Test: De 5 beste microcomputers

Singleboard-computers zijn kleine microcomputers waarmee je allerlei projecten bouwt, mede dankzij vrij programmeerbare gpio-pinnen waarop je apparatuur aansluit. De Raspberry Pi is het bekendste voorbeeld, maar er zijn er meer. PCM test in dit artikel vijf verschillende modellen.

Singleboard-computers zoals de Raspberry Pi zijn klein en goedkoop, maar breed inzetbaar voor het bouwen van hobby-, school- en internet-of-things-projecten. Dergelijke toepassingen stellen niet al te zware systeemeisen, zodat de prestaties minder van belang zijn. Je kunt singleboard-computers zelfs gebruiken als bescheiden mediacenter, nas of desktopcomputer. Bovendien is het dan handig dat je er ‘gewone’ randapparatuur op kunt aansluiten, bijvoorbeeld via usb of via sata.

On-board wifi of ondersteuning voor een wifi-stick is mooi meegenomen voor wie er een draadloze mediastreamer mee wil bouwen. De vijf bordjes die wij hebben getest voldoen aan die criteria, al hebben ze ook allemaal de nodige gpio-pinnen voor zelfbouwprojecten. Maar in deze test kijken we toch vooral naar welke prestaties je mag verwachten van dit soort kleine computertjes.

We hebben onderstaande singleboard-computers getest onder de standaard Linux-distributie die de betrokken fabrikant aanbeveelt. We gebruikten de standaardinstellingen en voerden dus geen enkele optimalisering of ‘tuning’ uit.

De bedoeling is om je een idee te geven van de relatieve prestatieverschillen tussen de verschillende singleboard-computers en met name dan de cpu-, fpu-, gpu- en ram-prestaties. Lees- en schrijfprestaties hebben we niet getest omdat die volledig afhangen van het gebruikte geheugenkaartje.

We testten met de Phoronix Test Suite (PTS), een opensource-testplatform met honderden benchmarks. Om tot een eindscore te komen selecteerden we daarbij zes benchmarks: single-cpu-prestaties, gemeten met Encode Flac; multi-core cpu, gemeten met Himeno; ram-snelheid, gemeten met Ram-speed SMP; 2D-graphics, gemeten met Gtkperf; cpu-gebruik tijdens het afspelen van een 1080p-video, gemeten met Video CPU Usage; en cryptografiesnelheid (waarbij de prestaties van de floating-point-unit van belang zijn), gemeten met John the Ripper.

Raspberry Pi 3 Model B

Media has no description

© PXimport

De Raspberry Pi 3 Model B (RP3MB) heeft een 1,2 GHz quad-core Broadcom arm-soc met 1 GB geheugen. Wifi en bluetooth zijn ingebouwd. De ethernet-poort haalt maximaal 100 Mbit/s. Het bordje heeft verder een volwaardige hdmi-poort, een analoge audio-uitgang en vier volwaardige usb-aansluitingen. In het kleine, mooi vormgegeven doosje waarin de Pi 3 wordt geleverd, bevinden zich een ‘Veiligheidsgids’ en een beknopte ‘Startgids’, beide ook in het Nederlands.

De veiligheidsgids benadrukt dat je een 5V-voeding met een minimale stroom van 2 ampère moet gebruiken. Je voorziet deze singleboard-computer van stroom via de 40pin-gpio-connector of via de micro-usb poort op de zijkant. De apart verkrijgbare officiële usb-voeding, die 16 euro kost, levert 2,5 ampère. Je kunt het bordje bloot gebruiken of in een kastje steken. De keuze aan behuizingen is erg uitgebreid. Wij gebruikten de officiële tweekleurige (framboos en wit) plastic behuizing die ongeveer 9 euro kost.

Installatie van het bord is eenvoudig: de bovenkant en zijkanten van het kastje klikken los, waarna je het bordje simpelweg in de behuizing schuift. De zijpaneeltjes hebben uitsparingen voor de verschillende poorten. Je klikt alles weer vast en je hebt een stijlvol computertje dat in de palm van je hand past.

