera is over het algemeen wat groter, afhankelijk of het een spiegelreflex of een spiegelloos model is. Van systeemcamera’s kunnen de lenzen (zoom of vast brandpunt) gewisseld worden en er kan ook altijd een opzetflitser op de camera gezet worden. De sensor heeft de grootte van een postzegel.

Spiegelreflex (dslr, digital single lens reflex) is de ‘oudste’ techniek van deze twee en dankzij de spiegel tussen de lens en de sensor zie je het zoekerbeeld realtime door de lens. Ook hebben dslr’s een fysieke sluiter (soort gordijn). Samen met de opklappende spiegel zorgt die voor het typerende klikklakgeluid als er een foto gemaakt wordt.

Spiegelloze systeemcamera’s (csc, compact system camera) bestaan nog niet zo lang en zoals de naam al zegt, hebben ze geen spiegel meer waarmee door de lens gekeken kan worden om het onderwerp te kaderen. Het zoekerbeeld is nu een elektronische weergave op een lcd-schermpje met een hoge resolutie (evf, electronic view finder). Behalve een spiegel ontbreekt ook een sluiter in dit type camera, zodat het mogelijk is om geheel geluidloos te fotograferen. De behuizing van een spiegelloze camera en ook groothoeklenzen zijn kleiner dan van een spiegelreflex. Standaardlenzen met veel zoom en ook telelenzen zijn voor beide systemen even groot en het formaat daarvan is vooral afhankelijk van de lichtsterkte.

Compactcamera’s zijn ware alleskunners en hebben veel functies die het leven van een fotograaf gemakkelijker maken. We noemen in dat verband hd-video (720p of 1080p), hdr (high dynamic range), sweep panorama, macro, gps, wifi, nd-filter, beeldstabilisatie (geen bewogen foto’s meer), interne lenscorrectie en gezichtsherkenning. Er zijn weinig camera’s die over alle opties beschikken, maar ben je veel op reis en wil je later weten waar je bepaalde foto’s gemaakt hebt, dan is gps onmisbaar. En maak je veel portretten, dan kan gezichtsherkenning grote diensten bewijzen bij scherpstelling, belichting en huidskleur.

Interfaces

Alle inspanningen met je compactcamera leiden uiteindelijk tot bestanden van foto’s en soms ook video op de geheugenkaart. De bedoeling is dat je deze gaat delen met je publiek: familie en vrienden of misschien wel de rest van de wereld. Handig is dan dat het type geheugenkaartje ondersteund wordt door de kaartlezer van je computer, laptop, tablet, printer of televisie. Dit is meestal het geval bij secure digital-kaartjes (sd, sdhc, sdxc). Kies voor een grote opslagcapaciteit (minimaal 4 GB) en voor een hoge lees/schrijfsnelheid (minimaal 30 MB/s). Ook memorystick (duo en pro) wordt breed ondersteund door genoemde apparaten.
Behalve via een geheugenkaart kunnen foto’s en video ook overgezet worden via usb. De meeste camera’s hebben een mini-usbaansluiting, vaak echter nog van het type usb2.0 en nog geen usb3.0, dat een hogere snelheid heeft. Wil je je camera direct aansluiten op televisie of beamer, dan krijg je de hoogste kwaliteit als dit via hdmi gebeurt. Je camera moet dan beschikken over een mini-hdmi-uitgang en de televisie of beamer over een gewone hdmi-ingang. Wifi is bij aanwezigheid van een draadloos netwerk natuurlijk ook erg handig.

Overig

Naast alle technische aspecten die een rol spelen bij de aanschaf van een compactcamera, zijn nog andere facetten van belang. Heb je voorkeur voor een bepaald merk? Moet de camera een andere kleur hebben dan zwart? Heeft hij een Nederlandstalig menu en handleiding en is er een helpdesk? Hoe is het gesteld met de garantie? Allemaal zaken om toch even uit te zoeken voordat je een definitieve keuze maakt.

Compactcamera Spiegelloze camera Spiegelreflexcamera VoordelenNadelenVoordelenNadelenVoordelenNadelenAlles-in-één, geen grote tassen, geen pijnlijke schouders of nek na een dag fotograferen.Soms te weinig groothoek of inzoomen. Geen echte macro. Bijna altijd grote scherptediepte.Body redelijk compact. Lenzen kunnen gewisseld worden om onderwerp perfect te kaderen. Variatie in scherptediepte.Kan ondanks ‘kleine’ body toch groot worden door de lens/lenzen. (Nog) niet voor professionals.Volledig door-ontwikkeld systeem zonder kinder-ziektes en met veel lenzen en accessoires. Van beginner tot profes-sional. Variatie in scherptediepte.Bijna altijd relatief groot en zwaar. Aparte tas nodig.Altijd bij de hand, dus nooit meer een moment missen van de kinderen of onderweg naar het werkBij minder licht veel ruis in de foto’s. Kan minder goed omgaan met hoog contrast tussen schaduw en licht.Goede beeldkwaliteit, ook bij weinig licht.
Veel handmatige controle. RAW en Full-HD-video.Zoeker heeft andere beleving dan van spiegelreflex: enige vertraging en ruis bij weinig licht.Goede beeldkwaliteit, ook bij weinig licht.
Veel handmatige controle. RAW en HD-video.Zoekerkader niet 100%. Geen inzicht vooraf in belichting en witbalans.Weinig instel-mogelijkheden.
Veel ‘intelligente’ snufjes. HD-video.Weinig instel-mogelijkheden.Elektronische zoeker kadert 100% en laat vooraf belichting en witbalans zien.Nog weinig lenzen en accessoires beschikbaar.Zoeker zorgt voor prettige, snelle en nauwkeurige kadering.Maakt altijd enig geluid bij een opname.Niet duur.Er zit een zekere vertraging in de camera en is daardoor minder geschikt voor actie-fotografie.Geluidloos, wat handig is bij straat-fotografie en officiële gelegenheden.
Redelijk snel.Relatief duur.Supersnel en dus uitermate geschikt voor sport- en actie-fotografie.Kan dure hobby worden bij aanschaf van vele accessoires.

