"In de vorige PCM hebben we de hardware van onze twee testsystemen aan een kritisch onderzoek onderworpen en aangegeven welke knelpunten eenvoudig en vaak zonder extra kosten opgeheven kunnen worden. Wanneer de hardware eenmaal optimaal functioneert, is het tijd om ons besturingssysteem onder handen te nemen. Hier blijken correcties van de oorspronkelijke Windows-instellingen duidelijk meer performance op te leveren (vanaf pagina XX). Eerst ruimen we Windows op, verwijderen we onnodige programma's en bestanden en defragmenteren we de harde schijf. De prestatiewinst is direct merkbaar. Via geoptimaliseerde netwerkinstellingen, cache- en geheugensettings en registrytweaks kunnen we de snelheid van ons systeem nog verder verhogen. Zo kunnen de systeemstart en het afsluiten bijvoorbeeld met tot 15 procent worden versneld. (pagina XX) Bij het uitvoeren van programma's winnen we bijna 10 procent wanneer we de instelling voor de processortijdplanning en de geheugenbenutting in Windows beter op de taak van de pc afstemmen (pagina XX). ***kader (openingsspread) In het kort * Opgeruimd staat netjes: onze performancetips werken alleen wanneer u eerst het gegevensoverschot verwijdert en de harde schijf (of schijven) defragmenteert. * Systeemstart en shutdown kunnen dankzij gratis tools en registertweaks tot 15 procent sneller. * Performance-killer verplaatsingsbestand: het wisselbestand vereist een optimale configuratie om tijdrovende laadcycli te voorkomen. ***/kader (windows XP) ***kop Windows versnellen In elke Windows-installatie zitten er performanceremmers die echter gemakkelijk te verwijderen zijn. Een sneller en stabieler systeem is de moeite waard. Er bestaan vele mogelijkheden om een Windows-systeem te versnellen. Professionals vertrouwen daarbij meestal niet op externe tools, maar nemen de zaak liever zelf in handen. Dat is goedkoper en effectiever. De belangrijkste tips hebben we voor u op een rijtje gezet. Wanneer u ze allemaal volgt, kunt u uw systeem tot 30 procent versnellen. Slechts in één geval - registertuning - raden we het gebruik van freewarehelpers aan. Het is zo veel gemakkelijker de sleutels en de waarden met de schuifregelaar te veranderen dan in het register zelf te werken. De beste tools vindt u in de tabel 'De drie beste registertools' Eerst opruimen Maar voordat u met het toepassen van de tuningtips begint, moet u uw systeem eerst grondig opruimen en de gegevensballast verwijderen; alleen op een slanke Windows kunnen we een optimale performance bereiken. Eén van de belangrijkste hulpmiddelen is de Windows-eigen schijfopruiming die onder andere de prullenmand leegt, alle tijdelijke bestanden verwijdert en ongebruikte bestanden comprimeert. De aansluitende defragmentatie wordt uit de eigenschappen van het schijfstation opgeroepen. Deze tool leest alle gefragmenteerde bestanden in en zet deze weer als één stuk geheel op de schijf. Bootbestanden defragmenteren Ook systeembestanden die nodig zijn voor de bootprocedure kunnen gefragmenteerd zijn, bijvoorbeeld wanneer Windows niet als enige besturingssysteem op een pas geformatteerde harde schijf is ge'nstalleerd. Door deze bestanden te defragmenteren kunt u zelfs de systeemstart versnellen. In elk geval optimaliseert de Windows-tool de bootfiles alleen wanneer Boot-Defrag-Feature geactiveerd is. Dit is bij enkele oem-versies niet het geval. Om uw instellingen te controleren start u via het commando regedit de registratie-editor en zoekt u de registersleutel Hkey_Local_Machine\Software\Microsoft\Dfrg\BootOptimizeFunction. In het rechtervenster controleert u of de tekenrij Enable op 'Y' staat. Zo niet, pas dan de waarde aan. De snelheidswinst tijdens het starten is dan ongeveer 5 procent. Vaste ip-adressen geven De meest voorkomende vertraging tijdens het starten van Windows XP wordt veroorzaakt door de netwerkkaart. Dat geldt in het bijzonder bij computers die deel uitmaken van een p2p-netwerk, zonder dhcp-server die ip-adressen aan deelnemende netwerkkaarten toewijst. In dat geval wacht Windows standaard tot één minuut lang op een actie die uitblijft. Het starten duurt dan natuurlijk evenredig veel langer. De oplossing voor dit probleem is het toekennen van een vast ip-adres aan de netwerkkaart. Hiervoor gaat u naar Start, Configuratiescherm, Netwerk-en Internet-verbindingen, Netwerkverbindingen. Kies daar Eigenschappen van de Lan-verbinding. Met een dubbele klik op Internetprotocol (tcp/ip) opent u vervolgens een dialoogveld waarin u de optie Het volgende IP-adres gebruiken activeert. In het veld IP-adres voert u een duidelijk en nog niet ingevoerd adres in dat binnen het bereik 192.168.1.1 tot 192.168.1.255 valt. Het bijbehorende subnetmasker is normaal 255.255.255.0 en wordt door Windows automatisch toegevoegd. Deze ene maatregel kan de startprocedure tot 30 procent versnellen. De netwerkkaart deactiveren Wanneer een in de pc aanwezige netwerkkaart niet via een kabel (respectievelijk een wlan-verbinding) met een netwerk verbonden is, wordt de start eveneens drastisch vertraagd. Windows wacht dan een paar seconden op een bevestigingssignaal van het niet voorhanden netwerk. Dit probleem kunnen we oplossen door de netwerkkaart te deactiveren. Daartoe opent u Netwerkverbindingen in de systeembesturing en selecteert u de overeenkomstige menuopdracht in het contextmenu van de lan-toegangsverbinding. Bij de volgende systeemstart valt de opgelegde pauze weg. Dit leidt tot een snelheidswinst van ongeveer 15 procent. ***instellingen.bmp Programmastarts versnellen De systeemperformance van Windows XP kan zo worden aangepast dat deze optimaal aan de rol van de computer in het netwerk beantwoordt. De betreffende instellingen vindt u bij Systeemeigenschappen (Deze computer - Eigenschappen) onder het tabblad Geavanceerd. Klik hier onder Prestaties op Instellingen en ga vervolgens ook hier naar het tabblad Geavanceerd. Wanneer u de pc overwegend als server gebruikt, zet u Processorgebruik op Achtergrondservices en Geheugengebruik op Systeemcache. Wanneer de pc echter hoofdzakelijk als werkstation dienst doet, moet u onder Geheugengebruik Programma's instellen. In dat geval kent Windows dan aan toepassingen in principe een hogere rekencapaciteiten toe en wordt de uitvoering hiervan versneld. Vooral rekenintensieve programma's hebben baat bij deze optie. Als alternatief kan de uitvoeringssnelheid van een bepaald programma ook handmatig worden verhoogd; daartoe opent u met Ctrl-Alt-Del het Windows Taakbeheer, activeert u het tabblad processen en kent u via het contextmenu het betreffende proces een hogere prioriteit toe. Met deze maatregelen spaart u ongeveer 5 procent aan rekentijd. Virtueel werkgeheugen verplaatsen Net als al zijn voorgangers gebruikt ook Windows XP een virtueel werkgeheugen. Het betreft hier het verplaatsingsbestand pagefile.sys, dat als geheugenuitbreiding wordt gebruikt wanneer het werkgeheugen te klein blijkt. Vooral bij computers met relatief weinig geheugen komt dit veelvuldig voor. Standaard zet Windows dit wisselbestand op de systeempartitie. Bij het openen van een programma of een omvangrijk gegevensbestand komt het dan onvermijdelijk tot vertragingen; wanneer Windows tegelijkertijd het wisselbestand aanspreekt, moet de schrijf- en leeskop van de harde schijf namelijk voortdurend van positie veranderen. Door het wisselbestand op een tweede harde schijf (niet op een tweede partitie van dezelfde harde schijf) te zetten, kunt u dit voorkomen. Ga naar Start, Configuratiescherm, Prestaties en Onderhoud, Informatie over de computer weergeven. Selecteer hier het tabblad Geavanceerd en klik in het onderdeel Prestaties op Instellingen. In het nieuwe venster klikt u op Geavanceerd. Onderaan ziet u Virtueel geheugen staan, klik hier op Wijzigen. Selecteer dan de systeempartitie (C: in ons voorbeeld) en selecteer dan de optie Geen wisselbestand en bevestig dit met de knop Instellen die daar achter staat. Selecteer daarna de nieuwe plaats voor het wisselbestand en selecteer de optie Door het systeem beheerde grootte. Bevestig de keuze wederom met de knop Instellen. Bij de volgende start maakt Windows het wisselbestand op de nieuwe plaats aan. Afhankelijk van uw totale geheugen wint uw systeem tussen de 5 en 15 procent aan performance. Toegangen tot het wisselbestand verminderen Bij het branden van cd's, dvd's of andere toepassingen die van een hoge constante gegevensdoorvoer afhankelijk zijn, werkt het voortdurende aanspreken van het wisselbestand als een rem. Wie over een werkgeheugen van ten minste 512 MB beschikt, kan het aantal swap-processen tot het absoluut noodzakelijke minimum beperken. Daartoe moet u in het registersegment Hkey_Local_Machine\System\CurrentControlSet\Control\Session Manager\Memory Management de waarde voor DisablePagingExecutive van 0 in 1 veranderen. Cache optimaliseren Een optimale cache-configuratie zorgt voor een snellere geheugentoegang en verbetert daarmee de prestaties van het hele systeem. In dit verband is in het bijzonder de eigen Second-Level-cache van de processor belangrijk. Deze wordt onder Windows pas efficiënt gebruikt wanneer zijn grootte precies bekend is. En dat is niet altijd het geval. Even de bijbehorende instelling nagaan kan dus lonen. Deze vindt u in het