Over het antwoord op de hierboven gestelde vraag zijn diverse ICT-organisaties het roerend eens: ja. De frustratie zit hem voornamelijk in het feit dat er vaak veel tijd en geld gaat naar projecten die uiteindelijk mislukken, wat zou komen omdat politici niet genoeg van technologie weten. FD kopte niet voor niets recentelijk dat grote ICT-projecten van de overheid zeker 1 miljard duurder zijn dan begroot. Geeft de Nederlandse overheid teveel uit aan ICT?
Volgens AG Connect weten Nederlandse politici helemaal niet genoeg van technologie. Onder Nederlandse ICT’ers denkt een groot aantal dat mogelijkheden over het hoofd wordt gezien doordat politici beperkte kennis hebben over dit onderwerp. Vooral het mislukken of duurder uitvallen van een project door uitloop is een van de grote frustraties. De overheid is ook wat terughoudend. Dat zie je in de ontwikkeling van wet- en regelgeving met betrekking tot gevaarlijke robots, en in de nagenoeg uitblijvende ontwikkeling van zelfrijdende auto’s in ons land.
BIT
In 2016 pleitte Stichting Egovernance al voor een Minister van IT. Zo zou er volgens de organisatie minder vaak een mislukking optreden zoals het 44 miljoen kostende project van de Sociale Verzekeringsbank. Op dit moment valt het controlerende orgaan Bureau ICT Toetsing onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daar zit echter ook de cio, die enerzijds moet samenwerken met andere cio’s, waar zijn teams uiteindelijk weer kritische rapporten over schrijven. Het wordt niet als optimaal bevonden, bijvoorbeeld door Computable-expert René Veldwijk: “Maar toezicht is bijna altijd problematisch, dat zien we ook in andere sectoren”.
Sailant detail is overigens dat het BIT sinds kort een andere directie heeft gevonden in BZK Inkoop- Facilitair en Huisvestingsbeleid, aangezien de rijks-cio een relatie heeft met de BIT-bureaumanager.
Ook pleit de stichting voor minder grote bestedingen in IT-projecten: er zou eigenlijk geen IT-project van 5 miljoen of hoger mogen voorkomen. Een goed idee, zo blijkt ook uit het onderzoek dat FD recentelijk heeft gedaan. Zo bleek een nieuw IT-systeem bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit begroot op 36 miljoen, terwijl het inmiddels al 95 miljoen heeft gekost. FD analyseerde 125 ICT-projecten bij de Rijksoverheid, die allemaal meer dan 5 miljoen euro waren. De kosten werden met gemiddeld 36% overschreden, om nog maar te zwijgen over de uitloop van gemiddeld 37%.
Extreem hoge bedragen
Het zijn extreem hoge bedragen, maar wat geeft de overheid nu werkelijk uit aan IT? Volgens het CBR werd er in 2015 door Nederlandse bedrijven en overheden bijna 136 miljard euro geïnvesteerd. 26 miljard ging specifiek naar ICT-kapitaal en 19 miljard euro werd er gestoken in software. Dat wordt alleen maar meer. ICT hangt binnen de Nederlandse overheid dan wel Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het lijkt een druppel op een gloeiende plaat. Op een begroting van 277 miljard aan uitgaven, is zorg 80,4 en is heel BZK slechts 8 miljard - en daar zit meer dan alleen ICT in. Bovendien is er veel overlap met andere afdelingen, zoals Veiligheid en Justitie en Infrastructuur en Milieu. Kortom, het lijkt moeilijk in kaart te brengen wat er nu precies uitgaat aan ICT, juist omdat het zoveel andere afdelingen raakt.
Bovendien moet er vooral iets worden gedaan aan het mislukken van ICT-projecten. Het BIT is een goede start, maar er moet meer kunnen: nog meer controle en meer helderheid over wat er wordt uitgegeven aan ICT. Ook het voorwerk is belangrijk, want door enthousiasme worden dure projecten opgestart, die uiteindelijk jaren uitlopen en soms zelfs na immens veel werk alsnog worden afgeblazen. Een specifieke minister aanstellen voor ICT is dus helemaal zo gek nog niet.