Als je een ‘kijk-en-klikfotograaf’ bent, dan hoeft de camera alleen maar een aan/uitknop en een ontspanner te hebben. Wil je toch ook zelf zaken als witbalans, belichtingscompensatie, flits, zelfontspanner en iso snel in kunnen stellen, dan is het handig dat ze elk een apart knopje hebben of via één functiemenu beschikbaar zijn. Heeft de camera een speciale programmakeuzeknop, dan kun je ook diafragma en sluitertijd eenvoudig zelf kiezen.
Sommige compactcamera’s hebben een aanraakscherm waarmee de camera bediend kan worden zoals bij een smartphone, maar tot op heden gaat het instellen sneller en gecontroleerder met fysieke knopjes.

Nu je weet wat voor fotograaf je bent en welk type camera daarbij het beste past, rijst de vraag welk specifiek model camera het dan moet worden. Als je op internet rondkijkt of je voor laat lichten in een winkel, zul je overvallen worden met allerlei technische terminologie. Wij hebben een overzicht gemaakt met uitleg van de belangrijkste specificaties van compactcamera’s, zodat je niet overrompeld wordt door een verkoper of door indrukwekkende getalletjes.

Megapixels

De meeste compactcamera’s hebben tussen de 10 en 16 miljoen pixels (megapixels, mp) op de sensor. Dat is meer dan voldoende voor een afdruk van bijvoorbeeld 30 bij 45 centimeter in een fotoboek. Voor een hd-televisie of beamer zijn 2 mp (1920x1080) al voldoende. Meer pixels betekent meer ruis bij weinig licht, maar omdat we de foto’s toch altijd verkleind en van een zekere kijkafstand bekijken, zal het praktisch kwaliteitsverschil tussen 10 en 16 mp nauwelijks te zien zijn. Wil je bij weinig licht toch kwalitatief goede foto’s, dan zul je een systeemcamera met een grotere sensor moeten overwegen.

Lens

Belangrijker dan het aantal megapixels is de kwaliteit van de lens. Hoe groter het optisch zoombereik, hoe groter de kans op lensafwijkingen: tonvervorming, donkere hoeken, gekleurde contrastrandjes. Vaak kun je beter een stuk uitsnijden uit de foto dan verder inzoomen.
De kwaliteit van de lens kan ook tot uitdrukking komen in de lichtsterkte. Hoe meer licht de lens doorlaat, des te beter. Dit is te zien aan het maximale diafragma van de lens. Dit wordt voorop de lens vaak aangegeven met bijvoorbeeld 1:2.0-5.6. Het eerste getal na de dubbele punt geeft het grootste diafragma (lensopening) aan als helemaal is uitgezoomd en het twee getal als helemaal is ingezoomd. Hoe kleiner deze getallen, hoe hoger de lichtsterkte en des te beter de lens waarschijnlijk is.

Lcd-scherm

Een lcd-scherm met een groot diameter is mooi, maar belangrijker is wat de resolutie ervan is. Bij 230.000 pixels zijn de beeldpunten zichtbaar. Bij een resolutie van 460.000 wordt de scherptebeleving al een stuk beter en met 920k is het beeld haarscherp. Behalve de scherpte zijn ook de kijkhoek en de leesbaarheid in de volle zon van belang. Test dat bij aankoop even uit. Voor creatieve standpunten en een optimale leesbaarheid is daarom een kantel- en draaischermpje ideaal.

Geavanceerd

Gemak dient de mens en daarom hebben compactcamera’s veel ‘kunstmatige intelligentie’ en automatische functies. In 95 procent van de situaties die je met de camera tegenkomt, maak je dan ook zonder veel nadenken of instellen een geslaagde foto. Soms is het zelfs moeilijk om een mislukte opname te maken. Er zijn echter omstandigheden waardoor de automatiek van een compactcamera op het verkeerde been gezet wordt en helderheid, kleuren of scherpte niet naar wens zijn. Dan wordt het tijd om als fotograaf in te grijpen en dat kan met een geavanceerde compactcamera met veel handmatige instelmogelijkheden.