registersegment Hkey_Local_Machine\System\CurrentControlSet\Control\Session Manager\Memory Management en draagt de naam SecondLevelDataCache. Bij een AMD Athlon XP-processor moet hier de waarde 256 worden ingevoerd, bij een Intel Pentium 4 de waarde 512. Belangrijk is dat de waarde in geen geval hoger is dan de daadwerkelijke grootte van de cache, omdat dit een negatieve invloed op de stabiliteit van het systeem kan hebben. Nog een instelling die de performance verbetert is LargeSystemCache. Wie vaak toepassingen met vele harde schijftoegangen gebruikt - bijvoorbeeld videobewerking- of databaseprogramma's - moet de waarde van 0 in 1 veranderen. De gewonnen snelheid bedraagt ongeveer 8 procent. Werkgeheugen vrijmaken Hoe langer een Windows-pc aan één stuk door gebruikt wordt, hoe minder werkgeheugen er voor nieuw gestarte toepassingen beschikbaar is. Dat maakt meer frequente toegangen tot het langzamere virtuele werkgeheugen noodzakelijk en vermindert de performance. De oorzaak voor deze geheugencrisis: XP bewaart alle programmabibliotheken in het ram-geheugen, zelfs wanneer de bijbehorende toepassing al weer is afgesloten. Een registerpatch zorgt voor het onmiddellijk ontladen van niet meer gebruikte dll's. Ga naar Start, Uitvoeren en tik regedit om het register te openen. Ga naar Hkey_Local_Machine\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer. Klik op het menu Bewerken, Nieuw, Tekenreekswaarde. Noem de tekenreekswaarde AlwaysUnloadDLL (inclusief hoofdletters). Nu moeten we de nieuwe tekenreeks nog een waarde geven. Dubbelklik op de zojuist aangemaakte AlwayUnloadDLL en voeg als waarde 1 in. Hierna sluit u het register af. Mocht de systeemstabiliteit hierna verslechteren, kunt u de tekenreeks het best weer verwijderen. Is dit niet het geval, dan behaalt u hiermee een tijdwinst van ongeveer 5 procent. Autostart-oproepen beperken Een vertragende factor bij oudere Windows-installaties is de groeiende hoeveelheid programma's die tijdens de systeemstart worden meegeladen. Vele van deze autostartprogramma's vertragen de bootprocedure en belasten voortdurend de systeembronnen. Het eigen Hulpprogramma voor systeemconfiguratie van Windows XP biedt u een overzicht van alle processen die automatisch starten als Windows opstart. Deze lijst kan gelukkig ingekort worden. Ga naar Start, Uitvoeren en tik msconfig -6 en druk op Enter. U komt dan meteen in het tabblad Opstarten en kunt zelf bepalen welke programma's wel en niet automatisch mogen starten. Afhankelijk van hoezeer het systeem reeds vervuild is, levert dit een prestatieverbetering tot 15 procent op. Afsluiten versnellen Tijdens het afsluiten wacht Windows normaal gesproken tot alle lopende taken afgesloten zijn. De duur van de wachttijd is gedefinieerd in de registersleutel HungAppTimeout in het segment Hkey_Current_User\ControlPanel\Desktop. De standaard ingestelde waarde bedraagt hier 5000 milliseconden, ofwel 5 seconden. Wanneer een taak niet binnen deze tijd wordt beëindigd, verschijnt het bekende dialoogveld waarmee u het vastzittende Windowsproces handmatig kunt afsluiten. Om het afsluiten te verkorten, kunt u de gebruiker de waarde HungAppTimeout bijvoorbeeld tot 2500 milliseconden halveren. Wanneer het afsluiten volledig automatisch en zonder de medewerking van de lopende taken dient te gebeuren, moet de sleutel AutoEndTasks in hetzelfde segment op '1' worden ingesteld. Tegelijkertijd moeten de waarden van de sleutels WaitToKillApp Timeout en WaitToKillServiceTime out (indien voorhanden) van 20000 tot 5000 worden verlaagd. Windows wacht dan maximaal 5vijf seconden op het einde van alle processen voordat de computer zonder verdere navraag wordt uitgeschakeld. Hierdoor verloopt het hele proces uiteindelijk tot 10 procent sneller. De beste registertools X-Setup 6.3 van X-Teq (www.xteq.com/products/xset) kent bijna 800 verborgen instellingen. Onder de Tweaks vindt u niet alleen talloze registercorrecties, maar ook tools voor hardwaretuning. Eén van de klassieke registertools is de van Microsoft afkomstige Tweak UI. Deze tool maakt deel uit van Powertoys en is ondertussen toe aan versie 1.3.3. U vindt deze tool op www.microsoft.com/ntworkstation/downloads/powertoys/networking/nttweakui.asp. Na installatie kunt via een op de Verkenner lijkend scherm meer dan honderd registercorrecties uitvoeren. Tweak XP is een registertool die € 34,95 kost. De shareware-versie vindt u op www.totalidea.com. Deze tool houdt zich name bezig met registeraanpassingen voor meer systeemveiligheid en stabiliteit. ***kader De drie beste registertools X-Setup 6.3 Tweak UI (Powertoys) Tweak-XP ***/kader "