Efficiënt werken met Lightroom 5

De verschijning van Lightroom 5 is een goede gelegenheid om een lijstje met handige tips op te stellen, die natuurlijk in veel gevallen ook voor eerdere versies van Lightroom gelden. Als de tip écht alleen in Lightroom 5 werkt, zetten we er dat tussen haakjes achter.

Vuiltjes zichtbaar maken (LR5)
Als je het gereedschap Vlekken verwijderen gebruikt, kan je onder de foto de optie Vlekken visualiseren aanzetten. Je krijgt dan een zwart-witversie te zien, waardoor vlekjes in een egale lucht heel duidelijk zichtbaar worden. Met het schuifje kan je de sterkte van het masker aanpassen, om meer of minder vlekjes te zien. Zet dit schuifje niet té hoog, want anders besteed je veel tijd aan het weghalen van vlekjes die je in de praktijk toch niet ziet.


Met behulp van Vlekken visualiseren zie je beter waar eventuele vlekjes zitten.

De standaardmanier om verzamelingen te bewaren in Lightroom is om ze te rangschikken onder Gewone verzamelingen en Slimme verzamelingen. Zo deelt Lightroom een nieuwe catalogus ook in. Je kunt echter ook een andere rangschikking gebruiken, waardoor het gebruik van mappen in je fotobeheer feitelijk overbodig wordt. Maak voor iedere map een Verzamelingset aan, met dezelfde naam als de map. Gebruik dezelfde hiërarchie, dus maak een set binnen een set voor een map binnen een andere map. Zet in die set vervolgens alle verzamelingen (Slimme en Gewone) die alleen voor die specifieke map gelden, inclusief speciale verzamelingen, zoals boeken en presentaties. Bovenaan in de set plaats je een Slimme verzameling ‘ Alle foto’s’ (inclusief een spatie voor die naam, zodat hij bovenaan komt te staan), die iedere foto zoekt die in de desbetreffende map staat. Zo heb je de mappenstructuur zelf helemaal niet meer nodig! Helemaal bovenaan zet je alle verzamelingen die voor meerdere mappen tegelijk gelden ook weer in een eigen set ‘Alle foto’s’.


Verzamelingen kan je indelen zoals je mappen ingedeeld zijn.

Een organisatiestructuur die helemaal is gebaseerd op verzamelingen heeft nóg een groot pluspunt. Lightroom is opgedeeld in modules en hoewel dit de overzichtelijkheid vergroot, heeft dat ook een nadeel. Als je het fotobeheer en het uitzoeken van foto’s in de Bibliotheek-module uitvoert, ben je constant heen en weer aan het schakelen tussen modules. Verzamelingen zijn echter bereikbaar vanuit elke module. Dus als je iedere foto via een zorgvuldig opgebouwde set van (Slimme) verzamelingen kunt vinden, hoef je de ‘werkmodules’ niet te verlaten om foto’s op te zoeken.


Verzamelingen zijn vanuit iedere module te benaderen.

Slimme voorvertoning is een (lossy) gecomprimeerde dng-versie van de originele foto. De foto is ook verkleind, naar 2540 pixels aan de langste zijde. Dit betekent dat je zonder de originelen online te hebben, allerlei dingen kunt doen waar je vroeger die originelen voor nodig had – zoals iemand even een jpeg-versie van een foto e-mailen. Bedenk wél dat je die 2540 pixels als maximale afmeting aanhoudt, maar dat is voor de meeste toepassingen groot genoeg. Realiseer je ook dat met name verscherpen en ruisreductie een verkeerde indruk kunnen geven, omdat je niet naar het beeld op volledige grootte kunt kijken.


Exporteer niet groter dan 2540 pixels aan de langste zijde terwijl de originelen offline zijn.

Het nieuwe Radiaalfilter in Lightroom 5 is leuk om te gebruiken als je een kleuraccent in een zwart-witfoto wilt aanbrengen. Trek een cirkel rondom het onderwerp dat in kleur moet blijven, en zet bij de instellingen van het filter de Verzadiging op -100. Zo wordt alles buiten de cirkel zwart-wit.


Met het nieuwe Radiaalfilter kan je leuke kleur-in-zwart-witeffecten maken.

