Alles wat je wil weten over bluetooth

Er worden intussen meer draadloze koptelefoons verkocht dan exemplaren met kabel. En Apple schafte de analoge audiopoort trouwens gewoon af, waarna andere fabrikanten volgden. Tijd om eens dieper op de onderliggende techniek in te gaan: bluetooth.

Een bekabelde audioverbinding, naar keuze analoog of digitaal, blijft de beste garantie voor een optimale luisterervaring. Steeds meer consumenten kiezen echter voor het gebruiksgemak van draadloos. Draadloos audio streamen kan via wifi, bluetooth of een bedrijfseigen draadloos netwerkprotocol. In dit artikel concentreren we ons op de wijdst verspreidde methode, namelijk draadloze audio via bluetooth.

Zowat alle smartphones en tablets ondersteunen bluetooth-audio. Naar het voorbeeld van Apple laten intussen steeds meer hardwarefabrikanten de analoge audiopoort (de 3,5mm-jack) weg. Je kunt dan wel nog een 3,5mm-adapter gebruiken of investeren in een koptelefoon met digitale audiokabel. Maar draadloze bluetooth-koptelefoons en bluetooth-oordopjes hebben een groter gebruiksgemak. Er hangt geen snoer meer in de weg en dankzij de geïntegreerde bedieningsknoppen kun je je mobiel overal wegsteken, bijvoorbeeld in een tas of rugzak.

Bluetooth-profielen

Bluetooth werd oorspronkelijk ontwikkeld om randapparatuur met elkaar te verbinden op een zo eenvoudige en energiezuinige wijze. Dit draadloze netwerkprotocol werkt in dezelfde licentievrije frequentieband als wifi, maar over veel kortere afstanden en met minder bruikbare bandbreedte. Dat is allemaal gedaan voor een energiezuinige werking, waardoor de batterijen in de zend- en ontvangstapparatuur zo min mogelijk belast worden.

Het bluetooth-protocol gebruikt gedetailleerde profielen over hoe specifieke functies in de praktijk functioneren. Er bestaan tientallen van dergelijke profielen, die zaken regelen als van hoe je via bluetooth draadloos print tot hoe je draadloos een telefoonboek uitwisselt tussen smartphone en carkit. Zowel de zender als de ontvanger moeten hetzelfde bluetooth-profiel ondersteunen om een bepaalde functie te kunnen uitvoeren.

Bluetooth was origineel een draadloos alternatief voor de seriële kabelverbinding die je tot medio de jaren negentig van de vorige eeuw gebruikte om randapparatuur met je pc te verbinden. Maar de uitvinders hielden al vanaf het begin rekening met de mogelijkheid om headsets draadloos met mobiele telefoons te verbinden. Er bestaan twee implementaties van bluetooth: basic rate / enhanced data rate (afgekort tot br/edr), en low energy (afgekort tot le). Bluetooth br/edr is de oudste variant. Die zorgt voor een continue draadloze netwerkverbinding over korte afstanden tussen een ‘meester’ of zender en tot maximaal zeven ‘slaves’ of ontvangers. Alle bluetooth-apparatuur met minimaal v2.0/2.1 voldoet hieraan.

Audio werd tot nu toe altijd uitgewisseld via deze variant, maar met de nieuwe bluetooth v5.0 zal dit voor het eerst ook kunnen via de energiezuinig le-variant, die sinds bluetooth v4.0 (2010) bestaat. Die is eigenlijk bedoeld om internet-of-things-apparatuur met elkaar te verbinden via korte dataflitsen die over langere afstanden werken. De meeste bluetooth-chips zijn sowieso dual-mode en ondersteunen tegelijk beide varianten van bluetooth. Je kunt je smartphone daardoor tegelijk bijvoorbeeld zowel met een draadloze koptelefoon als met een fitness-tracker verbinden.

Audio-profielen

Op het vlak van draadloze audio zijn vier bluetooth-profielen van belang: hands-free profile (hfp), headset profile (hsp), advanced audio distribution profile (a2dp) en audio/video remote control profile (avrcp).

Over avcrp kunnen we kort zijn, want dit profiel regelt hoe een bluetooth-afstandsbediening werkt. Zo kun je met de afstandsbediening van een bluetooth-koptelefoon bijvoorbeeld het geluidsniveau op je smartphone wijzigen of een volgend muzieknummer openen. Dit profiel wordt door programmeurs verder gebruikt om het verschil te detecteren tussen muziek en andere kwaliteitsaudio, systeemgeluiden en telefoongesprekken. Die geluiden worden vervolgens verder via het juiste bluetooth-audioprofiel verwerkt. We gaan verder niet op avcrp in, want het heeft geen invloed op de audiokwaliteit.

Een goedkope, rudimentaire Chinese XS3868 bluetooth-module.

© PXimport

En de rest

De headset- en hands-free-bluetoothprofielen (hsp en hsf) dienen hetzelfde doel, namelijk handenvrij telefoneren mogelijk maken. Hsf biedt enkele extra mogelijkheden tegenover hsp, bijvoorbeeld schakelen tussen twee gesprekken of telefoonnummers herkennen, maar op het vlak van audiokwaliteit bestaan er geen verschillen. Ze ondersteunen uitsluitend bi-directioneel monogeluid van lage kwaliteit.

Deze twee profielen zijn alleen bruikbaar voor telefonie en ongeschikt om muziek mee te streamen. Beide profielen gebruiken de cvsd-codec met een ‘sampling rate’ of bemonsteringsfrequentie van 8 kHz voor ‘normale’ telefonie of de msbc-codec op 16 kHz voor ‘wideband’ telefonie.

Advanced audio distribution profile

Voor het streamen van muziek en audio in hogere kwaliteit moeten bluetooth-zender (source) en -ontvanger (sink) allebei het advanced audio distribution profile of a2dp ondersteunen. De recentste uitvoering van a2dp dateert van juli 2015 en draagt het versienummer v1.3.1. A2dp bevat geen afstandsbedieningsfuncties: die vind je zoals eerder geschreven in het aparte avrcp-profiel. Het zegt ook niets over videostreaming. Daarvoor bestaat het video distribution profile (vdp). A2dp wordt wel gebruikt door vdp om audio in hogere kwaliteit aan videostreams toe te voegen.

In de praktijk zullen bluetooth-videostreamers altijd a2dp-audio ondersteunen. Eén van de belangrijkste nieuwigheden in a2dp v1.3.1 tegenover zijn voorganger v1.2 is een betere audio/video-synchronisatie (‘lip sync’). Voor pure audiostreaming werkt a2dp v1.2 even goed als v1.3.1, dus als jouw bluetooth-koptelefoon alleen het ‘oudere’ a2dp-profiel ondersteunt, is het nergens voor nodig om een nieuwe te kopen met a2dp v1.3.1.

Bluetooth-koptelefoons of -oordopjes met ingebouwde microfoon zullen naast a2dp en avcrp meestal ook hsp en/of hsf ondersteunen, zodat je er zowel muziek mee kunt beluisteren als handsfree-gesprekken voeren.

De geluidskwaliteit van bluetooth is ook voor een deel belangrijk van codecs, waar er een hoop verschillende van zijn. In dit volgende artikel gaan we daar dieper op in.

Deel dit artikel
Voeg toe aan favorieten