Opinie: Waarom maken we ons zo druk over WhatsApps blauwe vinkjes?

Nederland is in paniek over een paar blauwe vinkjes op WhatsApp. In de meest minuscule update van het chat-programma heeft WhatsApp de vinkjes bij berichten van fletsgroen naar fletsblauw verandert. Daardoor krijgen gebruikers zien of ontvangers hun berichten hebben gelezen. Al sinds gisteravond lijkt het erop alsof niemand ergens anders over praat.

Het vinkjes-systeem van WhatsApp werkte altijd zo: één vinkje betekende dat het bericht verstuurd was, twee vinkjes dat het bericht op de telefoon van de ontvanger was gekomen. Nu is daar een extra stapje bijgekomen, want de vinkjes worden nu blauw zodra de ontvanger het bericht heeft gelezen.

Normaal berichten alleen tech-media over dit soort minuscule app-updates, en zoiets kleins als een andere kleur vinkje wordt niet eens altijd vernoemd. Toch staat Nederland op zijn kop. De Volkskrant schreef erover, net als NRC, het Algemeen Dagblad, RTL Nieuws, de NOS, en zo kunnen we nog even doorgaan.

Ook op Twitter is de zoekterm WhatsApp trending. Met name de 'grove privacyschending' die deze update met zich meebrengt is schokkend.

Mensen lijken overigens te vergeten dat WhatsApp al een soortgelijke functie had, namelijk de 'laatst gelezen'-functie. Daarmee kon je precies zien wanneer iemand voor het laatst WhatsApp had gelezen op zijn telefoon, dus voegen de vinkjes eigenlijk maar weinig toe.)

Waarom is het zo erg?

Waarom ligt Nederland in hemelsnaam zo overhoop door de blauwe vinkjes? Waarom vinden we het zo erg? Die discussie gaat over onze privacy, en dat is een heet hangijzer. We willen namelijk graag onze (digitale) privacy, maar we voelen tegelijkertijd dat we die al lang kwijt zijn.

Alternatief - of niet

De oplossing is zo simpel: stap over naar een alternatief. Daar dreigen we eens in de zoveel tijd collectief mee: Als Facebook WhatsApp overkoopt, blazen we hoog van de toren dat we overstappen naar Telegram. Een half jaar later is het aantal WhatsApp-gebruikers met bijna een derde omhoog gegaan, en is Telegram een digitale spookstad waar niets te beleven valt. Als er een privacyvriendelijk alternatief voor Facebook naar boven komt, willen we massaal over, maar de laatste keer dat we überhaupt een post op Ello zagen staan, laat staan een interessante, is lang geleden.

We zijn nu eenmaal gewoontedieren, en wat je hebt dat ken je. Daarom stoppen we niet zomaar met WhatsApp, zelfs als de alternatieven zo makkelijk voor de hand liggen - iedere Android-smartphonebezitter kan via Hangouts bereikt worden.

Alles is al bekend

Nu we via Edward Snowden weten dat er ergens in Amerika een datacentrum ligt waarin letterlijk alles, alles, álles over onze digitale levens wordt opgeslagen, van locaties tot inhoudelijke berichten, zouden we eigenlijk een collectieve volksrevolutie moeten hebben. Maar die is er nooit. Telkens weer waren we verontwaardigd als bleek dat de NSA óók nog de meta-data van onze telefoon las, maar die verontwaardiging veranderde na een tijdje in een accepterend schouderophalen.

Maar dat boeit ons niet.

Waarom zijn we nu dan wel boos?

Waarom niet? Maar belangrijker nog: Waarom dit wel? Waarom maken we ons druk over het feit of onze geliefde wel ons bericht heeft gelezen maar niet heeft geantwoord, maar niet over het feit dat onze overheid precies weet waar die geliefde zich bevindt en welke apps ze allemaal heeft geopend in de laatste uren en met wie ze nog meer WhatsAppt en waarover?

Privacy is een abstract begrip, maar via WhatsApp wordt het ineens voelbaar. We raken de controle kwijt, en het surveillancemonster is te megalomaan geworden om nog bestreden te worden. Bovendien weten we niet meer wat er achter de schermen gebeurt. Maar als WhatsApp ons dan plotseling dat kleine beetje controle wegneemt dát we nog over onze digitale communicatie hebben, dan is het hek van de dam. Beslissen wanneer we reageren op een bericht is de laatste strohalm van zekerheid waaraan we nog kunnen vasthouden terwijl overal om ons heen iedereen alles over ons wil weten. Die strohalm willen we niet laten gaan.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten