Nooit meer ruzie in de auto over de te nemen afslag; moest u hier nu al naar links of pas bij de volgende kruising? En u hoeft ook nooit meer eerder van huis te gaan om op tijd te komen voor die belangrijke afspraak: met een routenavigatiesysteem rijdt u gewoon in één keer goed! Een dozijn navigatiesystemen bereikte de PCM-redactie, verdeeld over drie platformen: Palm, Pocket pc en Symbian. Niet alle pakketten hebben echter de eindstreep gehaald; NavMan bleef maar vragen om een toch echt ingevoerde activatiecode en een reactie van de fabrikant kwam te laat binnen om het pakket nog te laten meedoen. Zowel ANWB Engin 2.0 als de Smartphone-versie van Route 66 waren niet op tijd klaar om nog mee te nemen. Perfect Passenger (Palm) deed wel mee, maar nog met de oude 1.2 versie. Op het nippertje ontvingen we de 1.3 versie, waarvan we de verbeteringen hebben laten meewegen in onze bevindingen. Alturion (Pocket pc) Alturion biedt Europese navigatie op straatniveau en gebruikt daarvoor Tele-Atlas kaartmateriaal. Dat wordt behalve voor de Pocket pc – in ons geval op een Mio168 DigiWalker met ingebouwde gps – ook meteen meegeleverd voor een desktop pc/notebook. Twee voor de prijs van één dus. Vanaf de desktop is het overzetten van kaartmateriaal naar de pda prima geregeld. Selecteer een rechthoek op de Europese kaart en exporteer deze naar de pda. U hoeft dus geen complete landen te installeren, maar slechts een stuk van de kaart. Het is zelfs mogelijk op de desktop een route te plannen en deze inclusief een strook gebied rond die route (een zogenoemde 'corridor') te exporteren. Grensoverschrijdend navigeren zonder kaartwissels dus. Ook sterk zijn de prettige interface (grote programmeerbare knoppen en een 'intelligent' toetsenbord), razendsnelle herberekening van routes en de keus tussen 2D- en 3D-weergave. Jammer is dat de gesproken aanwijzingen niet zo helder en nogal zacht klinken. Ook komen ze soms erg snel achter elkaar omdat de eerste aanwijzing eigenlijk net te laat wordt ingezet. Bovendien kloppen de aanwijzingen niet altijd; zo wil Alturion ons op een gegeven moment een met paaltjes afgezet voetgangersgebied insturen! Alturion is er in twee uitvoeringen, Standard en Professional. Wij testten de Standard-versie, waarin enkele functies ontbreken vergeleken met zijn professionele tegenhanger. Zo is ondersteuning van verkeersinformatie via rds/tmc (Radio Data System/Traffic Message Control) alleen beschikbaar in Alturion Professional. Daarnaast ontbreekt de mogelijkheid om waypoints te gebruiken. Verder kunt u niet kiezen uit verschillende soorten voertuigen, is er geen optie om tolwegen te vermijden en kunnen hardwareknoppen niet worden geprogrammeerd. Destinator 3 (Pocket pc) Destinator 3 biedt Navteq-kaarten van West-Europa en vormt een flinke verbetering ten opzichte van versie 2. Nieuw is de mogelijkheid om bepaalde wegensoorten uit te sluiten tijdens het plannen van routes. Bovendien is het mogelijk om via waypoints een route te navigeren in een eigen volgorde, of via een door Destinator aanbevolen volgorde. Minder enthousiast zijn we over de wel erg Brabants klinkende damesstem die ons bij het opstarten toevoegt: 'Rij voorzichtig!'. Gelukkig kunnen we haar uitzetten. Datzelfde geldt voor de optie om u te laten waarschuwen voor snelheidsoverschrijdingen. De manier waarop straatnamen worden getoond is ronduit lelijk: 'Hoofd, Weg' in plaats van 'Hoofdweg'. Ook de volgorde van de gesproken aanwijzingen is verwarrend. De aanwijzing 'Naar rechts....over 200 meter' leidt er bijvoorbeeld toe dat we de neiging hebben direct rechtsaf te slaan, terwijl we even later horen dat dit pas over 200 meter hoeft. Destinator doet dit bewust om automobilisten op tijd te laten voorsorteren, maar echt prettig werkt het niet. Eventueel is de volgorde van de instructies aan te passen door twee commando's van plaats te laten wisselen in het bestand 'voicemanoeuvres'. Net als bij Alturion kloppen de aanwijzingen niet altijd. Tijdens een van onze testritten krijgen we bij twee vlak na elkaar gelegen afslagen de opdracht om al bij de eerste rechtsaf te slaan, terwijl op het scherm duidelijk de tweede staat aangegeven. Verder vinden we het invoeren van bestemmingen niet echt goed geregeld. Eerst moeten we een plaatsnaam invoeren, daarna op Straat klikken en de straatnaam invoeren, en daarna weer op Nummer klikken voor het ingeven van het huisnummer. Alternatieve invoermogelijkheden zijn er ook, bijvoorbeeld op straat/plaats, op postcode of op straat/postcode, maar de methode zelf blijft onhandig. Ook het feit dat je na het invoeren van de bestemming op de onderin het scherm weggestopte knop Navigeer moet klikken is verwarrend. Intuïtiever is het namelijk om op de OK-knop rechts bovenin te klikken, maar dan kunnen we weer vrolijk opnieuw beginnen. Over de rest van de interface is beter nagedacht. Grote grafische knoppen zorgen dat bediening eventueel ook tijdens het rijden mogelijk is. Prima is de nieuwe vogelvluchtweergave als uitbreiding op de standaard 2D- en 3D-perspectieven. Hierin wordt de omgeving vanuit een hoek van 45 graden bekeken, in 3D vanuit 70 graden. Sterk, vergeleken met bijvoorbeeld TomTom, is dat gebruikers zelf kunnen bepalen welk deel van de kaart wordt overgezet naar de pocket pc. Dat kan een heel land zijn, maar ook een specifiek deel (spaart opslagruimte!). Alle West-Europese landen worden standaard meegeleverd, evenals de hoofdwegenkaart van Europa. Prima geregeld is dat de Beneluxkaart ook gedetailleerde grensregio's van de omringende landen bevat. U ontvangt dus tot ver in Duitsland en Frankrijk aanwijzingen zonder van kaart te wisselen. Mapopolis (Pocket pc en Palm) Mapopolis is een Amerikaans pakket dat de Europese kaarten van Navteq gebruikt. De Navigator-editie van dit pakket ondersteunt huisnummernavigatie en spraakinstructies en gps. Alle benodigde bestanden kunt u via internet downloaden. Uniek aan dit navigatiepakket is bovendien dat u een 9-daagse probeerversie kunt downloaden. Groot struikelblok zijn de spraakcommando's; de robotachtige stem leest namelijk de straatnamen op, wat bij Nederlandse straatnamen tot nogal komische uitspraken kan leiden. Omdat deze text-to-speech-functie zelfs door Engelstalige gebruikers niet zo wordt gewaardeerd, stelt Mapopolis de menselijke stem uit de vorige versie nog steeds beschikbaar. Voor Europese gebruikers zijn op websites van derden (bijvoorbeeld www.kudzumonthly.com/mapopolis) wel spraakbestanden voor andere talen aanwezig, maar Nederlands is er niet bij. Met de tool TextEdit kunt u zelf spraakcommando's inspreken, maar echt ideaal is deze oplossing niet. De gebruikersinterface laat ook enigszins te wensen over: er is geen 3D-weergave en de kaart neemt maar een klein deel van het scherm in beslag. De geschreven route-aanwijzingen hadden wel iets kleiner gemogen en bovendien vragen wij ons af of het gebruikers interesseert op welke straat ze rijden. In feite wilt u toch alleen weten wanneer u links- of rechtsaf moet slaan? Mapopolis is nog niet helemaal klaar voor Europa. MapSonic (Pocket pc en Palm) Ook bij MapSonic is sprake van twee halen, één betalen: de navigatiesoftware kan namelijk ook op notebook of desktop pc worden gebruikt. De installatie verloopt voorspoedig. Wel moet u eraan denken de MapSonic-applicatie op de pda te starten voordat u kaarten kunt installeren. Daarvoor is namelijk een zogenaamde 'identificateur' (een soort licentiecode) vereist, die door uw pda wordt gegenereerd. Na invullen van deze code kunnen we kiezen uit kaarten met verschillende landencombinaties: de Benelux neemt 126 MB in beslag, voor België/Frankrijk/Luxemburg/Zwitserland hebt u 618 MB schijfruimte nodig. Wees niet bang dat u deze ruimte ook op uw pda moet vrijmaken, want u kunt een kleinere, grensoverschrijdende kaartuitsnede naar uw pda exporteren. Bij het plannen van een route van Nederland naar Italië betekent het wel dat u in Zwitserland van kaart moet wisselen. Wat opvalt is dat u niet op huisnummer nauwkeurig kunt plannen: in plaats van nummer 88 in een bepaalde straat konden wij kiezen uit huisnummer 68, 70, 157, 161 en nog zo'n veertig andere huisnummers in dezelfde straat. Geen probleem, hoewel dit in een straat waarin de huizen ver uiteen liggen, toch tot onnodige zoekacties kan leiden. Tijdens het rijden zijn we enthousiast over de duidelijke knoppen en de snelle herberekening als we van de geplande route afwijken. Ook handig is dat u in de 3D-weergave de horizon