Microsoft probeert ervoor te zorgen dat er geen enkel verschil is tussen het gebruik van een desktop of laptop en mobiel gebruik op een smartphone en tablet (productie versus consumptie van inhoud). Voor veel gebruikers kan dit een reden zijn om niet over te stappen naar Windows 8.x. En dat kan ook een van de redenen dat het mobiele Windows-platform maar niet wil aanslaan, want omdat de desktopversie van Windows niet als optimaal wordt ervaren, verwachten gebruikers ook dat de mobiele varianten van Windows geen al te groot plezier zullen geven.

Nep-startknop?

Microsoft beloofde een forse koerswijziging en roept dan ook vol trots dat ze geluisterd hebben naar desktopgebruikers. Zelfs de startknop is weer terug en dat moest één van de hoofdredenen zijn om zo snel mogelijk te upgraden. Na upgraden (of aanschaf van een nieuw systeem met een nieuwe installatie van Windows 8.1), blijkt ditzelfde zo vurig gewenste onderdeel echter vooral een wassen neus. Inderdaad: in bureaubladmodus prijkt links onder in beeld weer een uitnodigende startknop, maar de enige functionaliteit die dit vlaggetje biedt is een sprong terug naar het gewraakte tegelscherm. Met deze werkwijze probeert Microsoft haar gebruikers steeds weer terug te dwingen naar een gebruikersinterface waar een groot deel van de Windows-gebruikers niet op zit te wachten.

Welkome tegelverbeteringen

De uiterlijke vernieuwingen vinden we – naast het teruggekeerde startmenu - in het een geüpdatet tegel- of startscherm. Het vergrendelscherm kan ingezet worden als een al dan niet cloud-gebaseerd fotolijstje, terwijl een aantal nieuwe tegelformaten het zelf samenstellen van het startscherm een stuk flexibeler moet maken. De Microsoft-account – zie ook verderop –kan er desgewenst voor zorgen dat je op alle pc’s in huis hetzelfde startscherm krijgt te zien, de ‘charms’-balk is gewijzigd en de Windows Store is fors onder handen genomen. Verder is een verbeterd zoeksysteem geïntegreerd en worden apps uit de appstore voortaan automatisch van beschikbare updates voorzien. Wat direct opvalt aan al deze vernieuwingen is dat ze vooral zijn gericht op tablet- en smartphonegebruikers maar veel minder op een doorgewinterde pc-gebruiker die vooral veel via het bureaublad werkt. Voor hen is er echter ook goed nieuws: direct starten naar het bureaublad zonder tussenkomst van het startscherm s weer mogelijk.

Windows, nu mét vensters

Onder de motorkap is ook het een en ander gewijzigd in Windows 8.1, wat heeft geresulteerd in onder meer een compacter besturingssysteem: het geheel neemt zelfs enkele gigabytes minder in beslag ten opzichte van Windows 8. Ook gaat Windows 8. 1 beter overweg met de systeembronnen, om die reden is een upgrade naar deze versie aan te raden. Als we nog even wat preciezer naar de tegelinterface kijken, zie we nog meer vernieuwingen, ten eerste is het tegelscherm veel meer naar eigen hand te zetten meer keuze uit tegelgrootten en vrije kleurkeuze. Verder doet Windows z’n naam weer eer aan met de mogelijkheid tot het naast elkaar tegelijk tonen van meerdere ‘tegelapps’ die de gebruikerservaring van dit onderdeel flink verbeteren. Handig is verder de mogelijkheid om ‘stille uren’ in te stellen aangaande app-meldingen, zodat je bijvoorbeeld ’s nachts niet wordt lastiggevallen door nieuwsberichten, social updates en andere slaapverstorende zaken. Wel geldt natuurlijk dat al dit soort verbeteringen vooral interessant zijn voor tablets die én gemaakt zijn voor touch én min of meer 24/7 zijn ingeschakeld.

Conclusie

Windows 8.1 geeft duidelijk aan welke richting Microsoft nu definitief is ingeslagen. Cloud en Windows zijn steeds meer één aan het worden, terwijl de keuzevrijheid van de gebruiker wordt ingedamd. De vraag is of dat de definitie van een desktop-besturingssysteem moet zijn, want zou het uiteindelijk niet de gebruiker moeten zijn die de controle heeft over het besturingssysteem en niet andersom? Tegelijkertijd geldt dat de groep ‘power users’ onder consumenten steeds kleiner wordt, waardoor eenvoud en uniformiteit voor een consumenten-besturingssysteem van levensbelang is. Kortom: Windows 8.1 is wellicht benauwend voor professionals en serieuze hobbyisten, maar een verademing voor de technisch minder begaafden.

Windows 8.1 zal door velen als upgrade geïnstalleerd worden, en deze groep moet even goed opletten. Zij zijn zo op het eerste gezicht namelijk verplicht om hun offline Windows-account om te zetten naar een Microsoft-account. Dat lijkt op het eerste gezicht iets onschuldigs, behalve als je je realiseert dat zaken als surfgedrag en nog veel meer standaard door Microsoft worden opgeslagen. Bijvoorbeeld om bijvoorbeeld Internet Explorer de gelegenheid te geven met je mee te denken en mogelijk interessant zijnde pagina’s alvast op de achtergrond te cachen. Niet alleen is dat in het huidige tijdperk van breedband-internet vrij zinloos, het kan ook een privacy-risico zijn. Want zodra online- en offlineaccount eenmaal gekoppeld zijn, kan Microsoft in potentie met veel zaken ‘meelezen’. Voor velen zal het tijdens zowel upgrade als installatie ongemerkt activeren van een Microsoft-account niet eens direct opvallen, en precies dáár zit hem ons grootste bezwaarpunt: er is geen duidelijke open selectie en gebruikers worden vooral bijna gedwongen om een online-account in te stellen in plaats van een offline-account. De online-account biedt wel als voordelen dat tegels live met de eigen account gesynchroniseerd kunnen worden, dat SkyDrive in de Verkenner wordt geïntegreerd, waardoor je overal en op elk apparaat toegang hebt tot je bestanden en dat je surfgedrag met Internet Explorer voorspeld kan worden. Maar als je daar niet op zit te wachten, had omzeilen toch best wat makkelijker mogen zijn.