Het gaat goed met de bitcoin. Al een week schommelt de koers rond de 2800 dollar, en adepten zijn er zeker van dat de magische grens van 3.000 dollar snel overschreden wordt. Dat betekent dat sommige gebruikers erg rijk zijn geworden - early adopters die 7 jaar geleden meerdere bitcoins kochten of zelf mijnden hebben nu tienduizenden euro's tot hun beschikking als ze besluiten hun digitale munten te verkopen.

En juist dat doet sceptici vermoeden dat de bitcoin op het moment in een flinke bubbel zit. Klopt dat, en gaat die bubbel klappen?

Volatiele valuta

De bitcoin is altijd al een volatile munteenheid geweest. Waar de koers van een gereguleerde valuta zelden meer dan 2% heen en weer schommelt, kan de waarde van de bitcoin in een etmaal soms wel 10 of zelfs 15% stijgen of dalen. Het is ook niet de eerste keer dat de prijs van de bitcoin explosief stijgt. Dat gebeurde ook in 2013, toen de prijs van de munt in bijna 11 dagen wist de verdrievoudigen - en daarna in iets minder dan 3 weken weer instortte.

Ongereguleerd

De reden dat de koers van de bitcoin zo wisselvallig is, ligt deels in zijn kracht: het feit dat de munt niet gereguleerd is. De bitcoin heeft geen bank achter zich, geen centraal orgaan, niets dat de koers vasthoudt en verzekert. De munt is overgeleverd aan de grillen van zijn gebruikers, en die reageren gek op de populariteit. Die zorgt er namelijk voor dat de bitcoin alleen waard is wat anderen (dat kunnen gebruikers of grote bitcoin-exchanges zijn) zeggen dat hij waard is.

De munten van Satoshi

Een belangrijk onderdeel van de stabiliteit van de bitcoin is overigens ook een veelal onderbelicht aspect: de munten die Satoshi Nakamoto in bezit heeft. Nakamoto is de mytische bedenker van de bitcoin, en hoewel er jarenlang veel is gespeculeerd over zijn identiteit is nooit onomstoten bewezen wie Nakamoto precies is. Wat wel bekend is, is het aantal munten dat de uitvinder heeft.

2,4 miljard euro aan bitcoins

Dat zijn er niet minder dan een miljoen, grotendeels gemijnd uit het eerste block van de blockchain, ook wel het 'genesis-block' genoemd. Buiten een paar testtransacties om is daarvan bijna niets uitgegeven. Er is dus nog ergens een bitcoin-wallet met 1 miljoen onaangeroerde bitcoins, die op moment van schrijven meer dan 2,4 miljard euro waard zijn. Dat bedrag is zo hoog dat het moeilijk is om het in perspectief te zien, dus laten we dat eens op een andere manier proberen: in totaal zijn er 13,5 miljoen bitcoins in omloop, en Satoshi Nakamoto bezit er daar 7,5% van.

Meer waard dan geld

De munten zijn vrijwel onaangeroerd gebleven in de afgelopen jaren, wat zeker is omdat de bitcoinadressen makkelijk in de gaten te houden zijn. Misschien is Nakamoto de toegang tot zijn wallet kwijt, of, ook niet ondenkbaar, is hij inmiddels overleden. Maar het zou ook goed kunnen dat Nakamoto beseft hoe groot zijn aandeel in de bitcoin is: met 7,5% in bezit kan hij niets uitgeven of converteren naar valuta zonder het equilibrium van de munt ernstig te verstoren - en daarmee de koers volledig doen instorten.

Reden voor inflatie

Waarschijnlijk gaat zoiets voorlopig niet gebeuren. Het is realistischer om te kijken of de bitcoin momenteel in een bubbel zit. Om te weten of dat het geval is of dat de munt gewoon een heel goede investering is, moeten we eerst kijken naar de redenen dat de koers nu zo stijgt. Er is geen definiteve oorzaak te vinden, maar we kunnen wel naar een paar aanwijzingen speculeren.

Ten eerste is er het feit dat Japan onlangs de bitcoin legaliseerde als betaalmiddel. Dat is volgens de fans van de munt een teken dat de wereld klaar is voor de bitcoin, een evangelie dat zij al jaren verspreiden.

Meer ingeburgerd

De leidt meteen ook tot het volgende punt: de bitcoin begint nu eindelijk steeds meer ingeburgerd te raken. Dat komt deels door dit soort acties van Japan, maar het is ook een kip-en-ei-verhaal omdat er steeds meer wordt geschreven over cryptovaluta en er daardoor steeds meer mensen in geïnteresseerd raken. Mede daardoor accepteren ook steeds meer webwinkels bitcoins als betaalmiddel, al gebeurt dat al een paar jaar gestaag.

Investeren

De belangrijkste reden voor de stijging lijkt echter het groeiend aantal investeerders te zijn dat juist nu een graantje probeert mee te pikken van de stijgende koers. Inmiddels is het helemaal niet meer zo ingewikkeld om bitcoins te kopen, want er zijn honderden bitcoin-banken die kant-en-klare wallets aanbieden waar je bitcoins in kunt stoppen die je gewoon via iDeal, PayPal of met je creditcard koopt. Daarom zijn er veel gebruikers die wel eens willen zien waar dit nou over gaat en een paar bitcoins kopen.

Er zijn echter ook grote investeerders die meer dan een halve bitcoin kopen, maar een hele bulk aan digitale valuta. Dat gebeurt alleen om er geld aan te verdienen, met de hoop dat de munten over een jaar nóg meer waard zijn.

Nut van de bitcoin

Al sinds de eerste dagen van de bitcoin houden critici en fans discussies over de meerwaarde van cryptovaluta. De voorstanders denken dat die ooit banken gaan vervangen of dat werknemers hun salaris in bitcoins laten uitbetalen. Opvallend is wel dat veel van die voorstanders de bitcoin ook grotendeels gebruiken als spaarmiddel, door hun spaargeld of pensioen om te zetten naar cryptomunten omdat zij bijvoorbeeld banken sinds de crisis niet meer vertrouwen.

Aan de andere kant noemen critici bitcoins en de onderliggende blockchaintechnologie wel eens 'een oplossing op zoek naar een probleem'. Volgens hen is de bitcoin hooguit een trend en is de stijgende koers daar het voorbeeld van.

Investeringen

Hoewel er zeker voordelen en praktische componenten aan de bitcoin zitten, lijkt de munt op het moment vooral gekocht te worden door mensen die het willen gebruiken als investering. Ook veel uitgesproken voorstanders gebruiken de munt regelmatig vooral als spaarmiddel en niet als liquide middel. Maar op het moment dat er nog steeds geen grootschalig gebruik wordt gemaakt van de munt voor zaken waar we normaal de euro, dollar of pond voor gebruiken, blijft de waarde van de bitcoin arbitrair. De waarde stijgt door de plotselinge interesse in de munt, maar wat gebeurt er wanneer een groot deel van de investeerders plotseling bepaalt dat het risico te groot wordt en zij hun bitcoins verkopen tegen flinke winst?

Hack

En dan is er altijd nog het risico op een grote hack, zoals een paar jaar geleden op Mt. Gox. Er zijn meer dan genoeg bitcoin-banken die héél veel accounts nog veel meer munten beheren. Eén flinke hack kan genoeg zijn om het vertrouwen in de munt te doen instorten.

Is de bitcoin een bubbel? Het lijkt er wel op. Als de waarde zo afhankelijk is van investeerders is het wachten tot het mis gaat...