Meedoen of zelf opzetten. Wie eenmaal het gemak van een draadloos netwerk heeft ervaren wil al snel meer: want waarom zou een dergelijk netwerk vlak buiten de voordeur ophouden? Met eenvoudige middelen komt u honderden meters tot enkele kilometers ver, afhankelijk van de schaal die u kiest. Wij bezochten de mensen achter Wireless Leiden om te kijken hoe zij het hebben aangepakt.

"Het zal niet lang meer duren voor draadloze netwerken net zo gewoon worden als bekabelde verbindingen. Met infrarood, bluetooth, wifi of een andere draadloze technologie maakt u snel een ad-hoc netwerkje om informatie tussen apparaten uit te wisselen. Wie eenmaal de smaak te pakken heeft, begint aan een permanent draadloos netwerk. Meestal zal dit op basis van wifi zijn, hoewel bluetooth ook in opkomst is. Daarna zijn de mogelijkheden nog lang niet uitgeput: een permanente verbinding met een vriend verderop in de buurt om onderling te kunnen gamen of bestanden makkelijk uit te wisselen zou bijvoorbeeld erg handig kunnen zijn. Of misschien woont u net als de auteur van dit artikel in een etagewoning met gigantische binnentuin waar u zomers ook wel eens wilt zitten (én internetten!). Na uw eigen straat is de wijk of zelfs de hele stad nog maar een relatief kleine stap: het enige wat u nodig hebt zijn een paar enthousiaste medestanders die mee willen doen aan het experiment. Met een paar antennes op strategisch gekozen plaatsen kunt u al een hele stad voorzien van een draadloos netwerk. Klinkt ongeloofwaardig? Wireless Leiden, de meest draadloze stad in Nederland, kan ons meer vertellen. Wireless Leiden Zelfs op wereldschaal is Leiden uniek, zeggen woordvoerder Huub Schuurmans en voorzitter Jasper Koolhaas van de Stichting Wireless Leiden: “De internationale pers lijkt dan wel vooral oog te hebben voor initiatieven in Seattle, New York en San Francisco, maar de mensen van Wireless Leiden hebben een 802.11b-netwerk opgezet dat in Nederland en ver daarbuiten zijn weerga niet kent. En dankzij de inzet van een groot aantal vrijwilligers zelfs zonder een cent subsidie. Vergelijk dat eens met een soortgelijk project als de Kenniswijk in Eindhoven dat zich na vijf jaar werk en vele miljoenen subsidie nog op weinig punten met Leiden kan meten”. Goedkope infrastructuur Het plan om in Leiden een draadloos netwerk te bouwen ontstond vanuit de gedachte dat veel communicatie lokaal is: mensen sturen e-mail naar vrienden die meestal in dezelfde stad wonen en zoeken op internet de openingstijden van de bibliotheek of de dienst Burgerzaken. Daarom lag de nadruk vanaf het begin niet op het delen van breedband internettoegang, maar op het vormen van een sociaal netwerk, los van de technologie. Het idee was om met behulp van open standaarden een eigen, zelfstandig netwerk op te zetten waaraan iedereen een bijdrage zou kunnen leveren. Daarom wordt er gebruik gemaakt van standaard pc's en open source software (FreeBSD). Particulieren of bedrijven die een node (knooppunt) aan het draadloze net willen toevoegen hebben hierdoor geen zware apparatuur nodig; een afgedankte pc met genoeg vrije ruimte om de FreeBSD-distributie te kunnen draaien is al voldoende. Deelnemers kunnen hun ervaringen uitwisselen via een wiki-site, een website waaraan iedereen tips en praktijkervaringen kan toevoegen en waarvan de teksten vrij door iedereen kunnen worden bewerkt. Daarnaast zijn er maandelijkse bijeenkomsten waar steeds een ander thema aan de orde komt. In het begin kwamen rond de 25 belangstellenden naar deze bijeenkomsten, inmiddels is het aantal bezoekers vertienvoudigd. praktisch De reden waarom Wireless Leiden van het begin af succesvol is, is dat er van meet af aan in oplossingen voor praktische problemen werd gedacht. Zo zocht een aantal bedrijven een oplossing om thuiswerkende medewerkers toegang te geven tot het bedrijfsnetwerk. Wireless Leiden bood daarop voor € 1200 een beveiligde toegang via een vpn, zonder dat er kabels hoefden te worden