Elk type batterij vraagt om een andere manier van laden en ontladen. En als u dat goed doet, kunt u zorgen voor een lange levensduur van uw accu's en batterijen. Wij geven u een aantal tips. KRISTALLEN Tegenwoordig hebben notebooks vaak een Lithium-Ion- of Lithium-Polymeerbatterij. Die hebben bij dezelfde capaciteit een lager gewicht en kleinere afmetingen dan de nikkel-cadmium- (NiCad) of nikkelmetaal- hydridebatterij (NiMH) van vroeger. In digitale camera's worden nog steeds veel alkaline-penlites gebruikt, maar die moet u zo vaak verwisselen dat u beter voor oplaadbare batterijen kunt kiezen. In dat geval komt u toch vaak bij NiMH uit, hoewel er ook Lithium-Ionbatterijen zijn, die bestaan uit twee samengebonden penlites. NiCad zult u in nieuwe apparaten zelden meer tegenkomen, omdat ze cadmium bevatten, dat schadelijk is voor het milieu. Bij NiCad speelt nog een ander probleem: de capaciteit neemt af vanwege het gewraakte geheugeneffect. Maar volgens batterij-expert Nico Struijk, die zich als algemeen directeur van Battrex al ruim twintig jaar met batterijen bezighoudt, is dat inmiddels achterhaald: 'De term geheugeneffect dateert nog uit de beginjaren van de NiCad-batterij. Doordat de batterij niet goed werd ontladen – of anders gezegd: te vroeg werd begonnen met herladen, vormden zich grote kristallen in de batterij waardoor de opslagcapaciteit afnam. Door productverbeteringen treedt het geheugeneffect nog nauwelijks op, maar het begrip wordt nog steeds gebruikt als aanduiding voor minder goed functionerende batterijen.'. Feit blijft wel, dat u met NiCad-batterijen beter kunt wachten tot ze leeg zijn voordat u weer begint met laden. LITHIUM Ook Lithium-Ion- en Lithium-Polymeeraccu's kunnen verouderen door chemische processen die in de loop van de tijd de elektrolyt aantasten. Hoge temperaturen ersnellen dit proces. Daarom kunt u bij een notebook de batterij beter verwijderen wanneer u langere tijd netstroom gebruikt. Dergelijke accu's hebben maar een levensduur van drie tot vijf jaar. Bij Lithium-batterijen – en ook bij NiMH-batterijen – hoeft u niet te wachten tot de batterij leeg is. Het is bij deze batterijen zelfs beter om de batterij regelmatig even bij te laden. Fabrikanten raden aan om NiMH- en Lithium-accu's eens per maand volledig te ontladen en daarna weer te laden, vooral bij apparaten met een batterij-indicator. Wanneer u de batterij na elke 30 laadcycli volledig ontlaadt, wordt gelijktijdig de batterij-indicator opnieuw gekalibreerd. ZELFONTLADING Lithium-batterijen zijn gevoelig voor overladen f te diep ontladen. De fabrikanten gebruiken daarom beschermende chips, die bij verkeerde lading of te diepe ontlading de accu of het apparaat uitschakelen. Een Lithium-batterij heeft minder last van zelfontlading, maar kan wel in een toestand van diepontlading komen wanneer u het apparaat langere tijd in de kast laat liggen. Daarom moet u apparaten met een Lithium-batterij bewaren met een halfvolle batterij en eens per maand opnieuw bijladen. Een apparaat dat u niet meer gebruikt kunt u beter tweedehands verkopen dan dat u het langere tijd in de kast laat liggen. Na een aantal jaren gaat de kwaliteit van de batterij zover achteruit dat u het apparaat toch niet meer kunt gebruiken. KOELKAST Alle batterijen lopen na een tijd leeg – een normaal verschijnsel dat vooral bij NiMHen in mindere mate bij NiCad-batterijen optreedt. Vlak na het opladen, bij oudere batterijen en bij hogere temperaturen treedt zelfontlading sneller op. Lithiumbatterijen zijn hier minder gevoelig voor: wanneer ze op een koele plaats worden bewaard, verliezen ze rond de 5 procent an hun lading per maand. Bij de nikkelbatterijen is de zelfontlading ongeveer twee keer zo hoog, namelijk ond de 10 procent per maand. U kunt dit voorkomen door NiMH- en NiCad-batterijen in de koelkast te leggen: ze kunnen dan maandenlang een spanning van 90 rocent vasthouden. Voor gewone alkalinebatterijen en Lithium-batterijen heeft deze maatregel echter nauwelijks effect. Voordat u de gekoelde batterijen