De ophef over de Stemwijzer is tweeledig. Aan de ene kant ontdekte een beveiligingsonderzoeker dat er meerdere beveiligingslekken in de website zaten, maar er is nog een ander probleem: het is niet erg anoniem. De Stemwijzer maakt namelijk gebruik van een aantal tools van Google, én stuurt ieder antwoord door naar de makers van de wijzer.

De site van de Stemwijzer maakt gebruik van zowel Google Analytics voor het meten van websitebezoek, als van Google AdSense voor het tonen van advertenties.
 

Analytics

Google Analytics draait op een groot aantal websites op internet, en is een gedetailleerde manier om het bezoek van websites te meten. Dat betekent dat Google ook precies weet wie wat aanklikt op de website. Opvallend is daarbij dat de website elke keer een berihtje naar Analytics stuurt als er een keus is gemaakt. Dat betekent dat Google via Analytics precies kan zien welke aparte keuzes stemmers maken.

Google-data is via Analytics grotendeels geanonimiseerd, maar dat wil niet zeggen dat gegevens niet tot de persoon te herleiden zijn. ProDemos zegt zelf ip-adressen door Google te laten anonimiseren, maar dat geldt alleen voor Googles eigen diensten. Dat betekent dat het bedrijf zelf niets met de gegevens mag doen, maar dat kan wel als Google er bijvoorbeeld om gevraagd wordt in een gerechtelijk bevel. Ook zou het kunnen dat berichten onderweg onderschept worden.
 

Google Analytics is nooit écht anoniem

Daar komt bij dat de stemkeuzes nog steeds te koppelen zijn aan een unieke identifier. Als je die van iemand kunt achterhalen, is het in theorie mogelijk zijn keuzes te onderscheppen.
 

Data voor onderzoek gebruikt

Er staat daarnaast een opvallende clausule in het privacybeleid van de StemWijzer: data wordt "geanonimiseerd" gebruikt voor onderzoek. Dat gebeurt dit jaar voor het eerst. Er wordt ruwe data 'met encryptie' opgeslagen, en aangeboden aan de Universiteit van Amsterdam. Volgens de clausule is de data geanonimiseerd is kan niemand achterhalen vanaf welke computer de antwoorden zijn verstuurd.

Dat wordt bevestigd door de vondst van Kloeze, die ook zag dat alle data ná het stemmen wordt teruggestuurd naar de server van ProDemos. "Je kunt je afvragen of dat nodig is", schrijft hij in een post. De hele stemwijzer wordt namelijk al voor je begint ingeladen. "Je kunt dan je computer van het internet ontkoppelen en nog steeds de Stemwijzer gewoon maken".
 

Advertentienetwerken

Er is ook kritiek op de advertentienetwerken die op de site van de Stemwijzer staan. Ook die komen van Google af, en zijn afkomstig van het DoubleClick-netwerk. Volgens de Stemwijzer zijn advertenties nodig om de kosten te betalen, maar sommige critici zijn het daar niet mee eens. Uit een jaarverslag bleek vorig jaar namelijk dat ruim 90% van de kosten van de Stemwijzer door de overheid werd gesubsidieerd. Advertenties beslaan maar een minimaal deel van de inkomsten, en kunnen volgens critici dan ook makkelijk van de site worden gehaald.
 

Resultaten af te lezen

De resultaten zijn makkelijk uit te lezen

Er is echter meer aan de hand met de website. Die is namelijk lek, en de resultaten zijn makkelijk uit te lezen. Er wordt al maanden gewaarschuwd dat de website niet veilig is, al zijn er sinds die tijd ook wel veel maatregelen ingevoerd. Zo ging het verkeer lange tijd niet over SSL, maar is er inmiddels https geïmplementeerd. Toch zijn er nog meer dan genoeg fouten in de website te vinden.

Dat ontdekte beveiligingsonderzoeker Loran Kloeze, die zijn bevindingen op Twitter zette. Dat is niet eens moeiijk, want volgens Kloeze kon dat gewoon met de standaard debugging-tools die in browsers zitten. Een gedetailleerdere beschrijving heeft Kloeze op zijn blog gezet. Waar het op neer komt, is dat het eindresultaat te vinden is in een php-script op de pagina. Met een python-applicatie die Kloeze schreef kon hij onderscheppen welke resultaten uit de Stemwijzer naar voren kwamen. Zo kan hij monitoren welke partijen het vaakst wordt gegeven. Dat is belangrijke informatie, al zegt de organisatie achter de Stemwijzer dat dat geen representatieve weergave is van de uiteindelijke resultaten.
 

Manipuleren van resultaten

Belangrijker is het secundaire bewijs dat de website lek is. Waar Kloeze slechts data kan uitlezen, zijn er ook aanwijzingen dat de data actief gemanipuleerd is. In de broncode is namelijk ergens de variabele "SijmenRuwhofIsEenLul" te zijn, een verwijzing naar de beveiligingsonderzoeker die vorige week met RTL aantoonde dat het verkiezingsproces onveilig is.

Het lijkt erop alsof data ook te manipuleren is

Het lijkt erop dat het via een soort injectie mogelijk is eigen velden aan de Stemwijzer toe te voegen. De website 'Meedogenloos.nl' heeft inmiddels geclaimd die wijziging te hebben gedaan, maar geeft daar verder geen bewijs of uitleg over. Volgens een Tweakers-forumlid is het mogelijk om een JSON-injectie op te site uit te voeren. Dat gebeurt door een kwetsbaarheid in het AJAX-script dat ervoor zorgt dat de resultaten uiteindelijk weer worden teruggestuurd naar de server van ProDemos - opnieuw dat punt waar Kloeze zich al zorgen over maakte.

Reactie van ProDemos

ProDemos heeft inmiddels gereageerd op de aantijgingen. Volgens de organisatie heeft het al enkele maanden contact met het Nationaal Cyber Security Centrum om diverse beveiligingsproblemen op te lossen, maar zijn er sinds de onthullingen van Kloeze nog extra maatregelen genomen. De instantie erkent dat het mogelijk was dat de code 'SimonRuwhofiseenlul' op de site kon komen, maar voegt daar direct aan toe dat het nooit mogelijk is geweest om stemmen te beïnvloeden.

Het gevaar van onveilige stemwijzers

Onveilige stem-tools zijn zeker nu een heet hangijzer

Ondanks die uitspraak is de beveiliging van de website juist nu een belangrijk onderwerp. Security-experts waarschuwen er namelijk al maanden voor dat de beveiliging van de aankomende verkiezingen gevaar loopt. Vorige week ontdekte RTL bijvoorbeeld al dat de software waarmee de stemmen worden geteld lek was, waardoor het van een afstandje mogelijk is die te onderscheppen en zelfs te manipuleren.

Daarnaast onthulde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Dick Schoof vorige week dat Rusland diverse inbraakpogingen had gedaan bij het Ministerie van Algemene Zaken, al werd er tijdens die hacks geen data buitgemaakt.

Inmiddels is ook al bekend dat Rusland achter de hacks zat op de Democratic National Committee, de Amerikaanse Democratische Partij waarvan vorig jaar tienduizenden emails naar buiten kwamen. Amerikaanse inlichtingen- en opsporingsdiensten hebben inmiddels geconcludeerd dat Rusland dat deed om de verkiezingen actief te beïnvloeden.