Blue Origin van Jeff Bezos: Ruimte aantikken en weer terug
In 2000 richtte Jeff Bezos zijn ruimtevaartbedrijf Blue Origin op. Daarna volgde Elon Musk met SpaceX, dat bedrijf inmiddels meer dan honderd raketten in een baan om de aarde heeft gelanceerd. Ondertussen experimenteert Blue Origin met korte, onbemande vluchtjes naar honderd kilometer hoogte. Hoe zit dat?
Jeff Bezos is rijk, heel rijk. En hij heeft er nooit een geheim van gemaakt waarom hij zulke rijkdom zijn hele leven lang heeft nagejaagd: hij wil de mensheid de infrastructuur schenken die de ontginning van de ruimte mogelijk maakt. “Want zonder bedrijven als UPS had ik zelf nooit Amazon kunnen beginnen. Zonder bestaande infrastructuur zijn start-ups nergens.”
Duidelijk. Alleen heeft Bezos in de twintig jaar tijd dat zijn ruimtevaartbedrijf Blue Origin bestaat nog altijd niet één voorwerp, laat staan een mens, naar de ruimte getransporteerd. SpaceX, van zijn rivaal Musk, bevoorraadt ondertussen het internationale ruimtestation ISS, en stuurt daar sinds kort ook astronauten naartoe.
Bovendien schoot SpaceX en passant een elektrische auto in een baan om de zon en bouwt het een kolossaal satellietnetwerk dat iedere plek op aarde van breedbandig internet moet voorzien. En dat terwijl Musk in vergelijking met Bezos een armoedzaaier is die tot voor kort altijd geld moest los zien te krabbelen van investeerders en overheidsinstellingen als de NASA. Ondertussen keert Bezos naar eigen zeggen aan Blue Origin een miljard Amazon-dollars per jaar uit.
27.580 kilometer per uur
De prestaties van Bezos’ ruimtevaartbedrijf tot nu toe zijn beknopt samen te vatten. Blue Origin heeft een vrij bescheiden raket gebouwd die New Shepard heet. Het toestel bestaat uit de eigenlijke raket (booster, in vaktaal) en een capsule. De booster wordt aangedreven door de BE-3, een raketmotor die op waterstof en zuurstof werkt en die in eigen huis ontworpen werd.
New Shepard werd in 2015 voor het eerst gelanceerd, en is bedoeld voor zogenoemde suborbitale missies. Dat zijn vluchten waarbij de raket weliswaar de ruimte bereikt, maar daarna meteen weer naar de aarde terugkeert.
Niet iedereen beschouwt dat als echte ruimtevaart. De ruimte is op zich namelijk erg dichtbij. De officiële grens tussen de atmosfeer en de ruimte – de zogenoemde Kármánlijn – bevindt zich op een schamele hoogte van 100 kilometer. Zelfs een Duitse V-2 haalde dat met gemak. De moeilijkheid schuilt ’m erin niet meteen weer terug te vallen naar de aarde.
Om in de ruimte te blijven, heeft een object – of mens – een heel hoge horizontale snelheid nodig. Zo haast het ISS zich op 408 kilometer hoogte met een snelheid van 27.580 kilometer per uur door het zwerk. Alle vracht- en passagiersschepen die erheen willen, moeten dus deze exacte snelheid zien te bereiken voordat ze zich aan het station kunnen vastkoppelen. New Shepard kan dat beslist niet.
Fotogenieke stofwolk
Wat het toestel wel kan, is de Kármánlijn bereiken en deze zelfs een beetje overschrijden. De cabine van New Shepard biedt plaats aan zes passagiers, die zich na het passeren van de Kármánlijn officieel astronauten mogen noemen. Zo’n vlucht gaat alles bij elkaar 10 minuten en 15 seconden duren, en kost naar schatting zo’n 250.000 dollar. Maar dan maak je ook wat mee.
Gedurende de eerste tweeënhalve minuut wordt je stevig door de raketmotor in je comfortabele ligstoel gedrukt. Daarna volgt een vluchtfase waarin je gewichtloos van het uitzicht kunt genieten. Ondertussen wordt de capsule om veiligheidsredenen losgekoppeld van de raket. Die raket landt namelijk verticaal op zijn motor. Dat is een techniek die als veelbelovend geldt, maar waar vooralsnog niemand mensen aan bloot durft te stellen.
De passagierscapsule landt relatief veilig aan de hand van parachutes, en wordt op het allerlaatste moment nog extra afgeremd door kleine raketmotoren die een fotogenieke stofwolk doen opwaaien.
De dertiende testvlucht van New Shepard vond succesvol plaats op 13 oktober. Aan boord bevonden zich een aantal experimenten, waaronder sensoren voor toekomstige maanlanders van de NASA. Ook vlucht 14 en 15 zullen nog geen mensen in gevaar dan wel vervoering brengen. De eerste bemande vlucht, nummer 16, vertrekt op z’n vroegst eind 2021. IJs en weder dienende, heeft concurrent SpaceX dan alweer voor de vierde keer een bemanning afgeleverd aan het ISS.
Faliekant mislukte lanceringen
Ruimtevaartliefhebbers begrijpen dat niet. Waarom loopt Bezos, met zijn vele miljarden, achter op Musk? Het motto van Blue Origin luidt ‘gradatim ferociter’, oftewel ‘stap voor stap, maar ferm’. Aartsrivaal Musk heeft daarentegen altijd haast: bij de ontwikkeling van nieuwe raketten kijkt hij niet op van een explosie meer of minder. Bezos lijkt daar juist een enorme hekel aan te hebben. Alleen de eerste New Shepard-raket boorde zich in de grond – de andere twaalf lanceringen verliepen volgens het boekje.
De twee tycoons zitten op allerlei manieren verschillend in elkaar. Bezos laat zich erop voorstaan dat hij, net als gewone mensen, acht uur per dag slaapt. De raketgeleerden van Blue Origin schijnen na een normale werkdag naar huis te mogen. Elon Musk daarentegen wordt beschreven als een maniakale tiran van het kaliber Steve Jobs. In tijden van crisis slaapt hij, zo gaat het verhaal, onder zijn bureau. Van zijn personeel verwacht hij hetzelfde.
Zonder deze instelling had zijn bedrijf waarschijnlijk ook allang niet meer bestaan. Musk begon SpaceX met weinig geld, en moest zijn start-up na drie mislukte lanceringen tussen 2005 en 2008 voor de poorten van de hel wegslepen. SpaceX heeft het geld dat het inmiddels verdient aan zijn uiterst succesvolle Falcon 9-raket (waarop ook de bemande Crew Dragon-capsule gelanceerd wordt) nog altijd hard nodig.
Bezos heeft aan de waan van de dag geen boodschap, zo luidt het. Terwijl een deel van zijn ingenieurs New Shepard tot het uiterste op betrouwbaarheid test, bouwt een ander deel gestaag verder aan New Glenn, een enorme raket die wel degelijk grote ladingen in een baan om de aarde kan brengen. Niemand weet of daar ook een bemande capsule bij ontwikkeld wordt, want anders dan Musk is Bezos berucht geheimzinnig over zijn plannen.
Tekst: Ed Croonenberg