Sommige fotografen slaan hun foto’s in zowel raw- als jpeg-formaat op. De standaardinstelling van Lightroom is dat de jpeg-bestanden in dit geval gewoon genegeerd worden. Ze worden niet geïmporteerd. Als je wél beide versies wilt importeren, ga je onder de Voorkeuren van Lightroom naar de tab Algemeen. Daar zie je bij de Importopties als onderste optie Jpeg-bestanden naast raw-bestanden als aparte foto’s behandelen. Vink je die aan, dan importeert Lightroom de jpeg-bestanden wél.


Als je in raw én jpeg fotografeert, kan je handmatig aangeven dat Lightroom beide versies moet importeren.

Als je op een zonnige dag gefotografeerd hebt, is de blauwe lucht vaak een beetje bleek. Een snelle en simpele methode om dit te verbeteren is door de luminantie van die kleur te verminderen. Ga naar de tab HSL, Kleur, Zwart-wit, kies Luminantie en klik op het rondje met de pijltjes linksboven. Plaats de cursor in de lucht en draai aan je muiswiel. Lightroom verlaagt nu de helderheid van de betreffende kleur (Blauw) en past indien nodig automatisch ook aangrenzende kleuren (Aqua) mee aan.


Een fletse blauwe lucht maak je donkerder via de Luminantie van die kleur.

Lightroom heeft een speciale instelling om in de Ontwikkelen-module de versies voor en na de bewerkingen naast elkaar te laten zien. Dit stel je in bij de toolbar meteen onder het beeld, met de knop Y|Y linksonder. Een nadeel van deze instelling is dat de foto’s klein worden. Je kunt via dezelfde knop ook een split-screeninstelling maken, waarbij de ene helft van de foto het origineel laat zien en de andere helft het resultaat na bewerking. Maar dan is het bewerkte deel natuurlijk maar de helft van de foto. Wat je echter ook kunt doen, is de normale weergave aanhouden en even op de \-toets drukken. Dan zie je het beeld vóór de bewerkingen. Nog een keer op de \-toets drukken brengt het bewerkte beeld weer terug.


Met de knop Y|Y kan je een voor/na-weergave instellen, maar het gaat veel handiger door op de \-toets te drukken.

Sommige foto’s doen het geweldig in zwart-wit; andere foto’s zijn typisch kleurenfoto’s. De omzetting van kleur naar zwart-wit is uitgebreid te finetunen, en dat moet je zeker ook doen als je een foto inderdaad in zwart-wit gaat gebruiken. Er is echter een handige shortcut om even snel te spieken hoe een bepaalde foto het in zwart-wit zou doen. Als je in de Ontwikkelen-module bent, druk je even op de V-toets om te kijken hoe de foto eruit zou zien met de standaardomzetting van kleur naar zwart-wit. Druk nog een keer op de V-toets om weer terug te keren naar kleur.


Even snel kijken hoe een foto het in zwart-wit zou doen? Druk op de V-toets.

Lightroom 5 heeft een handige sneltoets gekregen om een foto schermvullend te zien. Dat werkt binnen iedere module, maar je bent dan uiteraard ook de gereedschappen van die module kwijt. Het is dus geen alternatieve weergave bij het bewerken van je beelden, maar je kunt dit wel heel goed gebruiken voor een snelle diashow. De pijltjestoetsen blijven namelijk gewoon werken. Dus als je de eerste foto in een map of een verzameling op Volledig schermweergave zet door op de F-toets te drukken, kan je naar de volgende foto gaan door op de pijltjestoets naar rechts te drukken.


Je kunt een snelle diashow geven met de schermvullende modus en de pijltjestoetsen.

Lightroom 4 had voor het eerst de mogelijkheid om een zogenaamde soft proof (een simulatie van hoe de foto er op de afdruk zal uitzien) te maken. Lightroom 5 heeft een handige extra optie gekregen. Als je soft proofing aanzet door in de Ontwikkelen-module onder het beeld Elektronische proef aan te klikken, kan je de Y|Y-knop gebruiken om ditmaal geen voor/na-versies naast elkaar te zetten, maar de proef zij aan zij met het gewone beeld. Zo kan je sneller en beter zien welke kleuren veranderen als je de foto zou afdrukken.


Als je Elektronische proef (soft proof) aanzet, wordt de Y|Y-weergave een weergave van de proef naast het origineel.

Vorige versies van Lightroom schakelden altijd automatisch naar de verzameling van de huidige/vorige geïmporteerde beelden tijdens het importeren van nieuwe foto’s. Je zag daardoor alleen de zojuist geïmporteerde beelden. Nu kan je aangeven dat je gewoon wilt blijven bekijken wat je bekeek. Ga naar Voorkeuren, Algemeen en vink Selecteer de Huidige/Vorige Import-verzameling tijdens het importeren uit. In dat geval gebeurt het importeren op de achtergrond (als je naar een andere map kijkt) of worden de beelden toegevoegd aan de foto’s die je op dat moment aan het bekijken bent (als je dezelfde map bekijkt).


Vink Selecteer de Huidige/Vorige Import-verzameling tijdens het importeren uit als je het importeren van nieuwe foto’s op de achtergrond wil laten gebeuren.

Als je lokale aanpassingen gebruikt, zoals het Aanpassingspenseel, dan begint Lightroom altijd met de instellingen die je de laatste keer hebt toegepast. Soms is dat handig, bijvoorbeeld als je dezelfde aanpassing wilt inschilderen in de volgende foto van de serie. Maar vaak niet, omdat je een compleet andere soort aanpassing wilt inschilderen. Gelukkig kan je al die schuifjes weer heel snel op nul zetten: gewoon dubbelklikken op Effect!


Dubbelklik op Effect om alle schuifjes van lokale aanpassingen snel weer op nul te zetten.

Sinds Lightroom 4 hebben we een Witte tinten- en Zwarte tinten-schuifje onder de Standaard-tab van de Ontwikkelen-module, waarmee je heel gemakkelijk het witpunt en het zwartpunt kunt instellen. Net als in Photoshop kan je dit doen door de Alt-toets ingedrukt te houden terwijl je aan zo’n schuifje trekt. Je krijgt dan een helemaal zwart of wit beeld en ziet langzaam de pixels oplichten die dreigen uit te bijten, respectievelijk dicht te lopen. Wees niet bang voor een paar uitgebeten pixels: dat is helemaal niet erg. Het verbetert alleen maar het contrast in het beeld. Zorg er wel voor dat je geen uitgebeten aaneengesloten stukken krijgt.


Het witpunt en zwartpunt instellen doe je met de schuifjes Witte tinten en Zwarte tinten terwijl je de Alt-toets ingedrukt houdt.

Lightroom 5 heeft een nieuwe optie bij de zogenaamde Uitsnijdbedekking. Als je een uitsnede gaat maken en dus het Uitsnijdgereedschap hebt geselecteerd, kon je al eerder een paar hulplijnen laten weergeven, zoals de bekende 1/3-2/3-indeling of de befaamde Gouden spiraal. Daar zijn nu verschillende beeld- en papierverhoudingen bijgekomen, zodat je meteen ziet wat een bepaalde uitsnede zou doen als je die later bijvoorbeeld op 3:4-formaat papier zou afdrukken of op een 16:9-scherm zou vertonen. Je zet dit aan met Gereedschappen, Bedekking uitsnijdhulplijn, Verhoudingen. Je kunt ook door alle opties heen wandelen door de O-toets herhaaldelijk in te drukken. Welke papier- en schermformaten je wel of niet ziet, kan je instellen via het menu Verhoudingen kiezen.


Bij het Uitsnijdgereedschap kan je nu ook verschillende papier- en beeldformaten laten zien.

Als je verticale correctie op een foto hebt toegepast, kan het gebeuren dat de beeldverhoudingen een beetje zijn veranderd. Vooral als er mensen of dieren op de foto staan, valt dit op, doordat die overdreven dik of dun zijn geworden. In Lightroom 5 heb je daarvoor een speciaal schuifje, dat je vindt onder de tab Handmatig van de Lenscorrecties. Hiermee kan je de foto een beetje breder of smaller maken, zodat die verhoudingen weer wat natuurlijker aandoen. Je kunt dit niet ook gebruiken als je de nieuwe automatische Upright-functie hebt gebruikt onder de Standaard-tab van Lenscorrecties.


Met het schuifje Verhouding kan je de foto een beetje smaller of breder maken, zodat de verhoudingen weer wat natuurlijker overkomen.

Sommige correcties gebruik je in de praktijk voor iedere foto, zodat het handig zou zijn als Lightroom ze meteen automatisch doorvoert bij het importeren van je foto’s. Denk aan het rechtzetten van de horizon met de nieuwe Upright-functie (LR5), een basisverscherping of een vaste hoeveelheid Helderheid en Levendigheid. Je kunt dit op twee manieren aanpakken. De eerste manier is om die basiscorrecties in te stellen (zorg ervoor dat er geen andere correcties zijn gemaakt!), en dan op de knop rechtsonder te klikken terwijl je de Alt-toets ingedrukt houdt. Die knop verandert dan in Standrd inst... Herhaal dit voor iedere camera die je gebruikt, want standaardinstellingen gelden per cameramodel. Bij de Voorkeuren kan je eventueel nog aangeven dat iedere standaardinstelling alleen voor een bepaalde iso-waarde geldt, zodat je ook een aangepaste ruisreductie per iso-waarde automatisch kunt laten uitvoeren.


Stel een aantal basiscorrecties in en maak hiervan de standaardinstelling voor de betreffende camera. De correcties worden dan automatisch uitgevoerd op iedere foto.

De tweede methode werkt wél altijd op alle foto’s, ongeacht de iso-instelling. Voer weer een aantal correcties uit en bewaar deze als een nieuwe Voorinstelling. In het dialoogvenster Importeren kan je aangeven dat deze voorinstelling meteen toegepast moet worden op de foto’s die geïmporteerd worden. Je kunt meerdere voorinstellingen maken: voor iedere camera een andere. Omdat beide methoden te combineren zijn, kan je hier ook aparte voorinstellingen maken voor verschillende soorten fotografie, dus bijvoorbeeld Landschap of Architectuur. Die laatste voorinstelling voert automatisch ook lenscorrecties (en een volledige Upright-correctie, als je Lightroom 5 gebruikt) uit; de voorinstelling Landschap doet dat niet.


Je kunt ook verschillende voorinstellingen maken en die toepassen tijdens het importeren.

Als je foto’s van een geheugenkaartje importeert, kan je meteen de bestandsnaam wijzigen in iets wat meer zegt dan ‘IMG_1234’ (of iets dergelijks). Als je een bestaande mappenstructuur toevoegt aan Lightroom, krijg je echter geen mogelijkheid om bestandsnamen te veranderen bij het importeren. Dat kan namelijk alleen als bestanden worden gekopieerd of verplaatst tijdens het importeren. Gelukkig kan je ook bestandsnamen veranderen van reeds geïmporteerde foto’s. Selecteer die foto’s in de Bibliotheek-module, en kies Bibliotheek, Naam foto wijzigen. Je kunt hier dezelfde voorinstellingen kiezen die je ook altijd bij het importeren gebruikt.


Ook na het importeren kan je nog bestandsnamen wijzigen.

Zoeken op een enkel trefwoord gaat in Lightroom het snelst door op het pijltje achter dat trefwoord te klikken in de Trefwoordenlijst. Als je echter foto’s zoekt die twee trefwoorden bevatten, gaat dat een stuk lastiger. Ctrl-klik je op twee trefwoorden in die lijst, dan krijg je niet alleen foto’s die beide trefwoorden bevatten, maar tevens alle foto’s die het ene óf het andere trefwoord bevatten. Je zoekt dan dus op A óf B, in plaats van het gewenste A én B. Wil je zoeken op A én B, dan moet je bovenin zijn bij het Bibliotheekfilter. Hier kies je voor Trefwoorden, Bevatten alle. Vervolgens tik je beide trefwoorden in (oppassen voor tikfouten). Als het een vaak gezochte combinatie betreft, kan je er beter een Slimme verzameling van maken.


Als je foto’s wilt zoeken die twee specifieke trefwoorden bevatten, gebruik je het Bibliotheekfilter.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten