Waarom veel online data niet jouw eigendom is

© PXimport

Waarom veel online data niet jouw eigendom is

Geplaatst: 29 april 2022 - 05:32

Aangepast: 17 november 2022 - 08:55

Redactie PCM

Digitale data worden steeds belangrijker in onze maatschappij. Foto’s bewaren we al lang niet meer in een schoenendoos, de Rolodex en papieren agenda zijn ook museumstukken en alles dat we doen met onze apparaten, wordt ergens digitaal vastgelegd. Gek genoeg loopt de wet hier uit de pas met onze perceptie: wij vinden het wel ‘onze online data’, maar volgens de wet bestaat digitale data in het geheel niet. Wanneer zou daar verandering in komen?

Eigendom is “het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben”, aldus artikel 5:1 BW. Een zaak is dan weer een stoffelijk object dat voor menselijke beheersing vatbaar is (artikel 3:2 BW). Digitale data voldoen niet aan die omschrijving: je kunt het niet vastpakken en het doet ook geen pijn als het op je voet valt. Het is zo ongeveer het schoolvoorbeeld van onstoffelijke objecten. Juridisch gezien is het daarom onmogelijk om van eigendom op data te spreken.

Elektriciteit bezitten

In 1921 bepaalde de Hoge Raad dat elektriciteit wel een stoffelijk object was. De menselijke beheersing vereiste weliswaar draden en rubberen handschoenen, maar je kon meten dat het verbruikt werd. Volgens datzelfde principe werden in 2012 ook digitale zaken in games als ‘eigendom’ aangemerkt. Je kunt ze wegnemen, en dat kost iemand geld (als het tegen de regels van het spel is).

In het algemene geval is data iets dat te kopiëren is. Daarmee is het eigenlijk al geen zaak meer; kan het geen zaak zijn. Ga maar eens na wat er zou gebeuren als je eigenaar bent van bijvoorbeeld een lijst plaatsnamen, en iemand maakt daar een kopie van. Is hij dan mede-eigenaar? Is die kopie dan een schending van mijn eigendom, en wat nu als hij hem onafhankelijk maakt? Dat is onwerkbaar, vandaar dat de wetgever nooit eigendom op data heeft willen invoeren.

Toch levert dit wel problemen op. Als een onlinedienst wordt gestaakt, dan kan de daar opgeslagen data per direct de prullenbak in en kun je daar als klant niets aan doen. Je hebt geen recht nog even een kopie van die data te downloaden. Ook als een dienst eenvoudigweg weigert die data beschikbaar te stellen om te downloaden, houdt het snel op. Men mag zelfs in de voorwaarden verbieden dat je die data gaat downloaden, bijvoorbeeld door de website te scrapen of met een script alle data te downloaden.

Lacune in de wet

Wie nu denkt aan auteursrecht of databankrechten, zal niet ver komen: deze rechten zijn juridisch gezien verbodsrechten. Je kunt dus zo’n dienstverlener wel verbieden iets te doen met je data, maar een kopie ermee opeisen, dat kan niet, daar is het auteursrecht niet voor. Juridisch gezien is zo’n onlinedienst een ‘opdracht’, en daarbij is niet geregeld wat er gebeurt met digitale data. Een lacune in de wet dus.

Deze lacune is voor specifieke situaties wel enigszins geadresseerd. Zo is diefstal van data apart strafbaar gesteld: “het kopiëren van gegevens uit een geautomatiseerd werk zonder daartoe bevoegd te zijn”, heet dat dan. Daarbij doet het er dus niet meer toe of die gegevens iemands eigendom zijn, het is de kopieeractie die strafbaar is. En zo zijn er nog vele specifieke regels.

Daarmee lijkt de noodzaak voor een algemeen wetsartikel dat het eigendom op data regelt er niet te zijn. Maar het vervelende punt van die onlinediensten blijft natuurlijk wel bestaan. En daar is maar één remedie tegen: back-uppen, back-uppen en nog eens back-uppen.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten
ID.nl logo

ID.nl, onderdeel van Reshift BV, is in 2022 gestart en uitgegroeid tot de meest toonaangevende en complete consumentensite van Nederland. Het doel van ID.nl is om de consument te helpen met alle technologie die hoort bij het dagelijks leven: van smart-health-meters tot e-bikes, van warmtepompen tot zonnepanelen - en alles daar tussenin!

Duidelijk, betrouwbaar en onafhankelijk: ID.nl maakt moeilijke dingen makkelijk.

Contact

ID.nl

Nijverheidsweg 18

2031 CP Haarlem

info@id.nl

Telefoon: 023-5430000