kunt aanpassen, zodat u zelf de mate van 'vogelvlucht' kiest. De aanwijzingen zijn niet luid, maar wel duidelijk. Tenminste, als u eenmaal aan de bijzondere woordkeuze van MapSonic gewend bent geraakt. De aanwijzingen 'Draai in zijn geheel naar rechts', 'Draai lichtjes naar links' en 'Neem de tweede uitgang' zijn anders dan we verwachtten, maar wie hier eenmaal aan gewend is kan met MapSonic uitstekend uit de voeten. NavMan (Pocket pc en Palm) NavMan is allerminst een plug & play-pakket. Voordat we vanaf de cd kunnen installeren, moeten we eerst een vragenformulier invullen en licentiesleutels voor programma en kaartmateriaal invoeren. Tot zover gaat alles goed, maar bij het overzetten van kaartmateriaal naar Pocket pc en Palm krijgen we een foutmelding dat de activatiesleutel voor het kaartmateriaal ontbreekt. Die hebben we echter zojuist ingevoerd. Nog eens installeren op twee andere pc's brengt ons niet veel verder. Misschien was deze testkit al eens eerder uitgeleend, waardoor onze registratie niet is goedgekeurd? Maar dan zouden we tijdens de installatie toch wel een waarschuwing hebben gekregen? Het blijft voorlopig onduidelijk waarom we het pakket niet aan de praat krijgen. Een week nadat we een voicemail hadden ingesproken en een mailtje hebben gestuurd, heeft NavMan nog niets van zich laten horen. Op de website van NavMan lezen we dat de SmartST-navigatiesoftware de kaarten in 3D kan weergeven en in 95 procent van de gevallen de locatie tot op vijf meter nauwkeurig bepaalt. De kaartsoftware beslaat vijftien Europese landen en kan per land worden geïnstalleerd. De PocketPC-club meldt over het kaartmateriaal dat het duidelijk, maar enigszins verouderd is. Nieuwe opties in de software zijn Outlook-integratie, een postcodezoektool en verbeterde zoom- en 3D-functie. File-informatie ontbreekt, wel kunt u bepaalde routes vermijden en bij afwijkingen de route laten herberekenen. Helaas hebben we het zelf niet mogen ervaren. Perfect Passenger (Palm) Vlak voor het verstrijken van onze deadline ontvingen wij versie 1.3 van dit programma. Die hebben we nog op het nippertje kunnen uitproberen, maar tijdens de eerder uitgevoerde testritten hebben we nog de in december uitgebrachte versie 1.2 gebruikt. Helaas is zowel hierin als in Perfect Passenger 1.3 nog niets gedaan aan het stemgeluid en de soms wel erg dreigend klinkende aanwijzingen van de navigatiedame. Als kritiek noteren we: 'ordinair' en 'gestresst'. In de nieuwe versie 1.3 (die wellicht 2.0 gaat heten) kunnen gebruikers zelf relatief simpel eigen stembestanden aanmaken. Ook hoopt PerfectPassenger binnenkort bestanden beschikbaar te stellen waarbij de aanwijzingen zijn ingesproken door bekende Nederlanders. Het invoeren van adressen gaat op zich vrij simpel en de verwarrende optie 'Zoek' voor het plannen van een route is in 1.3 inmiddels veranderd in 'Bestemming kiezen'. De snelheid bij het herplannen van routes is verbeterd. Dat moest ook wel, want vergeleken met versie 1.0 moest dit sneller kunnen. Een aardig handigheidje is de knooppuntenmodus, die het scherm een stuk overzichtelijker maakt op drukke rotondes en dergelijke. Verder wordt een bluetooth gps-module direct herkend zonder eerst ingewikkelde toeren uit te halen zoals op de meeste pocket pc's. Dat gebruiksgemak wordt verder vergroot doordat Perfect Passenger echt plug & play is. Software en Benelux-kaarten staan op een sd-geheugenkaartje, dus kaartje erin en rijden maar. Behalve gedetailleerde Benelux-kaarten bevat Perfect Passenger standaard al de grote snelwegen van Europa. Verder is sinds kort ook PerfectPassenger Europa leverbaar. Dit pakket wordt geleverd inclusief cardreader, zodat het overzetten van kaartinformatie opnieuw vrijwel plug & play is. Tijdens het plannen van Europese routes wordt ook meteen een corridor met naar keus alleen hoofdwegen of ook binnenwegen meegenomen. Route 66 (Pocket pc) In de Benelux-editie van Route 66 spelen grenzen geen rol. Tenminste, wanneer u binnen de Benelux blijft, want voor vakanties elders in Europa zult u de Europa-editie moeten aanschaffen. Daarmee plant u vanaf uw huisadres routes naar bestemmingen in heel West-Europa. In Nederland, Frankrijk, Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk kunt u zonder verdere kosten actuele verkeersinformatie ontvangen. Handig bij Route 66 is dat u zowel een rechthoekige kaart van willekeurige grootte als een corridor kunt exporteren naar uw pda. U kunt bijvoorbeeld een strook van tien kilometer breed langs de route meenemen en daar een cirkelvormig gebied met een straal van vijftig kilometer aan toevoegen. U kunt dan naar uw vakantiebestemming rijden en uitstapjes in de omgeving maken, zonder van kaart te hoeven wisselen. Tijdens het navigeren valt op dat het herberekenen zeer snel gaat. Ook handig is dat linksboven in het scherm een overzichtskaartje van de omliggende regio wordt getoond. We zijn minder te spreken over de slechte verstaanbaarheid en het ontbreken van een 3D-weergave. Ook is het jammer dat er lange tijd geen nieuwe aanwijzingen volgen, wanneer u de weg moet blijven volgen. Daardoor lijkt het alsof de gps-verbinding is weggevallen. Perfect Passenger roept u in zo'n situatie 'Geen gps-signaal!' toe, maar bij Route 66 blijft het stil. Als laatste minpunt noteren we nog, dat de schermknoppen te klein zijn om met de vinger te bedienen. Daar staat tegenover dat Route 66 heel snel de route herberekent en met behulp van pijlen niet alleen de eerstvolgende, maar ook de daaropvolgende afslag aangeeft. TomTom3 (Pocket pc en Palm) TomTom3 hebben we zowel op Palm als pocket pc getest. Eigenlijk zijn er tussen beide versies niet zoveel verschillen, dus de meeste opmerkingen gelden voor beide platformen. Een belangrijk verschil is dat TomTom3 op de Palm plug & play is via een sd-kaartje. Op de pocket pc moeten software en TeleAtlas-kaarten via de pc worden geïnstalleerd. Een nadeel van TomTom3 blijft het ontbreken van grensoverschrijdende routes. Wel wordt bij TomTom Benelux het kaartbestand Major Roads of Europe meegeleverd. Daarmee rijdt u vanaf het vertrekpunt inderdaad door tot in (bijvoorbeeld) Duitsland, maar slechts tot de stadsgrenzen. Binnen de stad moet u overschakelen op de detailkaart van Duitsland. Kaarten van vijftien West-Europese landen zijn als complete set te koop (€ 189). TomTom's interface is veruit de beste van alle geteste pakketten, met grote knoppen en dito toetsenbord. Tijdens het invoeren van bestemmingen onthoudt TomTom recent bezochte steden en straten, dat scheelt opnieuw intikken. Gaat er tijdens het navigeren iets mis, dan berekent de software snel een nieuwe route. Aanwijzingen worden duidelijk uitgesproken en er zijn diverse alternatieve stembestanden beschikbaar (zowel mannelijk als vrouwelijk, Nederlands en Vlaams). De aanwijzingen klinken bovendien logisch genoeg om zonder op het scherm te kijken te navigeren. Kijkt u toch liever op het scherm, dan is er keus uit gedetailleerde 2D- en 3D-weergave. TomTom3 ondersteunt het gebruik van poi's (points of interest), dus u kunt ook routes plannen naar het dichtstbijzijnde benzinestation of de plaatselijke Burger King. TomTom biedt inmiddels ook een 'Traffic' add-on, waarmee het mogelijk is om op abonnementsbasis verkeersinformatie te ontvangen. De dienst is sinds eind mei beschikbaar voor Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk. Na ontvangst van een filemelding kan hier op worden ingespeeld door (eventueel automatisch) een nieuwe route te laten plannen. Conclusie Na twee dagen testrijden is onze bevinding dat alleen de plug & play-pakketten echt gebruiksgemak bieden en geschikt zijn voor minder ervaren computergebruikers. Bij de overige pakketten moet wel wat moeite worden gedaan om het kaartmateriaal op de pda of op het geheugenkaartje te krijgen. Deze pakketten zijn nog niet klaar voor het grote publiek. Eén pakket steekt er tijdens onze testritten voor beide platforms duidelijk bovenuit: TomTom3. Op de pocket pc wordt deze op enige afstand gevolgd door Alturion, met op een gedeelde derde plaats Route 66 en Destinator. Op de Palm staat Perfect Passenger op de tweede en Mapsonic op de derde plaats. De rest van het veld heeft nog het nodige sleutelwerk te doen. De beste koop hangt af van de vraag of u al een pda en/of gps-module bezit. Omdat navigatiepakketten vaak met extra korting in bundels worden aangeboden, loont het de moeite om u goed te oriënteren. Voor deze keer benoemen we dus geen Beste Koop.