Processor overbelast? Zo ontdek je waarom je pc traag is
Je hebt de indruk dat je systeem op bepaalde momenten langzamer reageert en misschien hoor je de ventilatoren ineens luidruchtiger draaien. Het kan dan zijn dat een bepaald programma of proces je processor overbelast. Maar welke? Merk je dat je pc traag is, probeer dan eens de volgende trucs.
Je vermoedt dat een of andere applicatie of service zich te veel systeembronnen toe-eigent en de cpu te zwaar belast. Om dat uit te zoeken, kun je het Windows Taakbeheer inzetten (via Ctrl+Alt+Del of rechtstreeks met Ctrl+Shift+Esc), waar je indien nodig Meer details selecteert en het tabblad Processen opent.
Standaard worden de processen hier uitgesplitst in drie categorieën: Toepassingen, Achtergrondprocessen en Windows-processen. In de kolom Processor lees je in realtime telkens het processorgebruik af. Je hoeft zo’n kolomtitel maar aan te klikken om de items te sorteren.
Wat is svchost.exe?
Het gebeurt wel vaker dat een Windows-proces de cpu (tijdelijk) intens belast en niet zelden blijkt dat om svchost.exe gaat, het proces dat andere Windows-services aanstuurt. Dat is wat lastiger, omdat het doorgaans meer dan eens voorkomt en diverse andere processen kan bevatten. Dat zie je trouwens ook wanneer je op de Opdrachtprompt het volgende commando uitvoert:
tasklist /svc | find "svchost.exe"Om uit te zoeken welk service of applicatie achter zo’n overkoepelend proces schuilt, klik je op het pijltje bij de naam. Eén voorbeeld: bij Servicehost: UtcSVvc verschijnt dan Connected User Experience and Telemetry, zodat je al gerichter naar mogelijke oorzaken van een ontspoord cpu-gebruik kunt speuren.
Kun je zo’n item niet aan een applicatiebestand linken, rechtsklik dan op een kolomtitel en selecteer Opdrachtregel. In deze kolom lees je namelijk het pad naar het bijbehorende applicatiebestand af, zodat je precies weet welk bestand achter het verhoogde processorgebruik zit. Je kunt hier ook de kolommen GPU en GPU-engine activeren als je wilt weten hoe zwaar je grafische kaart door de diverse processen wordt aangesproken.
Voor nuttige informatie kun je ook elders terecht in het Taakbeheer. Open Prestaties, klik onderaan op Broncontrole openen en ga naar het tabblad Processor. Om ook hier te kunnen zien welke processen een overkoepelend proces bevat, plaats je in het venster Processen een vinkje bij het proces en kijk je bij Services. In deze module vind je, naast het gemiddelde processorverbruik ook het aantal gebruikte threads.
We vermelden nog het gratis programma Process Explorer, waar je net zo goed het cpu- en gpu-gebruik kunt aflezen. Handig is dat je de muispijl maar boven een proces hoeft te houden om de bijbehorende service(s) en opdrachtregelpad(en) af te lezen. En om het cpu-gebruik van een geopende applicatie te kennen, sleep je het vizier-icoon naar dat programmavenster.
CPU-monitoring
Windows Taakbeheer beperkt de monitoring van het cpu-gebruik tot de afgelopen minuut. Om het gedurende langere tijd te monitoren ga je als volgt te werk. Druk op Windows-toets+R en voer perfmon uit. Open Gegevensverzamelaarsets in het linkerpaneel en rechtsklik op Gedefinieerd door de gebruiker. Kies Nieuw, Gegevensverzamelaarset. Vul een naam in, selecteer Handmatig maken (geavanceerd), druk op Volgende en duid Prestatiemeteritem aan.
Klik nogmaals op Volgende en op Toevoegen. Open het onderdeel Processor, selecteer Percentage processortijd en plaats een vinkje bij Beschrijving weergeven. Bij Instanties van geselecteerd object kun je _Total geselecteerd laten of je voegt specifieke processorkernen toe. Rechts verschijnt nu Percentage processortijd - _Total. Bevestig met OK en stel Interval van steekproeven in op bijvoorbeeld 5 seconden. Druk op Volgende (2x) en op Voltooien.
De set wordt toegevoegd. Klik die met rechts aan, kies Starten en voer enkele (arbeidsintensieve) handelingen uit. Je kunt deze test op elk moment stopzetten. Na afloop vind je de test terug in het linkerpaneel, in de rubriek Rapporten. Open die met een dubbelklik om het cpu-gebruik grafisch uitgetekend te zien.
Prioriteiten stellen
Tot slot nog even dit. Een besturingssysteem als Windows verdeelt de beschikbare processortijd over alle processen op basis van hun prioriteit. Hoe hoger de prioriteit, hoe meer processortijd het proces verhoudingsgewijs toegewezen krijgt.
Wie nu al meteen ervan droomt een belangrijke applicatie 100 procent cpu-tijd te geven, moeten we toch terugfluiten. Dat is niet alleen niet wenselijk (want dan zou de rest van je systeem niet meer functioneren), maar ook niet mogelijk. Dit is zo omdat bepaalde threads, zoals kernel threads van apparaatdrivers en van het bestandssysteem, een hogere prioriteit krijgen (van 16 tot 31) dan een door de gebruiker ingestelde thread (normaliter tot en met 15).
Je kunt een applicatie wel met een aangepaste prioriteit laten uitvoeren. Dat kan bijvoorbeeld vanuit het contextmenu van het eerder vermelde Process Explorer, maar ook vanuit Windows Taakbeheer, waar je het tabblad Details opent.
Rechtsklik op de gewenste applicatie (ook hier kun je desgewenst de kolom Opdrachtregel zichtbaar maken) en kies Prioriteit instellen. Standaard staat die ingesteld op Normaal, maar er zijn nog vijf andere niveaus beschikbaar, van Laag tot Realtime.
Deze opties vertalen zich in respectievelijk niveaus van 4, 6, 8, 10, 13 en 24. We raden je tenslotte aan een applicatie (zoals je favoriete game) geen hogere prioriteit te geven dan Hoog. Hopelijk presteert je pc weer optimaal, nu je weet welke processen de grootste impact hadden.