Deze week kwam naar buiten dat de gegevens van Facebook-gebruikers zijn misbruikt voor politieke campagnes. Klokkenluider Christopher Wylie informeerde The Guardian hoe data-analysebedrijf Cambridge Analytica in het bezit kwam van gegevens van 50 miljoen Facebook-gebruikers. Het is nog niet duidelijk of de gegevens daadwerkelijk gebruikt zijn en of de gegevens inmiddels vernietigd zijn.
Cambridge Analytica is een data-analysebedrijf die actief was voor de campagnes van onder andere Donald Trump en de Brexit. Christopher Wylie, onderzoeker bij Cambridge Analytica, gebruikte Facebook om binnen enkele maanden de gegevens van tientallen miljoenen Amerikaanse stemgerechtigden te verzamelen. Dit deed hij in samenwerking met Dr. Aleksandr Kogan, een academicus op Cambridge University, die toestemming had van Facebook om met de app thisifyourdigitallife gegevens te verzamelen van Facebook-gebruikers. Kogan was niet alleen in staat om de gegevens van de daadwerkelijke gebruikers te verzamelen, maar ook van de vrienden van die gebruikers. Hierdoor konden de onderzoekers met behulp van zo’n 200.000 actieve gebruikers de gegevens verzamelen van 50 miljoen Amerikaanse Facebook-gebruikers.
Uit documenten blijkt dat Facebook al eind 2015 op de hoogte was van het uitwisselen van gebruikersgegevens met Cambridge Analytica, maar heeft vervolgens de gebruikers niet gewaarschuwd. Ook heeft Facebook niet genoeg actie ondernomen om de gegevens terug te krijgen. Op het moment dat Wylie met zijn verhaal naar The Guardian en The New York Times ging, probeerde Facebook het schandaal voor te zijn door een bericht naar buiten te brengen waarin vermeld werd dat Cambridge Analytica van Facebook geweerd zou worden vanwege het niet wissen van verkregen data. Het is op dit moment nog niet duidelijk of Cambridge Analytica de gegevens ook daadwerkelijk gebruikt heeft voor zijn campagnes.
SCL Group
Christopher Wylie begon in 2013 bij SCL Group, een bedrijf gespecialiseerd in het beïnvloeden van verkiezingen. Daar werkte hij met Alexander Nix. Niet lang daarna werd hij door Nix voorgesteld aan Steve Bannon, die toentertijd Chief Strategist en Senior Counselor was voor Donald Trump.
Alexander Nix was van mening dat SCL Group een vestiging nodig had in Cambridge, om zo een academische indruk te maken bij Steve Bannon. Er werd een nep kantoor in Cambridge opgezet, waar enkele personeelsleden moesten werken op de momenten dat Bannon naar Engeland kwam. Het doel was om de indruk te wekken dat het bedrijf veel te maken had met Cambridge University. Tijdens een bezoek opperde Bannon om het bedrijf de naam Cambridge Analytica te geven. Het talent van Nix en Wylie om iemand te manipuleren kwam hier al naar voren.
Donald Trump
Steve Bannon wilde gebruik maken van Cambridge Analytica om de presidentsverkiezingen te winnen. Volgens Wylie had Bannon “culturele wapens nodig om een culturele oorlog te winnen”. De eenheden van een cultuur zijn mensen, waardoor Cambridge Analytica zich wilde richten op het verzamelen van gegevens van zoveel mogelijk stemgerechtigden. Om dit ‘culturele wapen’ te financieren, benaderde het drietal miljardair Robert Mercer.
Wylie en Nix gingen samen met Bannon naar Mercer om het idee van micro-targetting – de specialisatie van Wylie - in combinatie met nieuwe technieken uit de psychologie voor te leggen. Een persoon zou niet als stemgerechtigde worden benaderd, maar als persoonlijkheid. Mercer investeerde 15 miljoen in Cambridge Analytica.
Cambridge University
Nadat ze de financiering rond hadden, waren Nix en Wylie in twijfel over hoe ze de gegevens zouden gaan verzamelen. Ondertussen hijgde investeerder Mercer ook nog in hun nek. In 2014 ontmoette Wylie de academicus Dr. Aleksandr Kogan op Cambridge University. Die bood een bizar goedkope methode aan om gedetailleerde informatie te verzamelen waar geen andere datatool tegenop kon: Facebook. Kogan was bezig met een onderzoek en had van Facebook toestemming om met zijn app thisisyourdigitallife de gegevens te verzamelen van de gebruikers van de app en de vrienden van die gebruikers. Facebook gaf hem hiervoor toestemming op de voorwaarde dat de gegevens na afloop van het onderzoek vernietigd zouden worden. Dat gebeurde echter niet.
Doordat er ook gegevens van vrienden van gebruikers verzameld konden worden, had Cambridge Analytica genoeg aan ongeveer 200.000 gebruikers om gegevens te verzamelen van enkele tientallen miljoenen stemgerechtigde Amerikaanse Facebook-gebruikers.
Later beweerde Nix dat Cambridge Analytica nooit gegevens van Facebook heeft gebruikt, terwijl dat juist het enige was wat het bedrijf op dat moment deed. Er werd ongeveer een miljoen dollar uitgegeven om gegevens te verzamelen via thisisyourlife.
Content op maat
Op basis van de gegevens wist Cambridge Analytica waar stemgerechtigden gevoelig voor waren. Het bedrijf wist welke berichten er in welke vorm moesten worden aangeboden en zelfs hoe vaak dit moest gebeuren om iemands mening over bepaalde onderwerpen te veranderen. Cambridge Analytica had daarom niet alleen psychologen en data-analisten in dienst, maar ook een creatief team die precies wist welke berichten er op websites en blogs moesten worden geplaatst om de mening van een specifieke groep te doen veranderen.
Doordat bedrijven als Cambridge Analytica bestaan, is het volgens Wylie mogelijk “om een volledig gefragmenteerde samenleving te creëren, waarin niemand meer op één lijn zit. Waar iemand voorheen op het marktplein ging staan om zijn of haar visie te vertellen aan iedereen die het maar wil horen, is het tegenwoordig mogelijk om iets in iemands oor te fluisteren zonder dat diegene dat door heeft”.
Onderzoek
Cambridge Analytica ontkent alle betrokkenheid bij genoemde praktijken. Dr. Aleksandr Kogan beweert dat hij in alles wat hij deed samenwerkte met Facebook zelf, die hem toestemming gaf voor het gebruik van de app. Facebook ontkent dat het uitwisselen van de gebruikersgegevens een datalek was. Een woordvoerder liet weten dat “het beschermen van de gegevens van gebruikers de kern is van alles wat we doen, en dat Facebook dat ook vereist van mensen die gebruikmaken van apps op Facebook”.
Afgelopen maandag begon Facebook de beursdag met een daling in de koers van ruim 4,5%. Het daalt nog steeds. Inmiddels heeft de FTC een onderzoek opgestart naar hoe Facebook omgaat met de gegevens van gebruikers. Eerder kreeg Facebook in België al een boete omdat er gegevens werden verzameld van mensen die Facebook niet eens gebruiken. Channel 4 heeft inmiddels een documentaire online gezet over Cambridge Analytica en hoe het bedrijf stiekem meehielp met verkiezingen over de hele wereld: