Stoppen voor een verkeerslicht is de grootste frustratie voor fietsers in Nederland. Een Utrechts bedrijf denkt daar wat op gevonden te hebben. ‘FietsFlo’ wil ervoor zorgen dat fietsers sneller groen licht kunnen krijgen. Dat is niet helemaal zo, maar zo vóélt het wel.
Flo is een project van Springlab, een bureau uit Utrecht dat zich bezighoudt met projecten rondom beweging. Dat maakt het extra frappant dat Flo kon worden ontworpen. “We wisten namelijk weinig van verkeer”, vertelt oprichter Jan-Paul de Beer. “We wilden fietsen leuker maken en daarvoor moesten we eerst ontdekken waar de knelpunten zaten.”
Medewerkers van Springlab sprongen zelf op de fiets … met GoPro’s, en verzamelden data over hoe fietsers door Utrecht trapten. Ook werd een enquête op internet geplaatst. “Daaruit bleek dat verkeerslichten de grootste bron van frustratie waren. Daar wilden we dus iets aan doen, maar we wisten niet precies wát.”
Aanvankelijk bedachten De Beer en zijn collega’s een aantal andere concepten zoals een strip met ledverlichting in de weg, maar dat bleek slecht uitvoerbaar. “Die concepten waren allemaal niet echt schaalbaar”, vertelt hij. Na veel brainstormen kwam daar één belangrijk onderdeel uit: advies geven aan de fietser.
Symbolen van dieren
De eerste versie van Flo bestaat uit een paal die naast een fietspad wordt geplaatst, zo’n 120 meter vóór er een verkeerslicht komt. Met een infraroodsensor wordt gemeten wanneer er een fietser aan komt en hoe hard die fietst. De paal communiceert vervolgens met het verkeerslicht en kijkt hoe lang die nog op groen of rood blijft staan, en laat dan aan de fietser zien hoeveel tijd er nog is om het groene licht te halen.
Met symbolen zoals een haas, een schildpad, of een duimpje omhoog kan de fietser zien of hij respectievelijk harder, zachter of op dezelfde snelheid moet fietsen om het groene licht te halen. Er is daarnaast ook een koe te zien, die geeft aan dat je het groene licht sowieso niet meer kunt halen. Vooral dat laatste symbool was niet meteen duidelijk, maar fietsers leken na verloop van tijd wel te snappen wat de bedoeling ervan was.
Springlab werkte voor het project samen met diverse verkeersdeskundigen en met programmeurs die vanuit de gemeente naar de verkeerslichten kijken. “Er wordt op politiek niveau bepaald wie er de meeste voorrang krijgt op een kruispunt en hoe lang fietsers groen licht krijgen”, legt De Beer uit. In Utrecht wil de gemeente bijvoorbeeld graag meer mensen op de fiets krijgen om de stad duurzamer te maken.
Flo moet worden aangesloten op de verkeersregelinstallatie (afgekort tot VRI), maar dat is nog een hoop gedoe. Sowieso zijn er verschillende makers van zulke VRI’s, allemaal met eigen verschillende soorten aansluitingen. “En dan hebben sommige VRI’s van dezelfde maker een oude óf een nieuwe aansluiting. Ook moet de aansluiting fysiek komen te liggen, dus moet er een kabel onder de grond worden aangelegd. Niet erg handig allemaal.”
Verkeersregelingen
Om aan te geven hoe snel een fietser nog moet doortrappen kijkt Flo naar twee verschillende regelingen in het verkeer. Bij een ‘starre regeling’ zijn de sequenties van verkeerslichten vooraf bepaald: bijvoorbeeld tien seconden groen, dan vijftien seconden rood, en dat voor ieder licht op een kruising. Flo kent die data en kan op basis daarvan bepalen of een fietser sneller of langzamer moet gaan.
Interessanter wordt het echter met de ‘voertuigafhankelijke regeling’, die vaak wordt toegepast buiten spitstijden. Daarbij wordt het licht bepaald op basis van het verkeer, onder andere met de lussen in de weg die meten of er een auto voor een licht staat. “Als dat van toepassing is kan Flo ook een signaal naar het verkeerslicht geven, en als het ware vragen: ‘kun je het licht wat eerder op groen zetten?’. Als dat kan, krijgt de fietser ook sneller groen en kunnen we vervolgens aangeven hoe snel hij moet fietsen.”
Uitdagingen
De Beer en zijn collega’s begonnen vorig jaar met een proef in Utrecht. “De symbolen voegden we later pas toe. We hebben nog veel andere opties geprobeerd, zoals plusjes en minnetjes of simpelweg een snelheidsaanduiding, en daar reageerden fietsers goed op.”
Maar uiteindelijk moest het concept wat speelser worden en kozen de makers voor wat vrolijkere symbolen zoals de haas en de schildpad. De koe is nog ietwat verwarrend: niet iedereen snapt die meteen. De Beer: “Iedere Nederlander die wel eens in Frankrijk op vakantie is geweest weet dat je daar weleens stilstaat voor een koe die lekker op de weg ligt. Daar wilden we graag iets mee doen.”
De toekomst
Het eerste onderzoek naar de pilot die enkele maanden draaide in Utrecht werd onlangs afgerond. De resultaten waren beperkt: fietsers waren bij een starre regeling slechts drie procent van de keren beter af. Bij een voertuigafhankelijke regeling was dat iets beter met acht procent, maar de échte verrassing zat in de perceptie van de fietsers. In maar liefst 16 procent van de keren voelden die alsof ze vaker groen licht kregen, en dat is volgens De Beer waar het écht om draait. “Je ziet dat in alle onderzoeken terug: de beleving is vaak belangrijker en dat is ook de insteek die we met Flo voor ogen hadden.”
Nu het project is afgerond, heeft Springlab veel nieuwe plannen. Eén daarvan is om Flo mobieler te maken, met een eigen stroomvoorziening en draadloze communicatie met het verkeerslicht. Ook op de wensenlijst staat de mogelijkheid om groepen fietsers te herkennen. “Die kunnen dan nog eerder voorrang krijgen, maar daarvoor moeten we eerst nog veel extra data verzamelen.”