Welke eisen? Alle mobiele, zakelijke notebooks uit deze test voldoen aan de volgende criteria:  14 inch tft-kleurenscherm (minimale resolutie 1024 x 768)  Intel Pentium M of AMD Mobile Athlon processor  256 MB geheugen  40 GB harde schijf  Dvd-rom cd/rw combo drive  Wifi (wlan) aansluiting  Windows XP  Maximaal 3,5 kilogram (incl. accu)  Maximaal adviesprijs: € 2800 (inclusief btw) Testmethode Bij het testen van de notebooks hebben we op zeven punten gelet, waarbij we aan ieder punt een 'gewicht' (uitgedrukt in een percentage) hebben toegekend: prestaties (20 %), gebruiksduur batterij (20 %), gewicht en afmetingen (20 %), gebruiksgemak (15 %), gebruiksmogelijkheden (10 %), service en garantie (10 %) en meegeleverde software (5 %). De prestaties meten we doorgaans met het benchmarkprogramma Sysmark 2004, maar omdat deze benchmark nogal veeleisend is en erg gevoelig voor conflicten, hebben niet alle notebooks de benchmark succesvol afgerond. Daarom zijn ook alle notebooks onderworpen aan PCMark 2004, een synthetische benchmark die de verschillende capaciteiten van een notebook test. Denk hierbij aan processor, geheugen en harde schijfsnelheid. Ook al meet PCMark de grafische capaciteit, het test dit onderdeel niet tot het uiterste. Daarom gebruiken we 3DMark om een beeld te krijgen van de grafische prestaties. Niet alle notebooks kunnen de zware eisen van versie 2003 aan, dus hebben we een beroep gedaan op de oudere versie 2001se. Voor het meten van de batterijduur gebruiken we Mobilemark 2002. Alle scores zijn bepaald aan de hand van een puntensysteem. In de score voor afmetingen en gewicht telt het gewicht twee keer mee en de afmetingen één keer. Doordat de afmetingen en het gewicht een eigen score hebben, laten we deze buiten beschouwing bij het beoordelen van het gebruiksgemak. De testresultaten vindt u ook weer terug in de tabel. Voor een volledig overzicht van alle benchmarks en punten verwijzen we u naar PCMweb. Acer Travelmate Het typenummer van dit notebook is erg lang en weinigzeggend, dus we houden het maar op 'de Travelmate'. Deze naam suggereert al dat het notebook speciaal geschikt is voor de reizende gebruiker. Toch vinden we hem hier wat te groot en te zwaar voor, hoewel hij zeker niet de zwaarste en grootste is uit de test. Acer zelf zegt dat het notebook bedoeld is voor het midden- en kleinbedrijf en daarvoor is hij inderdaad uitstekend geschikt. Opvallend is de grafische chipset van de Travelmate: de Mobility Radeon 9700. Deze chipset geeft het notebook een flinke grafische capaciteit die misschien wel wat overdreven is voor zakelijk gebruik. Daarentegen zal de gamende telewerker waarschijnlijk erg blij zijn met deze notebook. Ook opvallend is het gekozen besturingssysteem: bij een zakelijk notebook verwachten we toch eerder Windows XP Pro dan de Home edition. De standaard garantie van Acer is niet echt geweldig en ook bij dit notebook is hij minimaal. Desalniettemin maakt de lage prijs dit notebook erg interessant voor iedereen die niet te veel geld kwijt wil zijn aan goede prestaties. BenQ Joybook 5120 BenQ richt zich vooral op de consumentenmarkt, maar doet met de Joybook toch ook een gooi naar de gunst van de zakelijke gebruiker. De Joybook onderscheidt zich door een hip uiterlijk en een groot gebruiksgemak. Ook is het één van de kleinere notebooks uit de test. Met zijn 2,9 kilo kunnen we dit notebook niet echt licht noemen. Als extra software levert BenQ het speciale QMedia. Hoewel deze multimediasoftware best aardig is, heeft het voor de zakelijke gebruiker weinig tot geen meerwaarde en zal hij het misschien eerder beschouwen als systeemvervuiling. Het is dan ook de grote harde schijf (60 GB) en de dvd-brander die dit notebook interessant maken voor de zakelijke markt. Wat prestaties betreft scoort de Joybook 5120 gemiddeld. Al met al een aardig notebook, waarmee BenQ een serieuze speler op de zakelijke markt is geworden. Dator Wodan 553 Uit de handen van leverancier Dator komt de Wodan 553. Afgezien van de naam is dit een heel aardig notebook, met als sterkste punt de prijs: met zijn € 1349 is dit het