Zo langzamerhand wordt de tekentablet – of grafisch tablet – een toegankelijk product. Waren de eerste tablets schreeuwend duur en werden ze derhalve alleen door professionals gebruikt, tegenwoordig hoeft u er niet meer uw hele spaarvarken voor om te keren. Al voor minder dan € 100 hebt u een prima tablet in handen. De lagere prijs en het toenemende aanbod – niet alleen van nieuwkomers op de markt maar ook van Wacom, producent van het eerste uur – maken de tablet tot een geschikt alternatief voor de muis. Vindt u het moeilijk om compleet afscheid te nemen van uw muis? Dat hoeft niet; veel producenten hebben naast de pen namelijk ook een draadloze muis die u op hetzelfde tablet kunt gebruiken – handig voor wie ook nog wil gamen. Soorten en maten Tablets zijn er van ca. A6- tot A3-formaat. Voor nauwkeurig illustratiewerk is een groot tablet handig, maar doet u dat slechts incidenteel of gebruikt u de pen als alternatief voor de muis, dan volstaat een klein tablet. Druk- en oriëntatiegevoeligheid zijn belangrijk voor grafisch werk. Wilt u alleen fotobewerken, dan is de eerste voldoende. Wilt u digitaal schilderen, dan is de tweede mooi meegenomen. Daarnaast spelen nauwkeurigheid en leessnelheid een rol, maar ook deze eigenschappen zijn vooral belangrijk bij grafisch werk. Overigens is een hoge nauwkeurigheid in lines per inch niet zaligmakend, omdat veel afhangt van de kwaliteit van de gebruikte techniek. Om de kwaliteit van een tablet te beoordelen, kijken we dan ook vooral naar hoe goed hij in de praktijk op een pen en muis reageert. Behalve technische specificaties zijn nog andere zaken van belang. Hoe soepel verloopt bijvoorbeeld de installatie? Hoe prettig liggen pen en muis in de hand? Hoe is de meegeleverde software? In de tabel leest u voor welk percentage de verschillende testonderdelen meetellen voor het eindresultaat. Wij testen de tablets op een pc met Windows XP Home. Aiptek HyperPen 12000U Aiptek levert met de 12000U een full-size tekentablet (actief oppervlak: 304 x 228 mm!) voor een spotprijs. De installatie verloopt probleemloos: usb-kabel inprikken, stuurprogramma installeren en klaar! De pen heeft nog een AAA-batterij nodig, dit staat keurig in de handleiding. Dat er ook een in de muis moet, ontbreekt in het boekje. De batterijen worden verondersteld een jaar mee te gaan, maar Wacom (zie verderop) bewijst dat het best zonder kan. Het ontwerp van het tablet en zijn accessoires zijn duidelijk afgekeken van Apple. De tweeknops-pen zonder aparte gum ligt mede door de batterij qua gewicht goed in de hand maar is wat dun. Hij voelt aan als een reclamebalpen. De drieknops-muis is klein en een scrollwieltje ontbreekt. Eventueel kunt u de middelste knop programmeren om schuifbalken te bewegen. Zelfs met batterij is de muis vederlicht en voelt daardoor goedkoop aan. Laten we de muis ongemoeid, dan beweegt de cursor toch nerveus millimeters heen en weer, wat bij het spelen van games desastreus kan uitpakken – slordig. Het tablet geeft de pen-positie uitstekend door maar op de 512 drukniveaus valt wel wat aan te merken. Welke instellingen we ook kiezen voor de gevoeligheid, we blijven gedwongen vrij hard te drukken. Afgezien daarvan is het een prima tablet met de nodige handige extra's zoals programmeerbare functietoetsen (aanklikbare vakjes op het oppervlak) en een stevig transparant folie waaronder we een foto kunnen leggen om over te tekenen. De meegeleverde software voor handschriftherkenning en het maken van handtekeningen is vooral een gimmick en ook het programma Art Dabbler van Corel is weinig spectaculair. Conceptronic FreeDraw De Conceptronic voelt voor een budgettablet solide aan. De installatie verloopt soepel. Ook hier vereist de pen een batterij. De handleiding vermeldt geen te verwachten levensduur, dus een batterij achter de hand houden is verstandig. Van het bescheiden actieve oppervlak hebben we absoluut geen last. De pen ligt redelijk in de hand en reageert vlot. De drukgevoeligheid kunnen we goed instellen en daarna tekent het heerlijk met deze pen. Overtrekken kan door voorbeelden onder het transparante vel van het tablet te leggen. De schakelaar op de pen programmeert u desgewenst als gum, maar een afzonderlijke gum aan de bovenzijde van de pen werkt prettiger. Hoewel u met de pen best uw pc of Mac kunt bedienen, is een muis in veel situaties toch handiger. Deze zit echter niet in het pakket, dus moet u uw bestaande muis aan de pc laten hangen, wat onnodig veel extra ruimte in beslag neemt. In de meegeleverde software vinden we naast het stuurprogramma alleen het wat karige Corel Art Dabbler. Qware 3D Graphic Tablet Het tablet van Qware is ongeveer even groot als