aangelegd. Gebruikersgroepen zijn, behalve de doorsnee inwoners van Leiden ook studenten die geen vaste telefoonlijn (en dus ook geen adsl) hebben, asielzoekers, tijdelijke gasten van de Leidse universiteit en groepen die zich geen adsl kunnen veroorloven. Ondanks het feit dat het netwerk er oorspronkelijk niet voor was opgericht, bleek internetaanbieder Demon bereid om op drie plaatsen in de stad 8 Mbit gateways te plaatsen. Een van die gateways wordt gebruikt om het verderop gelegen Kaag en Katwijk van breedband internet te voorzien. Binnen het draadloze netwerk van Leiden is op dit moment al veel mogelijk, zoals binnen de stad via internet telefoneren en videobeelden versturen. Chatten en gamen is er daarentegen nog niet bij en voor e-mail kan alleen gebruik worden gemaakt van webmail. Maar dat moet in de toekomst veranderen. De grootste uitdaging van dit moment is echter het vinden van voldoende vrijwilligers met technische kennis, die het plannen en implementeren van nodes en ontvangers voor hun rekening kunnen nemen. Zelf een buurtnetwerk bouwen Zin om zelf ook zo'n draadloos buurtnetwerk op te zetten? Jasper Koolhaas heeft maar één tip: ga het gewoon doen. “Ik heb teveel initiatieven gezien die bleven steken in eindeloos overleg, inspraak en wachten op subsidies. Wireless Leiden heeft in korte tijd een behoorlijk netwerk weten op te bouwen met minimale middelen”, zegt hij. Hij benadrukt nog eens dat het succes in de beginfase te danken was aan het feit dat zij zich vooral praktische toepassingen richtten. Denk daarbij aan het verbinden van scholen die op meerdere locaties zijn gevestigd, bibliotheken waarvan de vestigingen over de hele stad zijn verspreid en zorgcentra die fuseren of nauwer met elkaar moeten gaan samenwerken. Hebt u de middelen niet om alles zelf te bekostigen, dan is het zinvol om dergelijke instellingen en bedrijven bij het project te betrekken. Bovendien creëer je daarmee vanzelf meer draagvlak voor het initiatief. Een andere aanbeveling is zoveel mogelijk met andere ge'nteresseerden samen te werken. Bij onze zoektocht naar interessante draadloze buurtnetwerken kwamen we heel wat eenmansacties tegen: mensen die onder een naam als Wireless Terweksel proberen iets tot stand te brengen. In uw eentje kunt u echter hoogstens uw directe omgeving van draadloos internet voorzien, niet uw hele wijk of stad. Techniek Een draadloos buurt- of stadsnetwerk bestaat uit meerdere netwerkknooppunten of nodes die op hooggelegen plaatsen (kerktorens, flatgebouwen) zijn geplaatst. Een node bestaat uit twee onderdelen: een omnidirectionele antenne die in alle richtingen het signaal verspreidt, en één of meer richtantennes die de nodes onderling met elkaar verbinden. In plaats van richtantennes kunnen overigens ook paneelantennes worden toegepast. Voordat een node wordt geplaatst, wordt meestal eerst een kaart van de omgeving gemaakt, zodat heuvels, storende bebouwing en dergelijke vermeden kunnen worden. Bent u afhankelijk van eigenaren van gebouwen, dan zult u eerst toestemming moeten vragen voor de plaatsing van de node. Gebouwenbeheerders denken daarbij wel eens, dat ze net als bij gsm-masten een flinke vergoeding voor de plaatsing van de node kunnen verwachten, maar bij vrijwilligersinitiatieven als Wireless Leiden is dat niet haalbaar. Overleggen en praten zal in het begin een groot deel van de tijd in beslag nemen, waardoor het wellicht een beter idee is om van start te gaan op locaties van de deelnemende vrijwilligers zelf, ook al is de ligging daarvan minder optimaal. Er is geen reden om bezorgd te zijn over schadelijke gezondheidseffecten, omdat het vermogen waarmee de radiosignalen worden uitgezonden op een laag niveau liggen. Ook is er geen reden om bang te zijn voor grote constructies met dakantennes, want vanaf de straat zijn de nodes nauwelijks zichtbaar. Voordat u een node plaatst, kunt u met simulaties de dekking van het radiosignaal berekenen. Voor een middelgrote