goedkoopste notebook uit de test. Bovendien krijgt u hierbij een redelijke garantie geleverd (carry in) van twee jaar, die u eventueel kunt uitbreiden naar twee tot drie jaar pick up & return. Ook leuk is de gratis usb webcam. Qua gewicht en afmetingen is dit notebook vergelijkbaar met de BenQ. Wat betreft de prestaties scoort hij net onder het gemiddelde. Ook de kwaliteit van het beeldscherm is minder in vergelijking met de rest. Dit betekent overigens niet dat de Wodan een slecht notebook is. Voor weinig geld krijgt u van Dator alles wat u nodig hebt, plus een webcam. En dat is een goede deal. HP Compaq Business Notebook Enigszins verrast waren we wel door de inzending van HP. Want ondanks dat in deze test mobiliteit centraal staat, stuurt HP ons een joekel van een breedbeeld notebook van meer dan drie kilo. Omdat het Business Notebook verder wel voldoet aan onze testcriteria hebben we hem gewoon meegenomen in de test. Qua prestaties scoort de HP heel behoorlijk en hij zou dan ook prima dienst kunnen doen als multimedia notebook. De kwaliteit van het beeldscherm is dik in orde en als één van de weinigen komt er een goed geluid uit de boxen! Ook leuk is de knop die het touchpad uitschakelt. Zo voorkomt u dat u tijdens het tekstverwerken opeens heel ergens anders aan het typen bent. Wel jammer is dat een dvd-brander ontbreekt; we moeten het doen met een dvd-rom/cd-rewriter combo. Wat mobiliteit betreft scoort deze een stuk minder. Zo'n breedbeeld scherm is leuk, maar heeft wel nadelige gevolgen voor het energieverbruik. Gelukkig valt het uithoudingsvermogen van de batterij mee. Na precies 3 uur houdt hij het voor gezien. De prijs is erg aantrekkelijk. Voor € 1599 krijgt u veel moois van HP, maar we vragen ons wel af welke zakelijke gebruiker bereid is de hele dag met zo'n meganotebook te slepen. Maxdata Pro 8100X Bij de inzending van Maxdata hebben we een déjà-vu. Dit notebook ziet er exact hetzelfde uit als hun inzending in onze test van multimedia-notebook in PCM april! Gelukkig zit de gelijkenis 'm alleen in het uiterlijk, dit notebook is opgebouwd uit compleet andere componenten. De aanwezige hardware is niet verkeerd: een Pentium M 1,6 GHz processor, 512 MB geheugen, Mobility Radeon 9600 chipset en een 60 GB harde schijf. Dit maakt de Pro 8100X breed inzetbaar. Wel missen we (net als bij HP) een dvd-brander. Die had er voor die € 1899 best in mogen zitten! De kwaliteit van de speakers is aardig. Het klinkt tenminste niet als een transistor radio, zoals bij sommige andere notebooks uit de test. Wat ook zeer prettig is zijn de vier usb-sloten aan de linkerkant. Geen gepiel meer achter uw scherm en geen zorgen meer dat u te weinig usb-ingangen hebt. Ook de meegeleverde software is bij Maxdata dik in orde. Zo krijgt u een Microsoft Works-suite, een antivirusprogramma en een firewall meegeleverd. Daar kunnen andere leveranciers nog een voorbeeld aan nemen. Voor de allrounder die direct aan de slag wil is de Maxdata Pro een prima keuze. NEC Versa P520 Van NEC hebben we een prachtig lichtgewicht notebook ontvangen, maar helaas blijkt dit preproductie-model defect, waardoor het vanzelfsprekend niet meer mee kan doen in de test. NEC stuurde ons snel een vervangend model: de Versa P520. Helaas is dit notebook minder smal en licht, maar gelukkig past het nog steeds binnen de gestelde criteria. Zoals gezegd is de Versa P520 aan de grote en zware kant, zijn kracht zit 'm dan ook in de mogelijkheden en het gebruiksgemak. Zo bevat dit notebook als enige een diskettestation. Voor de zakelijke gebruiker (die op de zaak nog werkt met Windows NT 4.0 en wegens beleid zijn notebook niet mag aansluiten op het netwerk) is deze antieke technologie een geschenk uit de hemel. Jammer wel dat de P520 geen memory cardreader heeft, hier staat weer tegenover dat je twee pc-cards in het notebook kunt plaatsen. Zo kunt u er zelf alsnog een reader in plaatsen en hebt u daarna nog een slot over voor bijvoorbeeld een bluetooth-adapter. Verder is de P520 voorzien van een dvd-brander. Het beeldscherm is van prima kwaliteit en de boxen geven een geluidskwaliteit