weer in gebruik wilt, moet u overigens wél even wachten tot ze weer op kamertemperatuur zijn. Het effect kent u wellicht van het kamperen: wanneer u na een koude nacht uw camera wilt gebruiken, duurt het ook even voordat deze weer naar behoren functioneert, ONTLADING Wanneer een batterij te lang ongebruikt is blijven liggen, kan deze te diep ontladen worden. Alleen wanneer u snel ingrijpt is de schade nog te herstellen. De accu moet ij een geringe stroom, ongeveer een tiende van de normale situatie, weer opgeladen worden. Daarvoor hebt u een professioneel laadapparaat nodig, waarmee u zelf de laadstroom kunt kiezen. Met twee accuklemmen en open gebogen paperclips kunt u contact maken met de batterij van uw notebook of ander mobiel apparaat. De leveranciers van batterijen raden deze werkwijze af, omdat de elektronica in een accupak beschadigd zou kunnen raken. De vraag is natuurlijk in hoeverre bij deze aarschuwing het eigenbelang van de leveranciers een woordje meespreekt... DE JUISTE LADER Consumenten beknibbelen vaak op een oplader. De € 200 die u voor een Robbe Power Peak Infinity 2 moet neertellen besteedt u misschien liever aan iets anders. Gelukkig zijn er goedkopere alternatieven die ook prima voldoen, zoals de Varta 15 Minute Charge & Go (adviesprijs € 55). Een oplader die bedoeld is voor NiMH-batterijen kan ook worden gebruikt voor NiCad-batterijen. Het omgekeerde is niet het geval: in een lader die voor NiCad is bedoeld, kunt u geen NiMH-batterijen opladen. Voor Lithium-ion- en Lithium- Polymeerbatterijen zijn speciale laders nodig. Voor dit type batterij zijn ook geen snelladers verkrijgbaar. Professionele laders van merken als obbe, Conrad,Graupner, Schulze, Orbit n Simprop kunt u via modelbouwwinkels, postorderbedrijven of online fotowinkels kopen. SCHADE Batterijen gaan zelden stuk als u ze goed ehandelt. NiCad- of NiMH-batterijen worden echter voorgoed onbruikbaar als u ze te lang in een zaklantaarn of ander goedkoop elektrisch apparaat zitten. Omdat beschermende elektronica in deze apparaten ontbreekt, loopt de batterij na verloop van tijd helemaal leeg. Na een aantal weken keert de polariteit om en kunt u de batterij niet meer opladen. LAADTIPS Laat batterijen na het opladen niet te lang in de lader zitten. Lithium-batterijen zijn tegen overladen beveiligd, maar ze lopen wel schade op door de hogere temperatuur. Een Lithiumbatterij mag eigenlijk nooit warm worden in de lader; gebeurt dat wel, dan deugt de lader niet. ● In één tot drie uur (afhankelijk van de batterij) kunt u oplaadbare batterijen tot 80 procent van de capaciteit opladen. Daarna duurt het traject van 80 naar 100 procent veel langer, omdat de lader op druppelladen overschakelt. ● Laat NiMH- en oplaadbare Lithium-batterijen niet steeds volledig leeglopen en leg ze niet leeg weg. NiCad-batterijen laat u juist wel leeglopen. ● Voorkom dat de batterij te heet wordt tijdens het laden. ● Een nieuwe batterij krijgt pas na 2 tot 4 keer opladen zijn maximale capaciteit. Een accu gaat 500 tot 800 laad/ontlaadcycli mee. Bij NiCad is dit aantal hoger, mits u de batterij juist gebruikt. Lithium-batterijen kunt u 300 tot 500 keer opladen. ● Gebruik batterijen steeds in setjes van dezelfde samenstelling. LAADTIPS Bij batterijen wordt de opslagcapaciteit aangegeven in milli-ampère-uur (mAh). Hoe hoger het getal, hoe langer de batterij meegaat. Er zijn oplaadbare penlites van 3500 mAh, maar voor een digitale camera hebt u vaak voldoende aan 1800 mAh. De capaciteiten zijn onderling niet vergelijkbaar. Een 2500 mAh NiMH-batterij gaat aanmerkelijk langer mee dan een 2500 mAh alkalinebatterij. PCM CONCLUSIE Als gebruiker kunt u kiezen tussen een lange batterijduur (Lithium) of een lange levensduur (NiCad) en alles wat daartussen zit. Zolang de brandstofcel niet voor betaalbare prijzen in consumentenapparatuur beschikbaar is, moeten we ons behelpen met batterijen die een compromis bieden. De manier waarop u de batterijen behandelt kan de gebruiks- en levensduur behoorlijk positief en negatief beïnvloeden.