dat van Conceptronic. Hij voelt wat minder solide aan, maar daar staat tegenover dat u er wel een muis bij krijgt. De installatie verloopt niet zo soepel doordat pen en muis in eerste instantie niet worden herkend. Opnieuw de usb-kabel inpluggen terwijl de pc al aan staat doet wonderen voor de pen, maar de muis blijft zwijgen. Omdat volgens de documentatie zowel pen als muis van een batterij zijn voorzien, willen we de batterij uit de pen in de muis zetten. Van die batterij weten we immers dat hij werkt. Wanneer we de pen proberen open te maken treffen we niets aan van wat de tekening in de handleiding belooft. Onvergeeflijk, want nu vallen er allerlei onderdelen uit, maar geen batterij! Met veel moeite zetten we de pen weer in elkaar, hopend dat we geen onherstelbare schade hebben aangericht. Uiteindelijk halen we de batterij uit de muis, plaatsten hem terug en hij doet het weer. Na de installatieperikelen laat de pen zich eenvoudig configureren. Hij ligt vrij prettig in de hand en werkt redelijk goed. De drieknops-muis is wat klein, maar reageert goed. Helaas valt hij steeds uit, terwijl de batterij goed is. We missen het muiswieltje. Het tablet heeft een transparant met een rooster – handig bij het overtrekken van foto's. Rondom het tekengebied staan functievakjes. De software bestaat uit een paar handschrifttooltjes, het aardige Ulead PhotoImpact 7SE en een proefversie van Corel Painter 8. Dat pakket laat u zien wat er allemaal mogelijk is met een pen en tablet. Wilt u het na de proefperiode blijven gebruiken, dan kost u dat € 399 – heel wat meer dan het tablet. Wacom Cintiq 18SX Een buitenbeentje in deze test is de Wacom Cintiq 18SX, een beeldscherm en tablet in één. Voor de graficus is dat natuurlijk erg prettig, want die ziet het werk onder zijn vingers ontstaan. De installatie van de Cintiq verloopt in een paar probleemloze stappen. We plaatsen het beeldscherm in de gepatenteerde standaard. Hiermee kunnen we het scherm traploos draaien en kantelen in elke positie tussen 13 en 70 graden. Is 13 graden u nog niet plat genoeg dan neemt u het scherm gemakkelijk uit de standaard om ermee op schoot te werken. Er ligt dan wel bijna 8 kg op uw knieën. Vervolgens configureren we het beeldscherm. Dit kunt u aansluiten op een digitale (dvi-i of dvi-d) videokaart of op een gewone vga-kaart, als hoofdbeeldscherm of als secundair beeldscherm. Tot slot sluiten we de usb-kabel voor het tablet aan en installeren we Wacoms tablet management-programma. De kijkhoek van het scherm is dik in orde en de scherpte van het beeld is in alle resoluties (tot 1280 x 1024) fenomenaal. De kleuren zijn briljant en de helderheid is prima. Wacoms befaamde grip-pen ligt heerlijk in de hand en reageert vlot. Vooral wanneer we het scherm plat leggen is het een genot om er mee te werken. Probleem is dan natuurlijk wel: waar laat je het toetsenbord dat bij veel grafische programma's onmisbaar is? Werkt u met het scherm rechtop dan is de pen als invoerapparaat niet geschikt; u moet dan namelijk al het klik- en sleepwerk met opgeheven arm. Voor het gewone werk moet u dus uw oude muis blijven gebruiken. De Cintiq is een duur maar fraai apparaat dat de beste diensten bewijst in een dual-monitor-systeem waarbij het tablet plat naast uw toetsenbord en muismat ligt. Wacom Graphire 3 Classic Met de Graphire-serie van Wacom komen we in de wat professionelere regionen. Tablet, pen en muis voelen dan ook solide aan en liggen lekker in de hand. De installatie is – zoals met alle Wacom-producten – kinderspel. Zowel de pen als de wielmuis presteren subliem. Beide zijn uiterst snel en nauwkeurig. De pen heeft een gummetje, wat bij het tekenen heel prettig werkt. Het tablet is als enige voorzien van een plastic klepje waaronder u een zelf te printen vel (sjablonen meegeleverd) onder kunt leggen. Er kan natuurlijk ook een foto onder om over te trekken. Dat we met de Graphire min of meer te maken hebben met een budget-versie van topmodel Intuos2 blijkt uit allerlei kleine dingen, zoals de afwezigheid van reserve-onderdelen en een goedkope plastic penhouder. Het meegeleverde Painter Classic laat u zien wat er met een pen en tablet allemaal kan. Wacom Intuos2 Platinum Edition A5 De Intuos2-serie van Wacom hoort bij de absolute top. Na een probleemloze installatie kunnen we ons A5-model configureren. Van alle geteste tablets heeft de Intuos2 de meeste configuratiemogelijkheden. Logisch, want het apparaat biedt de grootste drukgevoeligheid (1024 niveaus) en is ook nog eens oriëntatiegevoelig. Wanneer de configuratie naar wens is laten we de pen los op een aantal grafische pakketten, zoals Painter 8 en Photoshop CS en vanaf dat moment zijn