Diafragma, sluitertijd, gevoeligheid en witbalans heb je desgewenst allemaal zelf in de hand. Bovendien zijn deze camera’s redelijk robuust uitgevoerd en komt ‘functie boven fun’. Dus geen leuke kleurtjes of pakkend ontwerp, maar veel knopjes op een ‘saaie’ behuizing. Omdat geavanceerde compactcamera’s door fotografen vaak gebruikt worden als extra ‘walkaroundcamera’ bij een systeemcamera, is de kwaliteit van de lens beter dan van een doorsnee compactcamera en is het mogelijk om in raw te fotograferen.

Specials

Hoewel de bovengenoemde categorieën voor 99 procent voorzien in de behoefte van de gemiddelde fotograaf en de onderwerpen die hij tegenkomt, zijn er toch omstandigheden waarvoor de genoemde cameratypes niet geschikt zijn. Fotografeer je in onherbergzame gebieden bij extreme vochtigheid en temperaturen (-40 tot +40 °C) of wil je onder water, dan zul je daar speciaal gereedschap voor moeten gebruiken. Maar ook een dagje op het strand of een wandeling door de sneeuw vraagt om een camera die tegen een stootje kan. De meeste cameramerken voeren dan ook enkele compactmodellen die speciaal voor buitenactiviteiten bedoeld zijn.

Meestal zijn de behuizingen van deze camera’s voorzien van rubberen stootstrips, zijn de bedieningsknopjes groot genoeg om met een handschoen ingedrukt te kunnen worden en zijn alle afdichtingen bij knopjes, wieltjes en klepjes stof- en spatwaterdicht. Met sommige modellen kun je zelfs gaan duiken tot vele meters diepte.
In plaats van een speciale outdoorcamera kun je ook overwegen voor je bestaande camera een onderwaterbehuizing te kopen, waarmee je deze in incidentele gevallen toch kunt beschermen tegen extreme natuur- en weerelementen.

Zoals je in het kader met de vergelijking tussen systeem- en compactcamera’s hebt kunnen lezen, is het grootste verschil tussen deze twee types camera dat bij compactcamera’s de (zoom)lens onlosmakelijk verbonden is met de body en bij een systeemcamera verwisselbaar is. In het compactsegment zelf zijn echter ook nog significante verschillen te onderscheiden waarop we ze in verschillende categorieën kunnen verdelen.

Instap en design

Onder de groep ‘Instap en design’ vallen alle compactcamera’s die vooral bedoeld zijn om zonder veel inbreng van de fotograaf eenvoudig goede foto’s te maken. Ze zijn ideaal voor snapshots en bij uitstapjes met familie en vrienden. Aanzetten, kijken en klikken is het motto van dit type camera. Ze zijn over het algemeen niet veel groter dan een mobiele telefoon en de zoomlens (3 tot 6x zoom) is in de uitstand helemaal in de behuizing getrokken, zodat ze erg ‘draagbaar’ zijn in een broekzak of handtasje.

Het verschil tussen een instapcamera en een designmodel is dat van deze laatste het ontwerp en de gebruikte materialen meer aansprekend (kleur, vorm) en duurzaam (metaal, glas) zijn. En hoewel beide camerasoorten veel automatische functies hebben, heeft een designcamera vaak nog wat extra toeters en bellen en kun je soms zelfs ook handmatig zaken instellen. Ze zijn vaak duurder (vanaf € 200) dan de instapmodellen (vanaf €100).

Reiscamera’s (bridgecamera’s)

Een groot voordeel van een compactcamera is dat hij inderdaad lekker compact is, dus niet al te groot en te zwaar om een hele dag mee rond te lopen. Dit is natuurlijk ook ideaal als je met het vliegtuig op vakantie gaat en niet eenvoudig een volle fototas mee kunt nemen. Speciaal voor reislustige fotografen zijn er daarom compactcamera’s ontwikkeld die ware alleskunners zijn. De lens heeft een bereik van minstens 15x optische zoom, beginnend bij een groothoek van minimaal 28mm. Dit houdt in dat je vanuit één standpunt niet alleen een weids landschap kadervullend kunt fotograferen, maar ook een olifant die op honderd meter afstand staat. Omdat zo ver ingezoomd kan worden, beschikken deze camera’s allemaal over beeldstabilisatie om toch scherpe foto’s te kunnen maken zonder statief.

Bovendien kan met deze reiscamera’s meestal in full-hd gefilmd worden en kunnen ze in bepaalde gevallen tevens een camcorder vervangen. Ook ontbreken ‘snufjes’ als hdr (high dynamic range) en sweep camera niet, die vooral van pas komen bij het vastleggen van de prachtige, weidse landschappen die je onderweg tegenkomt. Naast al deze automatiek zijn ze ook handmatig te bedienen als een systeemcamera, hoewel ze in gebruik wel iets minder snel reageren bij scherpstellen en afdrukken dan een spiegelreflex. Hoewel redelijk prijzig (€ 350 tot € 500) zijn deze reiscamera’s, ook wel bridgecamera’s genoemd, toch een stukje voordeliger dan systeemcamera’s, omdat je daar vaak meerdere lenzen bij moet kopen voor een groot zoombereik.