Jan Koum, de illustere oprichter van WhatsApp, is weg. De bedenker van 's werelds populairste chat-app is met ruzie weggegaan bij moederbedrijf Facebook, volgens geruchten omdat hij het oneens was over wat Facebook met de data van gebruikers wilde doen. Facebook zit ondertussen in een lastige positie, want hoe verdien je zo'n miljardeninvestering nou terug? Krijgt WhatsApp advertenties?
De twee belangrijkste oprichters van WhatsApp zijn nu weg. Vorig jaar verliet medeoprichter Brian Acton het bedrijf, en nu is ook hoofdoprichter Jan Koum weg. Volgens geruchten is Koum vertrokken omdat hij het niet eens was met de koers die Facebook voor ogen had met WhatsApp, met name op het gebied van advertenties en de privacy van gebruikers. In zijn afscheidsblogpost spreekt Koum daar echter niet over.
Privacyonvriendelijke jeugd
Jan Koum was een opvallende figuur. Zijn verhaal was klassiek: een arme arbeidsmigrant uit Oekraïne die naar 'the land of hope and glory' kwam om keihard te werken voor zijn succes en die door inventiviteit en een flinke dosis geluk in één klap miljardair werd. Koums verhaal over zijn jeugd is niet zomaar een feel good-verhaal, het is volgens hemzelf de essentie van waarom hij WhatsApp überhaupt oprichtte.
In interviews en blogs herinnert Koum zich regelmatig hoe hij opgroeide in de Sovjet Unie en hoe je daar helemaal geen privacy had. Dat was volgens de oprichter de grondslag om geen advertenties in de app in te bouwen. Bovendien zit niemand echt te wachten op ads, redeneerde Koum in een inmiddels beroemde blogpost, 'Why we don't sell ads'. Dat werd na de overname nog eens bevestigd door Koum.
Verdienmodel
Als je een app verkoopt voor 19 miljard dollar is het naïef te denken dat daar geen idee voor een verdienmodel achter zit. Toch is het gebruiken van persoonlijke data (bijvoorbeeld gespreksgeschiedenis) geen optie meer. In 2016 voerde WhatsApp namelijk end-to-end-versleuteling door, waardoor niemand meer kan lezen wat er in berichten wordt gezegd - inclusief WhatsApp zelf.
Abonnement of niet
Het is echter nooit helemaal duidelijk geweest wat dan wél het verdienmodel van WhatsApp was, of zou moeten worden. Vroeger werd er nog gebruik gemaakt van een abonnementsvorm. Gebruikers betaalden eenmalig 99 cent, óf ze betaalden dat bedrag per jaar. Die willekeur was meteen symbolisch voor hoe gefragmenteerd het beleid was, want andere gebruikers betaalden weer helemaal niks. En dan waren er nog de gebruikers die jarenlang gratis gebruik maakten van de app en toen ineens te horen kregen dat er kosten aan verbonden werden.
Vlak na de overname van Facebook koos WhatsApp ervoor het hele abonnementsmodel maar weg te laten. Inmiddels is WhatsApp helemaal gratis.
Speculaties
Inmiddels zijn we 4 jaar verder van de overname en nog steeds is het niet duidelijk hoe Mark Zuckerberg de enorme investering denkt terug te verdienen. Er zijn echter wel wat speculaties.
Als je een app verkoopt voor 19 miljard moet dat bedrag wel worden terugverdiend
-
Toch maar advertenties?
Het lijkt niet logisch om weer een abonnementsmodel te introduceren. Gebruikers betalen al jaren niet meer voor WhatsApp en accepteren dat niet zonder slag of stoot.
Advertenties zijn een optie, met een grote 'maar': Facebook moet dan weten wie je bent. Het advertentiemodel van Facebook werkt juist zo goed omdat het alles van zijn gebruikers weet. Van WhatsApp-gebruikers weet het in theorie een stuk minder, omdat het bedrijf de berichten niet kan lezen en analyseren.
Metadata
Misschien is dat de reden dat Facebook zo graag de metadata van WhatsApp koppelt aan Facebook. Zo vraagt het sociale netwerk regelmatig om je telefoonnummer. Op die manier kan het makkelijk Facebook-accounts aan WhatsApp-gebruikers koppelen. Die methode is wel controversieel: in Duitsland is dat bijvoorbeeld al illegaal verklaard.
Mocht Facebook daar toch mee doorgaan, dan zou het zomaar kunnen dat er alsnog advertenties in WhatsApp verschijnen. Nu Koum en Acton allebei weg zijn bij Facebook zijn er nog maar weinig hooggeplaatste leiders die hun poot nog stijf kunnen houden.
Ads schrikken gebruikers af
Van de andere kant moet Facebook ook wel héél goed oppassen als het ineens advertenties in WhatsApp gaat tonen. Dat vinden gebruikers waarschijnlijk niet alleen vervelend, maar ook wat eng - zeker als die advertenties heel persoonlijk zijn. Stel dat je net een kind hebt gekregen en daar op WhatsApp vanzelfsprekend vaak over praat, maar ook op Facebook veel nieuwe kinderfoto's zet of pagina's voor jonge ouders bekijkt. Als je dan ineens in WhatsApp advertenties voor kinderwagens ziet maakt het niet veel uit of die data via een koppeling van je Facebook-gegevens klopt - veel gebruikers denken dan waarschijnlijk dat Facebook hun gesprekken alsnog afluistert.
WhatsApp Business
Mogelijk moet WhatsApp dus naar een alternatief verdienmodel gaan kijken. Er is in ieder geval één optie die potentie heeft: WhatsApp Business. Die versie van de chat-app werd onlangs gelanceerd en kan worden ingezet door bedrijven die hun klanten makkelijker te woorden willen staan. Bedrijven zoals KLM experimenteren er al mee.
Het idee achter WhatsApp Business is dat bedrijven uiteindelijk gaan betalen om hun klanten te bereiken. Een slimme zet, want bedrijven zullen er veel minder moeite mee hebben om geld neer te tellen voor de app. Van de andere kant kun je je ook afvragen waarom de app dan nu al gratis te gebruiken is...
WeChat-model
Mogelijk past dat in een bredere strategie die Facebook voor ogen heeft. Dat lijkt wel wat op die van het Chinese WeChat, de app waarin álles in het dagelijks leven wordt geregeld. WeChat is niet alleen een chat-app, maar je kunt er ook je bankrekeningen aan koppelen, er boodschappen mee doen, en er taxi's mee bestellen.
Payments
Het is niet ondenkbaar dat WhatsApp ook die kant op wil. Vorig jaar startte het bedrijf bijvoorbeeld een voorzichtige proef in India genaamd 'WhatsApp Payments', een platform waarmee je via een gekoppelde creditcard kon betalen in winkels. Opvallend is dat Koum met Facebook botste over dat platform volgens sommige media, maar details daarover zijn niet bekend.
Het geld moet ergens vandaan komen...
Nu Jan Koum weg is bij WhatsApp lijkt het logischer dat Facebook op de één of andere manier geld gaat verdienen aan WhatsApp. Met de grootste tegenstander uit de weg ligt dat alleen maar voor de hand. Dat is ook niet meer dan logisch: een bedrijf dat door zoveel mensen gebruikt wordt en zoveel waard is kan nooit gratis blijven. En hoewel geld verdienen aan een miljard gebruikers op zichzelf niet lastig is zal het lastig worden voor Facebook om dat te doen op een manier die niet iedereen afschrikt naar andere platformen.