we verkocht. Dit apparaat is een genot om mee te werken. De tweeknops-pen met gummetje is voorzien van een rubberen greep en ligt heerlijk in de hand. Elke positie-, druk- en oriëntatiewijziging zien we direct en nauwkeurig terug in ons werk. Met de drieknops-wielmuis heb je echt iets in handen. De vorm is perfect en hij reageert subliem. Het tablet is voorzien van een transparant vel en biedt de nodige functievakken. De meegeleverde software is zeer nuttig. Naast het al eerder genoemde Painter Classic vinden we in de bundel het programma PenPalette. Dit is een collectie Photoshop-filters die niet op een complete afbeelding worden toegepast maar die we er met de pen plaatselijk op kunnen schilderen. Tot slot bevat de bundel Dfine; filters om ruis uit digitale foto's te halen. Wacom PenPartner Deze dwerg onder de tablets is een buitenbeentje omdat hij niet echt als tekentablet bedoeld is. De PenPartner is gemaakt voor wie regelmatig met een notebook werkt en niet goed uit de voeten kan met het touchpad – handig dus als alternatief invoerapparaat. Het tablet zou met 512 drukniveaus werken, maar we merken er niets van. Wel reageert hij vlot. De batterijloze pen is licht, maar ligt redelijk in de hand. Het tablet is extreem klein maar voor het bedoelde gebruik is dat geen probleem. Anders wordt dat wanneer we aan de slag willen met de meegeleverde software. Het programma JustwriteOffice is bedoeld om documenten in Microsoft Office van geschreven commentaar en handtekeningen te voorzien. Nog afgezien van de vraag hoe zinvol dat is werkt het schrijven op zo'n klein tablet gewoon niet lekker. Als alternatief en handzaam invoerapparaat voldoet de PenPartner echter uitstekend. Wacom Volito De Volito is Wacoms antwoord op alle budgetproducten. De bundel biedt een tablet, pen, muis en veel leuke software voor een prettige prijs. De Volito is duidelijk de goedkope uitvoering van de Graphire en de Intuos. Dat betekent een minder solide tablet, een nogal rudimentaire tweeknops-muis zonder wieltje en een zeer lichte eenknops-pen zonder gum. Nu zou dat allemaal niet zo erg zijn als het tablet soepel zou reageren, maar dat valt helaas wat tegen. De positionering is dik in orde maar de drukgevoeligheid minder. De marges tussen hard en zacht drukken zijn smal. De meegeleverde software maakt echter een hoop goed. U krijgt hetzelfde JustwriteOffice als bij de PenPartner, Painter Classic (een enigszins beperkte variant van Painter van Corel) en twee leuke fotoprogramma's: Funhouse en PhotoImpression 4. Tot slot is er zelfs een spel dat u met de pen moet spelen. Als bundel is de Volito dan ook niet te versmaden. Conclusie Van alle geteste producten vallen de PenPartner en de Cintiq enigszins buiten de boot omdat ze niet te vergelijken zijn met de overige producten. Van de reguliere tablets heeft de Aiptek een indrukwekkende afmeting maar de nauwkeurigheid valt wat tegen. Iets beter is het gesteld met het tablet van Qware en zeker met de Volito, hoewel die laatste vooral door de softwarebundel en het installatiegemak goed scoort. De kwaliteit van de Graphire en de Intuos torent op alle fronten ruim boven de concurrentie uit. De Intuos gaat er dan ook vandoor met het predikaat Beste Product de Graphire benoemen we tot Beste Koop. Had de Conceptronic FreeDraw een muis gehad, dan had hij ongetwijfeld (ook) het predikaat Beste Koop gekregen. Wilt u uw oude muis blijven gebruiken, dan zit u met dit tablet echter goed. Hoe werkt een tablet? Het basisprincipe van een tekentablet is kinderlijk eenvoudig. Het apparaat bevat een rooster van sensoren die nauwkeurig registreren waar de penpunt zich bevindt. Deze informatie wordt in de vorm van muiscursor-coördinaten aan de pc doorgegeven. De huidige generatie tabletten registreert daarnaast de hoeveelheid druk die de pen uitoefent. Tekensoftware die daarmee uit de voeten kan maakt het mogelijk om op natuurlijke wijze dikkere en dunnere lijnen te tekenen. Meestal herkent een tablet 512 verschillende drukniveaus. Het meest geavanceerde tablet uit de test registreert zelfs de oriëntatie van de pen. Het apparaat houdt dus rekening met de hoek die de pen met het tablet maakt. Tekensoftware die deze eigenschap gebruikt verwerkt die informatie om bijvoorbeeld het effect van een schuin gehouden penseel realistisch weer te geven. De pen heeft een knop waarmee u op één of twee contactpunten kunt drukken. Deze kan bijvoorbeeld gebruikt worden als rechtermuisknop en om te dubbelklikken. Dat laatste kan meestal ook door een tikje (of dubbeltikje) met de penpunt op het tablet te geven. De luxere exemplaren van Wacom bieden aan de bovenzijde van de pen ook een knop die als gummetje werkt.