De micro-sd-kaart met het besturingssysteem steek je vervolgens in de sleuf op de voorkant. Het kaartje past maar op één manier. Je kunt een kant-en-klaar ‘noobs’-kaartje kopen voor 13 euro of er zelf een creëren met de instructies die je op de website vindt. 4 GB volstaat, méér is beter want je wilt natuurlijk ook nog nieuwe software kunnen installeren.

De ‘New Out Of Box Software’ is speciaal bedoeld voor beginners. Noobs helpt je met het configureren van scherm, toetsenbord, netwerkverbinding en installeert een besturingssysteem dat je uit een lijst kiest. Raspbian, een voor de Raspberry Pi geoptimaliseerde versie van Debian Linux jessie, is de standaardkeuze. Door tijdens het starten op de Shift-toets te drukken, activeer je de ‘Recovery Mode’ van noobs. Daarna probeer je simpelweg een ander OS, of initialiseer je het opnieuw mocht je iets grondig fout hebben gedaan.

Tijdens de installatieprocedure, die ettelijke minuten duurt, verschijnt een reeks vensters met informatie over de werking van Raspbian en enkele van de voorverpakte programma’s, zoals Mathematica, Wolfram, LibreOffice, Chromium, VNC en Minecraft Pi. Het oogt heel professioneel en werkt veel gemakkelijker dan bij de andere geteste bordjes.

Toen we een dist-upgrade uitvoerden van Raspbian 8.0 liep het wel mis. De noobs-kaart wilde niet meer starten, zelfs niet wanneer we Shift ingedrukt hielden. We downloadden de software opnieuw van de Raspberry-website, installeerden alles opnieuw en probeerden het bijwerken een tweede keer. Ditmaal lukte het wél. Helemaal perfect gebruiksvriendelijk is het dus allemaal nog niet. Maar ja, dat heb je nu eenmaal met Linux …

De Raspberry Pi 3 Model B is met ruime voorsprong de winnaar van deze test. Voor de doorsneegebruiker is dit veruit de beste singleboard-computer. Heb je speciale aansluitingen nodig of méér gpio-pinnen, dan kan een van de andere bordjes van pas komen. Houd er dan wel rekening mee dat ze geen van allen een even overzichtelijke, gebruiksvriendelijke documentatie als de Raspberry hebben. Ook zijn de andere bordjes minder snel.

Raspberry Pi 3 Model B

Prijs: € 42,46
Website: raspberrypi.org9Score90

  • Pluspunten

  • Snel

  • Gebruiksvriendelijk

  • Goedkoop

  • Minpunten

  • Geen

Banana Pi M2+

Media has no description

© PXimport

De Banana Pi M2+ (BPM2+) is nauwelijks groter dan 6,5 vierkante centimeter en daarmee de kleinste singleboard-computer in de test. Toch slaagde de fabrikant erin op dit ultracompacte ‘development board’ alle nodige interfaces te proppen, zoals twee usb-poorten, een hdmi-uitgang, een kleine usb-otg-stekker, gewone 5volt-aansluiting en een gigabit-ethernetpoort. Die zitten grotendeels op de achterzijde gegroepeerd, tegenover de programmeerbare 40pin-gpio-array en 3pin-uart (seriële poort) aan het andere uiteinde.

De usb-otg-stekker bevindt zich links, samen met een ir-ontvanger, een micro-sd-kaartlezer, een camera-interface en een aan-/uitknopje. Aan de rechterkant vinden we piepkleine boot- en reset-drukknopjes. De BPM2+ is gebouwd rond een quadcore 1,2GHz-Allwinner arm-soc met 1 GB ddr3-ram, 8 GB emmc-opslagruimte en on-board-wifi en -bluetooth.

In de door ons geteste Starter Set (meerprijs: 30 euro) vind je naast het bordje nog een eenvoudige plexiglazen behuizing, externe voeding, hdmi-kabel en micro-sd-kaartje (16 GB) waarmee je het bordje direct start. De desktop die dan verschijnt, lijkt als twee druppels water op die van de Raspberry Pi, compleet met framboos-logo. Dat is geen toeval, want het is gewoon Raspbian 8.0 (gebaseerd op Linux Debian jessie). De reeds geïnstalleerde software is grotendeels identiek.