gemeente als Leiden zult u ongeveer 35 nodes nodig hebben om in de gehele stad toegang tot het draadloze netwerk te kunnen bieden. Leiden heeft die doelstelling van volledige dekking overigens al behaald. Een node is via coaxkabels verbonden met de pc, die bijvoorbeeld op de zolderverdieping is geplaatst en op afstand kan worden beheerd. Een toetsenbord of beeldscherm is daarom niet nodig. De benodigde software voor de node-pc is verkrijgbaar via Wireless Leiden. Meedoen Een particulier of bedrijf dat toegang wil tot het draadloze netwerk, richt zijn ontvangstantenne op een van deze nodes. Voor een zo goed mogelijke ontvangst is een vrije zichtlijn, zonder bomen en andere obstakels noodzakelijk. Gebruikers kunnen op twee manieren het signaal van de antenne naar een eigen pc overbrengen: als radiosignaal via een coaxkabel of geconverteerd naar een ethernetsignaal. Dat laatste is het geval bij de in Leiden ontwikkelde Wandy. Daarbij wordt het signaal met behulp van een bridge al bij de antenne van een radiosignaal in een ethernetsignaal omgezet. Dat heeft als voordeel dat het signaal met een relatief dunne utp-kabel naar de pc of het accesspoint elders in huis kan worden overgebracht, zolang de kabel maar niet langer is dan honderd meter. De utp-kabel steekt u met een standaard stekkertje in de netwerkkaart van uw pc. Enige punten van aandacht zijn het feit dat de bridge moet zijn voorzien van een behuizing die bestand is tegen de weersomstandigheden, en dat de bridge gevoed moet worden vanuit het elektriciteitsnet. Voor dat laatste punt is overigens ook een oplossing voorhanden: met Power over Ethernet (PoE) kunt u de bridge via de al aanwezige ethernetkabel van stroom voorzien. Het is ook mogelijk om het radiosignaal via de coaxkabel het huis te laten binnenkomen. Via de antenne legt u dan een zo kort mogelijke coaxkabel naar de pc. Hoe langer de kabel, hoe meer verlies er optreedt. De coaxkabel kunt u met behulp van een verloopstukje (pigtail) met de wifi-kaart van uw pc verbinden. U moet dan wel beschikken over een pci- of pc-kaart met antenneaansluiting. Het grootste nadeel bij deze methode is, naast het mogelijke signaalverlies, dat de kabel nogal dik en onhandelbaar is. U mag niet te hard aan de kabel trekken, de kabel buigen of erop gaan staan. Daarom wordt over het algemeen aangeraden deze methode alleen te gebruiken als uw pc op zolder, vlakbij de antenne staat. Met de aansluiting op het draadloze buurt- of stadsnetwerk heb je overigens nog niet overal in huis toegang tot het draadloze netwerk. Daarvoor zult u zelf nog een draadloos accesspoint moeten installeren of een peer-to-peer netwerkje tussen uw pc's moeten maken. In het laatste geval kunt u bijvoorbeeld ook gebruik maken van bluetooth: steek een bluetooth usb-stick in de computers, breng een koppeling tot stand en u kunt informatie uitwisselen. Als u op een tweede computer ook wilt kunnen surfen en downloaden, is een wifi-accesspoint echter een beter idee. ***kader LomboXnet Niet alleen in buitengebieden is behoefte aan draadloze breedbandtoegang, ook in een grote stad als Utrecht blijken mensen draadloos te willen internetten. Het bewijs hiervoor vinden we bij LomboXnet, een bewonersinitiatief in de Utrechtse wijk Lombok. Mensen kunnen hier voor € 20 een maandabonnement nemen op een verbinding van 4MByte/s up en 2MByte/s down. Omdat abonnees de verbinding moeten delen met andere gebruikers, zal de werkelijke snelheid in de praktijk trouwens lager liggen. Wie niet genoeg heeft aan de maximale datalimiet van 10 GB per maand kan dit voor € 15 extra opwaarderen naar 50 GB per maand. Voorwaarde voor een succesvolle verbinding is wel dat u vrij zicht hebt op het NH-hotel of de toren van de Antoniuskerk in de wijk. Een ononderbroken verbinding kan (net als in Leiden) niet worden gegarandeerd. LomboXnet levert bij een abonnement standaard de Wandy wifi-ontvanger. ***/kader "

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten