De grafische chips die zijn ingebouwd in de nieuwste kaarten van ATI en Nvidia kunnen we gerust bestempelen als mijlpalen. Wij kregen de ATI Radeon X800 XT en de Nvidia Geforce 6800 modellen in handen. Superkracht Dankzij de fors toegenomen rekenkracht van de chips behoren beperkingen bij de beeldopbouw inmiddels tot het verleden. Zelfs grafisch loodzware 3D-spellen als Far Cry en Unreal Tournament 2004 laten zich nog bij hoge beeldresoluties – bijvoorbeeld 1600x1200 – in de beste beeldkwaliteit spelen, zonder dat de framerate ook maar een moment in het gedrang raakt. Een ingeschakelde full-scene-anti-aliasing en anisotropische filtering horen nu bij alle spellen tot de standaard instelling in de grafische kaart-driver. In de strijd van de pixelgiganten ligt ATI een neuslengte voor op Nvidia: de Radeon X800 XT presteert in de meeste benchmarks 15 tot 20 procent hoger dan de Geforce 6800 Ultra. Verdubbelde prestaties Nog indrukwekkender is de prestatievoorsprong op de grafische kaarten die tot nu toe als snelste golden: de framerates bij de nieuwste kaarten liggen vaak tweemaal zo hoog als bij de huidige ATI Radeon 9800 XT- of Geforce FX 5950 Ultra-kaarten. Deze superprestaties zijn te danken aan een duidelijk hogere complexiteit van de grafische chips: de Geforce 6800 bestaat uit maar liefst 222 miljoen transistoren, terwijl de Radeon X800 zo'n 160 miljoen schakelingen bevat! Indrukwekkende getallen: zelfs de modernste Pentium 4 processor komt niet hoger dan 125 miljoen schakelingen. Achter het hoge transistoraantal verstoppen zich bijvoorbeeld 16 pixel pipelines – tweemaal zoveel als we bij de voorgangers vonden. De pixel-fill-rate steigt daarmee ook met een factor twee, waardoor een vloeiende beeldopbouw bij hoge resoluties en rekenintensieve kwaliteitsinstellingen mogelijk zijn. Ook de prestaties van de geometrie-eenheden worden zo goed als vertweevoudigd. Nvidia: klaar voor de toekomst Nvidia is wat innovaties betreft goed voorbereid op de toekomst; de Geforce 6800-chip ondersteunt versie 3.0 van de vertex- en pixel-shaders die benut kunnen worden met de volgende versie van DirectX (9.0c). Tot de verbeteringen horen bijvoorbeeld een hoger aantal instructies voor de programmeerbare shaders en de mogelijkheid om dynamische control-bevelen toe te voegen. ATI blijft met de Radeon X800 bij de actuele shader-model 2.0 en gelooft niet in een snelle acceptatie van versie 3.0. ATI wil pas dergelijke functionaliteit in een volgende chip integreren, op het moment dat de softwarehuizen de nieuwe functies ook daadwerkelijk gaan gebruiken. Om toch tot een hoge beeldkwaliteit te komen past ATI vernieuwingen aan de bestaande technieken toe. Een voorbeeld zijn de normal-maps – vergelijkbaar met textures, alleen slaan ze geen geometrie-informatie op maar kleur-informatie. Zo kunnen objecten worden voorzien van een echte oppervlaktestructuur met kleuren en textures. Via compressie van deze normal-maps brengt ATI de enorme datastroom in de kaart terug. Spellen als Serious Sam 2 en Half Life 2 zullen deze feature in de toekomst gaan gebruiken. Nvidia's 32 bits floating point rekenprecisie voldoet ook aan de standaard die met DirectX 9.0c wordt neergezet. ATI daarentegen biedt op het moment niet meer dan 24 bits. Zelfs DirectX 10-functionaliteit voor de komende Longhorn-versie van Windows is al door Nvidia op de chip geïntegreerd. Stroomvreters Hoewel we de loftrompet hebben afgestoken, kan een minpuntje niet uitblijven; beide kaarten zijn namelijk forse energieverbuikers: in onze test verbruikt de Nvidia 6800 Ultra maar liefst 110 Watt en heeft hij daarvoor maar liefst twee stroomaansluitingen op de kaart nodig! Bovendien moeten deze twee stroomstekkers bij voorkeur ook nog van twee verschillende stroomkabelstrengen uit de voeding komen. Een goede voeding heeft dus meer dan drie kabelstrengen nodig en eigenlijk rond de 480 Watt moeten leveren. Onze ATI Radeon X800 XT ligt in de test wat stroomverbruik betreft nog eens 3 tot 5 Watt hoger dan de Geforce 6800 Ultra, maar omdat het hier om een pre-productie-exemplaar gaat kunnen we over het echte energiegebruik nog geen uitspraak doen. Processor krijgt hulp Wat nog ontbreekt in de meegeleverde bèta-stuurprogramma's, zijn de nieuwe videofuncties van de grafische chips. De grafische kaart neemt steeds meer taken van de processor over, zoals bij het decoderen van mpeg1, 2 of 4-films. De Nvidia Geforce 6800 ondersteunt de processor ook nog eens bij het encoderen van deze filmformaten – vooral praktisch voor de grafische kaarten die voorzien zijn van een tv-tuner of video-ingang. Prijzen Voor de ATI Radeon X800 XT- en de Geforce 6800 Ultra-modellen moet de fanatieke koper rond de € 550 neerleggen. De meer prijsbewuste kopers kunnen kiezen voor de Radeon X800 Pro voor ca. € 400 en de Geforce 6800 Standard-kaart die voor € 350 over de toonbank gaat. In vergelijking met de topmodellen zijn bij deze goedkopere kaarten de pixel-pipelines en de klokfrequenties gereduceerd (zie tabel). Conclusie ATI en Nvidia zetten met hun nieuwe kaarten iets revolutionairs op de markt. Immers, een prestatieverdubbeling ten opzichte van de huidige kaarten mag gerust spectaculair worden genoemd. Dat er ook gedacht wordt aan ondersteuning van extra functionaliteit, zoals video-decoding, is een prettige ontwikkeling. Het nadeel aan de kaarten blijft op dit moment de prijs en het exorbitante stoomverbruik: u mag er gerust een sterkere voeding bij kopen.