De standaardinstellingen voor toetsenbord, wachtwoord enzovoort wijzig je via raspi-config (in een opdrachtregel) en de visuele app Raspberry Pi Configuration. Dynamisch de hdmi-schermresolutie wijzigen is echter niet mogelijk, dit in tegenstelling tot bij de Raspberry Pi 3 Model B. De BPM2+ start standaard op met 720p-resolutie (1280 x 720 pixels). Wil je dit wijzigen, dan moet je een configuratiebestand aanpassen met behulp van een teksteditor (bij de Pi 3 kan dit gewoon via het menu).

Om alle opslagruimte van het meegeleverde geheugenkaartje te kunnen gebruiken, dien je eerst in raspi-config (ingelogd als beheerder) de optie Expand File System te kiezen en opnieuw te starten. Dat is precies hetzelfde als bij de Raspberry Pi. Je kunt dit bordje dus als een soort ‘kloon’ beschouwen. De BPM2+ is het op één na snelste bordje in deze test en moet alleen de Raspberry Pi 3 laten voor gaan.

Banana Pi M2+

Prijs: € 39,99
Website: banana-pi.org6Score60

  • Pluspunten

  • Erg compact

  • On-board wifi en bluetooth

  • Raspberry Pi-compatibel

  • Minpunten

  • Geen dynamische videoresolutie

  • Rommelige documentatie

  • Forum niet druk bezocht

BeagleBone Black Rev C

Media has no description

© PXimport

De BeagleBone Black Rev C (BBBrC) 4GB Flash wordt geleverd met een Quick start guide (geen Nederlands) en usb-kabel. Het bordje is smaller, maar wel langer dan de BPM2+. Het aantal interfaces is desondanks kleiner. Zo is er maar één volwaardige usb-poort, zodat je genoodzaakt bent om een usb-hub te gebruiken als je tegelijk toetsenbord en muis wilt aansluiten. De hdmi-poort is van het micro-type, niet iedereen heeft dergelijke kabel rondslingeren. De ethernet-poort haalt maximaal 100 Mbit/s.

Kloppend hart is een 1 GHz TI Sitara arm-soc, ondersteund door slechts 512 MB ddr3-ram. Aan weerszijden van de printplaat bevinden zich 46pin-gpio-headers. Er zijn meer dan twintig vooraf geconfigureerde ‘capes’ (gpio-modules) beschikbaar voor dit bordje. Voorbeelden zijn een dvi-d-interface, twee lcd-schermen en een sturing voor 3D-printers. De reset-, boot- en power-drukknoppen bevinden zich midden in het bord en zijn niet bruikbaar vanaf de zijkant, wat inbouw in een kastje bemoeilijkt.

Je kunt deze singleboard-computer op twee manieren gebruiken: aan een pc gekoppeld met de meegeleverde kabel, of zelfstandig als ‘pc’ met monitor, usb-toetsenbord en -muis. De standaardmethode om ermee te starten, is gekoppeld aan een pc en zo zijn wij er ook mee begonnen.

Zodra je de BeagleBone Black op je pc aansluit, beginnen vier nogal felle blauwe leds te branden en te knipperen. De gebruiker kan deze leds zelf programmeren, maar aanvankelijk zijn ze geconfigureerd om te knipperen (led 1) en om de status te tonen van micro-sd-toegang (led 2), cpu-activiteit (led 3) en emmc-toegang (led 4). Na een seconde of tien verschijnt het systeem als ‘mass storage device’. Klik vervolgens op start.htm en volg de Engelstalige ‘Step-by-Step Quick-Start’-instructies, die overigens identiek dezelfde zijn als op de rommelige website van BeagleBone.