die vergelijkbaar is met het notebook van HP. Dit notebook is van alle gemakken voorzien: analoge volumeregelaar, scrollfunctie voor de touchpad, handmatige schakelaar voor wifi en vier usb-ingangen (waarvan twee aan de zijkant). Al deze eigenschappen maken de Versa P520 – ondanks zijn grootte en gewicht – een bijzonder prettig notebook om mee te werken. Paradigit Voyager 9170 Het notebook van Paradigit lijkt als twee druppels water op de Maxdata Pro. Echter van binnen zijn er nog al wat verschillen. Zo is de Voyager een stuk krachtiger en heeft hij, in tegenstelling tot de Maxdata, wél een dvd brander. Wat gebruiksgemak lijken beide notebooks wel weer op elkaar: ook hier vinden we die vier handige usb-sloten aan de zijkant en is de kwaliteit van het scherm en de geluidsboxen uitstekend. Hoewel de Voyager erg krachtig is, heeft hij ook één zwak: de batterij. Deze gaat maar twee uur en 33 minuten mee, en dat is niet veel. Helemaal niet voor een Centrino notebook! Wat software betreft heeft Paradigit gekozen voor Windows XP Home (beetje vreemd voor een zakelijk notebook) en Panda Antivirus. De prijs liegt er niet om. Voor betrekkelijk weinig geld krijgt u een heel capabel notebook. Sony Vaio VGN-S1XP Sony heeft de roep om mobiliteit ter harte genomen en komt met de VGN-S1XP. Dit notebook is de kleinste uit de test en weegt minder dan 2 kilo. Klein maar fijn, want in deze notebook schuilt de krachtigste hardware die de beste prestaties van de test oplevert! De notebookschermen van Sony zijn haarscherp en erg helder, hoewel we soms ook van mensen horen dat ze het spiegelen van het scherm vervelend vinden. Daarnaast is het notebook voorzien van een memorystick reader, wlan-g, een dvd-brander, bluetooth en een 60 GB harde schijf. In tegenstelling tot de andere krachtpatsers heeft de Sony weinig last van een lage batterijlevensduur. Hij gaat drie en een half uur mee en dat is geen slechte score. Behalve de hardware heeft Sony ook de software prima geregeld. Zo krijgt u een hele lading aan software waaronder MS Works, Adobe Acrobat Elements, Adobe Photoshop Elements, Norton Internet Security 2004 en diverse multimedia software van SonicStage. Ons oordeel is unaniem: dit notebook mag zichzelf het ultieme mobiele notebook noemen, de droom van elke roadwarrior. Jammer alleen dat aan al dit moois ook een mooi (lees: hoog) prijskaartje hangt. Toshiba Tecra M2 Ook Toshiba heeft begrepen wat mobiliteit inhoudt. Want behalve de Tecra M2 leveren ze ook twee extra accu's mee, waaronder één superaccu. Deze vervangt de normale accu in de notebook. De andere accu past precies op de plek van het dvd-rom/cd-rewriter combo. Voor onze test hebben we de gewone accu vervangen door de superaccu, maar het combo hebben we laten zitten om niet al teveel in te leveren op de gebruiksmogelijkheden. Door het plaatsen van de superaccu wordt het notebook wel zwaarder: normaal weegt de Tecra 2,2 kilo, maar met de superaccu wordt dit 2,5 kilo. Ook steekt de superaccu wat uit aan de achterkant, maar dit hindert verder niet tijdens het werk. Met de standaard batterij houdt de Tecra het 207 minuten vol, maar met de superaccu draait het notebook 493 minuten, wat gelijk staat aan een dikke acht uur! En dan te bedenken dat er nóg een extra accu bijgeplaatst kan worden! Qua prestaties is de Tecra geen krachtpatser. Zo is hij als enige uitgerust met een Geforce FXGo 5200 chipset, maar voor normaal zakelijk gebruik is dit ruim voldoende. Net als de Versa P520 van NEC heeft de Tecra ruimte voor twee pc-cards. Wat software betreft verdient Toshiba een pluim. Alle software (van drivers tot applicaties) is netjes op een dvd gezet en via een html-pagina te raadplegen. Zo kunt u bij een kale installatie zelf bepalen welke drivers en programma's u wilt installeren. Systeembeheerders zullen heel gelukkig zijn met deze manier van aanleveren. Naast de standaard software is ook Microsoft Onenote 2003 meegeleverd. Met deze applicatie kunt u gemakkelijk notities maken voor bijvoorbeeld vergaderingen. Wij zien hier liever een Office-achtig pakket voor in de plaats. Bent u veel op reis en komt u veel op locaties waar geen stopcontact voor handen is? Dan is de Tecra M2 hét notebook voor u. Conclusie Alle deelnemers aan deze test zijn prima zakelijke notebooks, maar er zijn er maar een paar waarbij mobiliteit echt hoogtij viert. Dit zijn de Sony Vaio VGN-S1XP en de Toshiba Tecra M2. Deze twee notebooks zijn het best geschikt voor mobiel gebruik en verdienen daarom het predikaat PCM Keuze Beste Product. Voor het predikaat Beste Koop komt de Acer Travelmate in aanmerking. Dit notebook biedt redelijke mobiliteit en mogelijkheden voor een lage prijs. Waar is Dell? Oplettende lezers zal het opgevallen zijn dat Dell niet deelneemt aan deze test. Natuurlijk hebben we het bedrijf uitgenodigd, maar Dell is er helaas niet in geslaagd op tijd een geschikte kandidaat in te leveren. Dell heeft ons beloofd de volgende test weer van de partij te zijn. Een belofte waar we ze aan houden! Als je veel onderweg bent, is een notebooktas wel zo handig. Doe daarom mee met onze prijsvraag en maak kans op deze Jansport notebooktas ter waarde van € 119,90! Deze notebooktas is uitgevoerd met het ShockShield systeem; een innovatief systeem dat effectieve bescherming biedt aan uw laptop. Zo is de flexibele bodem gemaakt van hoge dichtheid schuim en stootabsorberende polymeren. Bovendien wordt dankzij de ergonomische constructie van de schouderbanden het draaggewicht tot vijftig procent verminderd! Meer info? Surf naar www.jansport.com. De prijsvraag: wat is de naam van deze JanSport-tas? Stuur uw oplossing naar pcm.lezers@bp.vnu.com, onder vermelding van JanSport-tas. Vergeet niet uw naam en mailadres te vermelden. U mag één oplossing insturen. Meedoen kan tot 13 september. Welke gebruiker bent u? Wie zijn notebook voornamelijk gebruikt voor Powerpoint-presentaties, stelt heel andere eisen aan een notebook dan wanneer u zwaar grafische applicaties moet draaien voor uw werk. Daarom hebben we alle notebooks uit deze test ook onderverdeeld in drie gebruikersgroepen: telewerkers, Powerpoint-adepten en road-warriors. Welk notebook is voor u het meest geschikt? In de tabel ziet u welke percentages we aan de verschillende onderdelen hebben toegekend. Telewerker Een telewerker heeft twee werkplekken: thuis en kantoor. Het notebook gaat iedere dag mee, het gewicht ervan is dus erg belangrijk. Vaak is wel op beide plaatsen stroom voorhanden waardoor een accu minder belangrijk is. Aan de hardware stelt een gemiddelde telewerker minder eisen, deze hoeft geen topprestaties te leveren. Uiteindelijk zijn de kosten van het notebook nog het belangrijkst, aangezien een bedrijf vaak meerdere telewerkers telt. De drie aanraders uit deze test zijn: Acer Travelmate, Dator Wodan 553 en de Paradigit Voyager 9170. Powerpoint-adept Zoals de naam al doet vermoeden houdt deze gebruiker zich veel bezig met presentaties. Hierbij wordt het notebook niet alleen gebruikt om de presentaties te maken, je hebt het notebook ook nodig om ze te laten zien. Omdat niet overal een stopcontact voorhanden is, is batterijduur dus erg belangrijk. En omdat er veel wordt gereisd (je moet de presentatie steeds op een andere plek houden) is het gewicht ook een belangrijke factor. Ook hier zijn prestaties minder doorslagggevens; programma's als Powerpoint stellen niet heel veel eisen aan de hardware. De absolute winnaar in deze categorie is Toshiba dankzij zijn 'high capacity'-accu. Speelt prijs ook een rol, dan is de Acer Travelmate wellicht ook een aantrekkelijke optie. Roadwarrior Veel onderweg en overal kunnen werken, dat typeert de roadwarrior. Behalve dat het notebook dus voorzien moet zijn van een stevige accu, mag hij ook niet al te groot zijn. Tel daarbij op de hoge eisen die aan de prestaties van het notebook worden gesteld, en er blijven eigenlijk maar twee serieuze kandidaten over: de Sony Vaio en de Toshiba Tecra. Beide notebooks zijn de absolute top voor de mobiele, zakelijke gebruiker. Eisentabel.xls Wilt u meer informatie over een van deze notebooks? Surf dan eens naar PCMweb. Hier staan alle benchmark-scores en puntentoekenningen van deze test nogmaals op een rij.