Recht van reparatie: hoe zit dat precies?
Mijn wasmachine heeft last van een vervelende alarmtoon. Nu ben ik redelijk handig met een schroevendraaier, maar dit blijkt toch iets te zijn dat in de software moet worden aangepast. Hoe zit het met het recht van reparatie? Je mag niet zomaar je eigen apparaten aanpassen als je daarvoor de software moet aanraken.
Nu denk je misschien: ‘Dan huur je toch een monteur in?’ Dat kan, maar die heeft alleen hetzelfde probleem. Ook al heeft de monteur de juiste onderdelen en kennis in huis, het aanpassen van de software in de wasmachine is simpelweg niet toegestaan. Ook de software in bijvoorbeeld een e-reader, auto of welk apparaat dan ook, mag niet worden aangepast. Op de software rust namelijk auteursrecht.
Mocht je denken dat dit theoretisch is: veel agrariërs willen van hun recente John Deere-tractor af. Reden: het onderhoud mag alleen door een erkend monteur worden gedaan. Die tractors kosten een dikke ton per stuk, maar voor alles, zelfs voor de vervanging van de wielen, is een aanpassing in de software nodig. En dat mag een monteur dus niet zomaar doen.
Opstartcontrole
Nu zou je ervoor kunnen kiezen om gewoon alle software van zo’n apparaat te halen en een alternatief te gebruiken. De opensource-beweging heeft bijvoorbeeld diverse alternatieven voor Android beschikbaar. Bij mijn wasmachine zou dat ook moeten kunnen: de chips zijn vrij verkrijgbaar, dus een beetje techneut kan achterhalen welk platform het is en daar dan een variant van Linux voor weten te vinden.
Dat mag alleen ook niet. Daar kunnen twee redenen voor zijn. Allereerst is het mogelijk dat het systeem bij het opstarten controleert of er ‘echte’ software op geïnstalleerd staat. Blijkt dat niet zo te zijn, dan weigert het apparaat dienst totdat dit is aangepast. En die software is dus niet te verwijderen. De tweede reden ligt iets lastiger. Vaak is het onmogelijk om volledig vanaf nul andere software te plaatsen. Bepaalde stukjes zijn uniek en zou je moeten kopiëren. Dan loop je alleen weer tegen het auteursrecht aan.
Kopieerbeveiliging
Maar zelfs als je erin slaagt om die laatste stap te omzeilen en volledig eigen software te maken, dan nog heeft de advocaat van zo’n bedrijf een juridische truc achter de hand. Jouw software moet waarschijnlijk op de een of andere manier samenwerken met de software van het bedrijf, bijvoorbeeld een registratie, een pushbericht of statusmelding of opdracht doorgeven. Meestal is daar een wachtwoord of code voor nodig. Juridisch noemen we het gebruik daarvan ‘het omzeilen van een beveiliging’. Jouw software is namelijk niet de originele, maar doet zich wel als zodanig voor.
In de praktijk komen we dit bij kleine apparaten niet snel tegen. Reparatie is daarbij al snel te duur. Wat dat voor duurzaamheid betekent, is overigens een andere vraag. Maar voor dure apparaten die lang mee moeten gaan, zullen we dit steeds vaker tegenkomen. De bal ligt bij de politiek, want hoezo mag ik mijn auto meer repareren als de fabrikant dat niet wil?