Debian Linux ‘Angstrom Distribution’ is vooraf geïnstalleerd op het ingebouwde 4 GB eMMC-flashgeheugen. Als je een monitor, toetsenbord en muis aansluit, verschijnt de desktop en kun je direct aan de slag met dit besturingssysteem. Dit is met afstand het traagste bordje van de test.

BeagleBone Black Rev C

Prijs: € 71,-
Website: beaglebord.org3Score30

  • Pluspunten

  • Compact

  • Uitgebreide selectie kant-en-klare gpi-modules

  • Programmeerbare leds

  • Minpunten

  • Rommelige documentatie

  • Slechts Fast Ethernet

  • Traag

Cubieboard 3

Media has no description

© PXimport

De Cubieboard 3 (CT3), ook wel CubieTruck genoemd, is een ‘development board’ van de Chinese chipsfabrikant Allwinner Technology, met als kern de 1 GHz Allwinner A20 arm-soc. Dat is dezelfde soc als in de singleboard-computer van Olimex, die je trouwens aantreft in heel wat ‘Chinese’ singleboard-computers. De CT3 heeft wel 2 GB ram, de helft meer dan het bordje van Olimex.

De Banana Pi M2+ gebruikt ook een soc van Allwinner, maar dan eentje met vier in plaats van twee processorkernen zoals deze in de CT3. Dit is na het bordje van Olimex de grootste singleboard-computer in de test, al blijft het al met al erg compact. Opvallend is de geïntegreerde vga-poort naast de volwaardige hdmi-uitgang, met er tussenin een optische digitale audio-uitgang (s/p-dif).

Andere aansluitingen zijn drie usb-poorten (twee volwaardig en één kleine otg), een gigabit-ethernetpoort, een micro-sd-kaartlezer, een analoge 3,5mm-audiojack en een gewone 5volt-aansluiting. En het stopt daar niet, want op de printplaat vinden we nog een sata2-poort, pinnen voor een optionele lithiumbatterij en een 54pin-gpio-stekker.

Standaard krijg je er een eenvoudige plexiglazen behuizing bij, bestaande uit drie plaatjes, zodat je er eventueel ook nog een 2,5inch-schijf bij kunt monteren. Alle montagemateriaal is meegeleverd. Daarbij ook twee piepkleine koelvinnen en een sata-kabel.

In de verpakking vinden we verder nog twee usb-kabels en een stroomkabel met aan de ene kant een ‘jack’ en aan de andere kant een usb-poort die in een apart aan te schaffen usb-voeding past. Deze moet 5 volt en minstens 2,5 ampère leveren.

Apart verkrijgbaar is een zwarte, erg stevige metalen behuizing (CT-MC, 25 euro) waarmee je er een piepkleine pc van maakt met de afmetingen 13,4 x 8,8 x 5,9 cm. Alle montagemateriaal is meegeleverd, met inbegrip van een externe antenne voor de ingebouwde wifi-chip. In deze behuizing zit een plastic slede waarin je het bordje vastschroeft.

Onder het bordje is dan nog voldoende ruimte voor een 2,5inch-sata2-schijfje. Later kun je de slede eenvoudig uit de CT-MC trekken om één van de interne aansluitingen, zoals de gpio-pinnen, te gebruiken.

Een rode led naast de voedingsaansluiting brandt als het bordje stroom krijgt. Aan de andere kant zien we vier veelkleurige, programmeerbare leds. Standaard brandt led 1 blauw om aan te geven dat alles functioneert, geven led 2 (oranje) en 3 (wit) de activiteit van elke processorkern weer en toont led 4 (groen) de activiteit van het interne flashgeheugen. Daarop was bij ons reeds Cubier geïnstalleerd, eigenlijk Android 4.2.2 ‘JellyBean’.

We testten het bordje met Cubieez v2.2, een Linux Debian Jessie-versie die speciaal voor de CT3 gecompileerd is. Cubian herprogrammeert de leds. De groene led geeft de status van het systeem aan tijdens het starten en, eenmaal gestart, de lees- en schrijfoperaties van en naar de sd-kaart. De blauwe led toont je de netwerkstatus; als deze elke seconde knippert, betekent dit dat er geen netwerkverbinding is.

Grappig is dat de leds je na dertig seconden in morsecode het via dhcp toegewezen ip-adres vertellen. Dat is tegelijkertijd een demo van de programmeermogelijkheden van de leds. De CT3 presteert zoals het bordje van Olimex en is derde in deze test.

Cubieboard 3

Prijs: € 99,99
Website: cubieboard.org5Score50

  • Pluspunten

  • Veel aansluitingen

  • Programmeerbare leds

  • Aparte digitale audio-uitgang

  • Minpunten

  • Onoverzichtelijke documentatie

  • Vrij duur

Olimex A20 Development Board

Media has no description

© PXimport

Het uit Bulgarije afkomstige Olimex ‘A20 OLinuXino Micro 4GB Open Source Hardware Board’ heeft dezelfde Allwinner arm-soc als de CT3, maar die moet het stellen met 1 GB ram. Het is net zoals de CT3 een verhoudingsgewijs groter bordje dat ietsje smaller, maar wel langer is. Het standaard besturingssysteem is Android 4.4.2, al kun je er ook Linux op draaien, waarover dadelijk meer. Bijzonder zijn de tien fysieke Android-drukknoppen aan de zijkant, met dezelfde functies die op een Android-tablet of -smartphone aantreft, bijvoorbeeld enter, home, esc, menu enzovoort.

Aan de andere kant van het printplaatje zijn er drukknoppen voor reset en recovery. Vga-poort en s/p-dif ontbreken, maar voor de rest heeft dit bordje alle aansluitingen die je ook bij de CT3 vindt. Bijzonder zijn de drie gpio-headers met in totaal 160 programmeerbare pinnen. Er is ook een pin waarop je een apart verkrijgbare vga-adapter kunt aansluiten (3 euro), maar wees gewaarschuwd dat vga alleen werkt met Linux en niet met Android. Het Linux Debian Jessie-image voor dit bord gebruikt voor hdmi een vast ingestelde resolutie, volgens de documentatie 720p/60 Hz.

Hoewel het bordje startte en de netwerklampjes knipperden, indicatief voor een succesvolle start, slaagden we er niet in een beeld te krijgen, welke hdmi-monitor we ook probeerden. De vast ingestelde resolutie bleek te laag voor alle monitoren in ons lab. Je kunt de vaste resolutie wel wijzigen met het change_display.sh script in de root-directory, maar een tweede eigenaardigheid is dat de gigabit-ethernetpoort standaard uitgeschakeld is. Volgens de documentatie is dit ‘omdat het bordje anders te traag start’! De enige manier om die poort te activeren is via een seriële verbinding een script uit te voeren.

Helaas, daar heb je een speciale usb-kabel voor nodig én uiteraard een seriële poort op je pc. Door die catch-22 slaagden we er niet in om dit bordje met Linux te testen en hebben we er alleen test mee uitgevoerd onder Android. Op de niet erg druk bezette Olimex-forums klagen veel gebruikers over resolutieproblemen, maar oplossingen worden niet aangereikt. Het blijft de vraag waarom Olimex niet gewoon een Debian-image met een variabele resolutie klaarzet, of op zijn minst de ethernet-poort standaard inschakelt. Zo moeilijk kan dat toch niet zijn?

De vaste resoluties werken volgens de forums wel met de apart verkrijgbare Olimex 7- en 10inch-lcd-schermen, maar helaas hadden wij die niet in ons bezit. De documentatie voor deze singleboard-computer zit overigens overal verspreid, is zeer fragmentair en sinds 2014 blijkbaar niet vaak bijgewerkt. De Olimex presteert al bij al zo goed als de bovenstaande CT3.

Olimex A20 Development Board

Prijs: € 79,95
Website: olimex.com5Score50

  • Pluspunten

  • Veel aansluitingen

  • Analoge audio in én uit

  • Veel gpio-pinnen

  • Minpunten

  • Linux moeilijk te installeren

  • Verwarrende, fragmentaire documentatie

  • Gigabit-ethernet standaard uit

Tekst: Jozef Schildermans

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten